Zo overleef je een aanval van wilde dieren: een gedetailleerde gids voor de avontuurlijke reiziger
Vergeet Artis of de Beekse Bergen: natuurlijk wil je wild het liefste in zijn natuurlijke habitat zien. Dat kan een ontzettend gave ervaring opleveren, mits het gepland en op veilige afstand gebeurt. Hoewel de meeste wilde dieren mensen liever uit de weg gaan, is een encounter niet altijd te vermijden en een wild dier kan zijn territorium willen verdedigen óf jou als een lekker hapje zien. Een gewaarschuwd mens telt voor twee, dus neem deze tips voor de 14 gevaarlijkste dieren ter wereld ter harte zodat je met een goed verhaal thuis kunt komen!
1. Beren
Berenaanvallen zijn met veertig ongelukken per jaar vrij zeldzaam en gebeuren vooral omdat iemand op het verkeerde moment op de verkeerde plek is: beren vallen vooral aan als ze je niet verwachten of als ze hun jongen beschermen. Maar liefst 70% van fatale aanvallen door grizzlyberen vonden plaatsen omdat een moederbeer haar jongen probeerde te beschermen. Bij een confrontatie met een beer, vermijd direct oogcontact en maak langzaam en rustig de weg vrij. Als je een beer tegenkomt, ren dan niet wel: het dier zal instinctief je als prooi gaan zien en achter je aan komen. En beren kunnen tot wel 48 kilometer per uur rennen terwijl de snelste mens ooit 45 kilometer per uur rende, dus je gaat nooit sneller zijn dan de beer. Heb je een berenspray, gebruik deze dan zodra de beer zo’n 15 meter bij je vandaan is. Maar liefst 92% van berenaanvallen worden voorkomen door een dergelijke spray. Geen pepperspray? Bij beren heeft het geen zin om in een boom te klimmen: zowel grizzly’s als zwarte beren zijn uitstekende bomenklimmers. Ga in het geval van een bruine beer of grizzlybeer op je buik plat op de grond liggen, spreid je benen zodat de beer je minder makkelijk om kan draaien en bescherm je nek met je handen. Doe alsof je dood bent, zodat de beer hopelijk z’n interesse verliest. Zelfs als de beer aan je gaat trekken, blijf doen alsof je dood bent, zelfs als hij je met rust laat – vaak blijven beren een tijdje in de buurt om te zien of er nog wat gebeurt. De uitzondering op de regel geldt hier bij zwarte beren: die trappen er niet in als je dood probeert te spelen. Hier zul je echt moeten vechten. Maak jezelf zo groot mogelijk, gebruik alle objecten die je voorhanden hebt en probeer het gezicht en de neus te raken.
2. Bijen
Bijensteken zijn doorgaans niet gevaarlijk voor mensen, tenzij de persoon allergisch is of in zeldzame gevallen als iemand wordt aangevallen door een zwerm bijen. Echter, volgens een onderzoek uit 2015 dat in Wilderness & Environmental Medicine werd gepubliceerd, sterven er jaarlijks ongeveer zestig mensen in de Verenigde Staten aan bijen-, wespen- en hoornaarsteken. Wereldwijd wordt het aantal geschat op honderden, hoewel het precieze aantal waarschijnlijk veel hoger is. Het is hoe dan ook belangrijk om voorzichtig te zijn rond bijen. De insecten zullen alles doen om hun nest te beschermen. Ze kunnen al steken als je alleen maar langs wandelt. Probeer bloeiende planten te vermijden, draag lichtgekleurde kleding (donkere kleding wordt als gevaarlijker gezien want doet denken aan natuurlijke vijanden zoals beren en stinkdieren) en gebruik geen parfum of sterk geurende lotions. Als je wordt aangevallen, ren dan weg zonder wild te zwaaien of de bijen dood te slaan. Verstop je op een donkere plek.
Als je toch gestoken bent door een bij, zal de angel meestal in je huid achterblijven. Probeer deze te verwijderen door te schrapen met de rand van een creditcard of iets vergelijkbaars. Wrijf of trek er niet aan, omdat je dan meer gif in je huid kunt duwen. Was het gebied met water en zeep en breng een koud kompres aan om de zwelling te verminderen. Neem indien nodig een pijnstillend middel. Let op symptomen van een allergische reactie, zoals ademhalingsproblemen, uitslag, misselijkheid en duizeligheid. Zoek in dat geval direct medische hulp.
3. Gorilla's
Gorilla’s zijn de koning van de jungle en met reden, want ze zullen alles doen om hun gezin te beschermen. Aanvallen van gorilla's zijn desalniettemin gelukkig extreem zeldzaam, met minder dan een dozijn geregistreerde incidenten in de afgelopen eeuw. Als je een gorilla tegenkomt, houd dan tenminste zeven meter afstand, vermijd oogcontact en probeer jezelf kleiner te maken door te bukken. Ook doen alsof jij zelf een mensaap bent kan helpen: pluk aan en kauw op wat blaadjes, doe alsof je een dutje op de grond doet. Zolang jij je onderdanig opstelt en je niet opdringt, zal de gorilla je aanwezigheid vaak accepteren. Komt een gorilla toch te dichtbij, rol jezelf dan op in een bal. Gorilla’s zijn trotse dieren, die zwakkere wezens niet snel zullen aanvallen. Een gorilla zal je altijd waarschuwingssignalen geven door rechtop te gaan staan, geluiden te maken en zichzelf op de borst te slaan.
4. Haaien
Van de 150 haaiensoorten die er bestaan, zijn slechts twintig soorten gevaarlijk voor de mens. De meeste zullen je niet eens als potentieel hapje zien (en kun je dus ook prima mee gaan snorkelen of duiken). Veel haaienaanvallen vinden plaats omdat een haai probeert uit te vogelen óf jij überhaupt eetbaar bent. Helaas kan alleen al zo’n aftastende beet van bijvoorbeeld een witte haai dodelijk zijn. Met ongeveer zeventig haaienaanvallen per jaar wereldwijd waarvan er ‘slechts’ gemiddeld genomen zes dodelijk zijn, is de kans op een aanval nog steeds zeer klein. Het slechte nieuws? Als je de aandacht van een haai hebt, is het moeilijk hem weg te jagen. Om dat te voorkomen, doe je er sowieso goed aan ervoor te zorgen dat er geen bloed of urine in het water komt. Haaien kunnen dat van kilometers afstand ruiken. Als je aangevallen wordt, probeer dan niet weg te zwemmen. Een haai is sneller dan jij en gespatter trekt alleen maar de aandacht. Sterker nog: haaien worden nog meer dan door geur gelokt door geluid. Als jij klinkt als een gewond dier doordat je met water spettert, kan dat juist haaien aantrekken. Probeer je ogen op de haai te houden en bij een aanval het dier te raken bij de kieuwen, ogen of de neus. Deze gebieden zijn het gevoeligst en kunnen ervoor zorgen dat het dier aftaait. Om te voorkomen dat je een haai tegenkomt, vermijd je het beste de zee sowieso in de vroege ochtend, tijdens schemering of in de nacht, wanneer de dieren juist het actiefst zijn.
5. Kangoeroes
Aanvallen van kangoeroes op mensen zijn zeldzaam, met slechts een paar geregistreerde incidenten per jaar. Een kangoeroe valt alleen aan als je in zijn territorium komt en hij zich bedreigd of ingesloten voelt. Zorg er dus voor dat je het dier de ruimte geeft. Maak jezelf klein en loop langzaam achteruit. Hoe verder je weg bent, hoe kleiner en dus minder gevaarlijk je oogt. Draai je nooit om en probeer niet weg te rennen. Dat daagt het dier alleen uit en hij heeft je bovendien in een paar sprongen ingehaald. Een opvallende tip: hoest zachtjes en gecontroleerd. Dit is de manier waarop een onderdanige kangoeroe aan een dominante kangoeroe erkent wat zijn plek is.
6. Krokodillen en alligators
Er zijn jaarlijks om en nabij duizend dodelijke aanvallen door krokodillen. Voor alligators zijn de cijfers aanzienlijk lager. Volgens gegevens van de Florida Fish and Wildlife Conservation Commission zijn er in Florida (waar de meeste Amerikaanse alligators leven) tussen 1948 en 2022 slechts 26 dodelijke aanvallen van alligators op mensen geregistreerd, wat neerkomt op minder dan één dodelijk incident per jaar.
De dieren hebben de krachtigste kaken van alle dieren ter wereld. Ga nooit zwemmen in water waar krokodillen leven (over het algemeen zoetwatermeren en langzaam stromende rivieren) en blijf altijd op een veilige afstand. Een krokodil kan tot 24 uur onder water blijven, dus dat je het dier niet ziet, betekent niet dat hij er niet is. Zie je een krokodil terwijl je in het water bent, probeer dan zo stil mogelijk weg te komen en ga vooral niet spetteren – een krokodil kan ondanks z’n korte poten snelheden behalen van 32 kilometer per uur in het water en 18 kilometer per uur aan land. Merk je dat een krokodil jou op het vizier heeft terwijl je op het land bent, maak dan juist wel zoveel mogelijk geluid en ren weg in een zigzag. Word je toch gegrepen, sla dan op de ogen of op de keel om ervoor te zorgen dat het dier je loslaat: ga nooit dood spelen en probeer jezelf niet los te wrikken uit de kaken.
7. Kwallen
Jaarlijks worden naar schatting van de Wereldgezondheidsorganisatie maar liefst 150 miljoen mensen gestoken door kwallen wereldwijd, maar de meeste steken zijn niet dodelijk. Naar schatting sterven zo'n veertig mensen per jaar aan een kwallenbeet. Vermijd zwemmen in gebieden waar kwallen bekend zijn en draag beschermende kleding. Sommige mensen geloven dat het kan helpen om over de geïrriteerde plek heen te urineren als je toch gestoken wordt, maar dat is een broodje-aapverhaal. Als je gestoken wordt, verlaat dan het water om verdere steken te voorkomen. Spoel de huid af met zeewater of azijn; gebruik geen zoet water; dit kan de pijn juist verergeren. Verwijder voorzichtig eventuele tentakels met een pincet of stok. Weken in heet water of gebruik van een antihistaminezalf kan helpen om de pijn te verlichten. Zoek medische hulp als je ernstige pijn, ademhalingsmoeilijkheden of andere ernstige symptomen ervaart.
8. Leeuwen
Jaarlijks zijn er naar schatting 250 leeuwenaanvallen, waarvan maar liefst 70% met dodelijke afloop. Een paar basisregels: blijf uit de buurt van parende leeuwen en leeuwinnen met welpjes, en trek er vooral niet 's nachts op uit, aangezien dit de tijd is dat de leeuwen op jacht zijn. Als je een leeuw tegen het lijf loopt, maak jezelf nooit klein, kijk nooit weg en ren nooit weg – zelfs als het dier op je af komt rennen: dat zal het dier zien als een kans om je aan te vallen. Een leeuw rent tot maar liefst tachtig kilometer per uur, dus hij zal altijd sneller zijn dan jij. Maak jezelf in plaats daarvan zo groot mogelijk – bijvoorbeeld door je armen en jas hoog boven je hoofd te houden. Houd oogcontact, zorg dat je luid en zelfverzekerd klinkt en zwaai met je armen of gooi indien nodig een hard object. Het dier is sterker dan jij, maar zo heb je de meeste kans dat hij de aftocht blaast.
9. Neushoorns
Neushoorns zijn zeer territoriaal én kunnen slecht zien. Ze zijn dan ook makkelijk opgeschrikt en zullen snel voor de aanval kiezen. Op jaarbasis vinden zo'n tachtig aanvallen plaats, maar slechts zo'n drie daarvan kennen een fatale afloop. Hoe log de dieren ook lijken, vergis je niet: neushoorns kunnen tot wel zestig kilometer per uur rennen, dus denk niet dat je makkelijk weg kunt komen. Zoek dekking achter een boom of rots, ga zigzaggen of ren door bosjes of hoog gras. Ook omkeren en de andere kant op rennen kan helpen. Omdat een neushoorn niet goed kan zien, zal hij hier snel de achtervolging staken.
10. Nijlpaarden
Nijlpaarden zijn van nature nogal chagrijnige dieren die snel geagiteerd raken. Ze zijn verantwoordelijk voor maar liefst 500 doden per jaar in Afrika. Hoewel ze gemiddeld zo’n 1500 kilo wegen, kunnen ze een snelheid behalen van dertig kilometer per uur. Vermijd water waar nijlpaarden kunnen verblijven en houd een veilige afstand aan. Als het heet is en het waterpeil staat laag, zijn nijlpaarden geneigd hun verkoeling te zoeken in struiken langs het water, dus wees gewaarschuwd. Mocht je toch een nijlpaard tegenkomen, klim dan in een boom, op een rots of steile heuvel. Wacht daar totdat het dier de aftocht blaast.
11. Olifanten
Hoewel olifanten bekendstaan als intelligente en vriendelijke dieren, vinden er jaarlijks toch nog zo’n vijfhonderd olifantenaanvallen plaats. Vooral moederolifanten kunnen agressief worden als ze denken dat ze hun kalf moeten beschermen. De lichaamstaal van een olifant kan je veel vertellen over mogelijk gedrag. Als een olifant zijn slurf gekruld houdt en de oren zijn naar achteren, dan is de kans groot dat het dier van plan is om aan te vallen. Als je een olifant tegenkomt, houd dan afstand en beweeg je langzaam en zijwaarts. Wegrennen heeft geen zin: een olifant kan maar liefst 40 kilometer per uur rennen. Als de olifant aanvalt, zoek dan naar een obstakel om tussen jou en het dier te zetten, zoals een rotsblok of boom. Is er geen obstakel in de buurt? Ren dan in zigzagmodus weg; vanwege hun omvang is het moeilijk voor een olifant om je te volgen.
12. Slangen
De meeste slangen zijn ongevaarlijk en niet giftig. Toch worden jaarlijks maar liefst 5,4 miljoen slangenbeten wereldwijd genoteerd. Tachtig procent daarvan komt omdat mensen proberen een slang te vangen. Vermijd plaatsen waar slangen kunnen leven: plekken met hoog gras of struikgewas, rotsachtige gebieden, omgevallen boomstammen, rotswanden, moerassen, moerassen en diepe gaten in de grond. Als je door hoog gras of onkruid loopt, prik dan met een lange stok in de grond voor je om slangen weg te jagen. Draag hoge laarzen en lange broeken in gebieden waar slangen veel voorkomen, en kijk waar je loopt. Merk je dat een slang je achtervolgt, stamp dan met je voeten. De slang hoort dat niet, maar de vibraties zijn verwarrend voor het dier en de kans is groot dat hij je met rust laat. Pak nooit een slang vast, ook niet als je denkt dat hij dood is. Onlangs gedode slangen kunnen nog steeds reflexmatig bijten. Als je toch gebeten wordt door een slang, probeer dan kalm te blijven en zoek zo snel mogelijk medische hulp. Probeer de beet niet uit te zuigen en leg geen tourniquet aan, aangezien dat er juist voor kan zorgen dat het gif geconcentreerd blijft en meer schade aanricht dan wanneer het zich verspreidt. Probeer de slang niet te vangen of te doden; een goede beschrijving kan genoeg zijn voor een arts om de juiste behandeling te bepalen. Houd het getroffen gebied lager dan je hart om de verspreiding van het gif te vertragen, snijd het gebied niet open en verwijder strakke kleding of sieraden in de buurt van de beet.
In het geval van een ontmoeting met een wurgslang zoals een python of boa constrictor, is het belangrijk te onthouden dat deze dieren hun prooi wurgen door deze in hun greep te houden en vervolgens hun lichaam er strak omheen te wikkelen. Mocht je ooit in de greep van een wurgslang terechtkomen, probeer dan zo veel mogelijk te voorkomen dat de slang zijn lichaam om je heen kan wikkelen. Richt je vooral op het losmaken van de slang rond je torso en nek, waar hij je ademhaling kan belemmeren. Gebruik een scherp voorwerp om de slang te verwijderen als dat veilig is, maar zorg ervoor dat je hem niet provoceert tot een beet. Zodra je veilig bent, zoek dan direct medische hulp, zelfs als je denkt dat je niet ernstig gewond bent; wurgslangen kunnen ook bacteriën overdragen die een infectie kunnen veroorzaken.
13. Stieren
Stieren veroorzaken jaarlijks zo'n 22 dodelijke verwondingen in de Verenigde Staten. Wereldwijd zal het aantal nog veel hoger liggen, met name in landen waar stierenvechten nog een gangbare praktijk is. Ondanks het hardnekkige fabeltje, reageren stieren niet op de kleur rood (of welke kleur dan ook, want stieren zijn kleurenblind): ze raken opgefokt door beweging. Blijf dus kalm, maak geen plotselinge bewegingen en ren niet weg. Blijf stilstaan, zelfs als het dier op je afrent. Gebruik iets wat je bij de hand hebt – een pet, t-shirt of jas – als afleidingsmanoeuvre: wacht tot de stier bijna bij je is en gooi het object zo ver mogelijk bij je vandaan. De stier zal dan daar achteraangaan in plaats van jou aan te vallen.
14. Wolven
Aanvallen op mensen door wolven zijn extreem zeldzaam, met gemiddeld minder dan tien aanvallen per jaar. Maar met kaken die twee keer zo sterk zijn als die van een Duitse herder, kunnen ze met gemak je botten breken. Als je een wolf tegenkomt, zijn er twee wegen die je kunt bewandelen: maak jezelf onderdanig en vermijd oogcontact om de wolf niet uit te dagen. Helpt dat niet, doe dan exact het tegenovergestelde: maak jezelf dan groot, houd je handen boven je hoofd en klap om de dieren af te schrikken. Laat zien dat jij dominant bent. Draai je niet om en ren niet weg: wolven kunnen snelheden van wel 65 kilometer per uur behalen en ze jagen in groepen dus waar er één is, zijn er meestal meer. Loop liever langzaam achteruit. Kun je niet weg uit het gebied? Maak dan vuur: wolven zijn doodsbang voor rook en vuur. Valt een wolf je toch aan? Rol jezelf op en bescherm je nek en keel óf ga in de tegenaanval. Wolven houden van een makkelijke prooi: als jij laat zien dat je niet bang bent en je niet zomaar opgeeft, zullen zij eerder de handdoek in de ring gooien. Probeer de wolf te raken in het gezicht, met een steen, stok of ander object dat je voorhanden hebt.
Onthoud bij elke encounter met wild dieren dat je je in hun territorium begeeft: houd afstand, wees voorzichtig en toon respect. Een ontmoeting met wildlife kan onvergetelijk zijn, mits je het de kans geeft om onvergetelijk te zijn.
Meer van dit soort tips? Bekijk onze themapagina Natuur en wildlife!
Volg Columbus Travel op Facebook en/of Instagram en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
