Zouden we anno 2023 nog wel moeten vliegen? Twee reisorganisaties aan het woord
Vliegreizen komen steeds meer onder druk te staan. Is in het vliegtuig stappen nog wel verantwoord? Moeten we nog wel verre reizen maken, of juist anders reizen? We stelden die vraag aan Daisy Scholte van Better Places en Marja Molenaar van Fair Mundo travel, reisorganisaties die vooroplopen op het gebied van duurzaam reizen en dit ook in de praktijk toepassen.
Better Places: we moeten niet minder reizen, maar anders
'Bij Better Places werken we met een enthousiast en reislustig team. Tijdens onze reizen merken we dat de effecten van klimaatverandering steeds extremer worden en hoe belangrijk het is dat we onze mooie planeet beschermen. De tijd dringt. We moeten doen wat we kunnen om erger te voorkomen − ook als dat betekent dat we minder of zelfs helemaal geen verre reizen kunnen maken.
Hoe je het ook wendt of keert, vliegen is niet duurzaam. Een retourtje evenaar veroorzaakt al snel méér vervuilende broeikasgassen dan je met tien jaar vegetarisch eten goed kunt maken. Daar komt bij dat voor de luchtvaart het 'de-vervuiler-betaalt'-principe niet geldt. De gemiddelde prijs voor een vliegticket staat niet in verhouding tot wat het de maatschappij en het klimaat kost. Luchtvervuiling, klimaatschade en geluidsoverlast worden niet doorberekend in de ticketprijs. Wie draait er dan op voor de kosten? Heel simpel: wij allemaal. Via belastingen en zorgkosten die we betalen en door de negatieve gevolgen die we ervaren. Met andere woorden: mensen die zelden of nooit vliegen, betalen mee aan het goedkope ticket van de veelvlieger.
Maar als de tickets duurder worden, is vliegen alleen nog maar weggelegd voor de elite, hoor ik je denken. Ik heb nieuws voor je: vliegen was altijd al voor de elite. Het is goed om te beseffen dat, zelfs in een tijdperk waarin de vliegtickets spotgoedkoop zijn, nog steeds tachtig procent van de wereldbevolking nog nóóit heeft gevlogen. In Nederland maakt acht procent van de bevolking veertig procent van de vluchten. Uiteindelijk zullen de armste en kwetsbaarste mensen de ernstigste gevolgen van de opwarming voelen. Het is alleen maar eerlijk als veelvliegers een stapje terug doen.
Tegelijkertijd moeten we niet vergeten dat reizen ook veel goeds brengt. Toerisme biedt wereldwijd werk aan één op de tien mensen. Grote natuurgebieden en culturele erfgoederen kunnen alleen bestaan doordat er geld wordt verdiend aan bezoekers. Stoppen met verre reizen heeft enorme gevolgen voor de natuur, cultuur en gemeenschappen. We hebben geen pasklare oplossing voor je. Zolang er geen alternatief is voor de vervuilende luchtvaart, moeten we minder vliegen. Maar dat betekent niet dat we minder moeten reizen. We moeten ánders reizen. Kies vaker voor een bestemming dicht bij huis. Europa barst van de plekken waar je je ogen uitkijkt en onvergetelijke herinneringen maakt. Pak de trein of auto als dat mogelijk is. Het avontuur begint zodra je instapt. Bewaar die verre reis voor eens in de vier jaar. Zo wordt een verre reis weer bijzonder.’
Fair Mundo Travel: duurzaam reizen is méér dan alleen CO₂ -uitstoot
‘Vliegen is slecht voor het milieu en klimaat, dat valt niet te ontkennen. Het is wél mogelijk om duurzamere − of moet ik zeggen: minder slechte − keuzes te maken. Non-stopvluchten, nieuwe toestellen en schonere brandstof zorgen voor een reductie van de uitstoot. Als je die uitstoot vervolgens compenseert, is je vlucht al een stuk minder belastend. Maar nog altijd vervuilend ... Zijn verre reizen dan per definitie níét duurzaam? Of is duurzaam reizen méér dan CO2 -uitstoot?
Voor mij, als Afrikaliefhebber, heeft duurzaam reizen eveneens te maken met lokale impact. Denk aan inkomsten voor de lokale bevolking, werkgelegenheid, onderwijs en gezondheidszorg. En ook aan de invloed van duurzaam reizen op het behoud van de natuur en de bescherming van wilde dieren. In de afgelopen coronajaren is de positieve impact van duurzaam reizen pijnlijk duidelijk geworden. Omdat de inkomsten in één klap opdroogden, ontstonden er schrijnende situaties on the ground. Een safarigids onderhoudt vrijwel altijd, naast een eigen gezin, ook dat van broers, zussen en ouders − de zogeheten extended family. Door het wegvallen van salaris, komt er niet genoeg eten op tafel, kan schoolgeld niet meer worden betaald en is er sprake van een neerwaartse armoedespiraal.
Inkomsten uit duurzaam reizen zijn ook bitter nodig in de strijd tegen stroperij. Wist je dat de stroperij van neushoorns en olifanten in coronatijd sterk is toegenomen? Anti-stroperij-units konden simpelweg niet langer bekostigd worden. Safari’s hebben bovendien een controlerende werking. Door de afwezigheid van safarireizigers kwam die werking tijdelijk te vervallen. De uitspraak dat niet-reizen de duurzaamste ‘vakantie’ is, klopt wat mij betreft niet per se. Want duurzaam reizen gaat over veel méér dan alleen de gevolgen voor het klimaat. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de verrijking die zo’n duurzame reis met zich meebrengt − letterlijk, als stimulans voor de lokale economie, en figuurlijk. Reizen maakt mensen gelukkig. Niet meer reizen is voor velen geen optie.
Wil jij genieten van andere culturen, natuur en wildlife? Wees dan kritisch en kies bewust voor een duurzame reisorganisatie. Laat je goed informeren over wat er duurzaam is en hoe dat wordt gerealiseerd. Reduceer en compenseer de negatieve impact van je reis en stimuleer de positieve impact. Zo wordt je reis waarde- en betekenisvol. En vergeet niet: duurzaam reizen maakt gelukkig.’
En, wat vind jij?! Laat het ons weten in de reacties hieronder.
Volg Columbus Travel op Facebook en/of Instagram en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief.
