De 10 mooiste plekken om paddenstoelen te vinden (en te wandelen) binnen Nederland
Nederland kent een immens gevarieerd landschap en een vochtig klimaat. Dat maakt het een walhalla voor paddenstoelen en een paradijs voor paddenstoelenliefhebbers. Of je nu een fervent mycoloog bent of gewoon wilt genieten van een fijne herfstwandeling, deze tien plekken om paddenstoelen te bewonderen wil je dit najaar niet missen.
1. Het Speulder- en Sprielderbos, Gelderland
Waarom hier? Het Speulder- en Sprielderbos, gelegen tussen Ermelo, Putten en Garderen, is een van de oudste oerbossen van Nederland. Niet voor niets heeft Staatsbosbeheer dit bos uitgeroepen tot het mooiste van het land. De grote eiken- en beukenbomen hebben speciale krommingen en zijn deels met elkaar vergroeid, waardoor het ook wel bekendstaat als bekend als het 'bos van de dansende bomen'. Daarnaast vind je er 'het donkere bos' met douglas- en fijnsparren en het 'lichte bos' met dennen en berken. In de herfst transformeert het in een paddenstoelenparadijs.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? Amethistzwam (eetbaar, mits gekookt), gele knolamaniet (giftig), oesterzwam (eetbaar), porseleinzwam (niet eetbaar) en zadelzwam (niet eetbaar).
Wandeltip: de kronkelende paden en het mysterieuze lichtspel maken dit bos tot een sprookjesachtige wandellocatie. Vanuit het centrum van Putten start er een route van 17 kilometer door het Sprielder- en Speulderbos richting de Ermelose heide. Je komt dan ook langs het kleine dorpje Drie en het Solse Gat, een diepe kuil die in de ijstijd is ontstaan door een draaikolk in gletsjerwater.
2. De Maasduinen, Limburg
Foto: Simone Wittgen
Waarom hier? Nationaal Park De Maasduinen vormt een pareltje in het zuiden. Dit prachtige natuurgebied ligt langs de Maas tegen de Duitse grens en bestaat voornamelijk uit wilde bossen en heidevelden. De zandduinen vormen een uniek landschap waar paddenstoelen welig tieren. De rivierduinengordel in dit park is de langste van Nederland.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? De aardster (niet eetbaar), amethistzwam (eetbaar), vlamhoed (niet eetbaar), gewone zwavelkop (giftig) en zandduinvezelkop (giftig).
Wandeltip: Een populaire wandelroute is de 'Bergerheide route', die je langs de mooiste delen van het park leidt. Tijdens de wandeling kom je langs gevarieerde landschappen, waaronder heidevelden, stuifzandgebieden en prachtige vennen. De route biedt volop kansen om diverse paddenstoelen te spotten, vooral tijdens de herfstmaanden.
3. De Veluwe, Gelderland
Waarom hier? Met al het natuurschoon in de herfst is het genieten op de Veluwe. De blaadjes veranderen van groen naar geel en rood, tig soorten paddenstoelen poppen uit de grond en de herten hoor je in de verte burlen. Dit uitgestrekte natuurgebied biedt een diversiteit aan habitats voor paddenstoelen, met meer dan vierhonderd paddenstoelensoorten.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? De aardster (niet eetbaar), dennenschelpzwam (niet eetbaar), eekhoorntjesbrood (eetbaar), de echte tonderzwam (niet eetbaar), de gele aardappelbovist (niet eetbaar), de gele trilzwam (eetbaar), de grote sponszwam (eetbaar), de heksenboleet (giftig), de porseleinzwam (niet eetbaar) en de vliegenzwam (giftig).
Wandeltip: het Boswachterspad Kootwijk is een unieke wandelroute van zo'n zes kilometer die je meeneemt door het grootste stuifzandgebied van West-Europa. Je wandelt tussen de zandduinen door, langs heidevelden, door dichte bossen en natuurlijk langs Radio Kootwijk, een voormalig zendstation dat in de vorige eeuw werd gebruikt voor radiocommunicatie met Nederlands-Indië. Onderweg heb je kans om diverse dieren te spotten, zoals reeën, wilde zwijnen en verschillende vogelsoorten.
4. Dwingelderveld, Drenthe
Waarom hier? ‘Het gebied met de onverstoorde horizon’, zo wordt het Drentse natuurjuweeltje Dwingelderveld ook wel genoemd. In dit grootste natte heidegebied van West-Europa liggen zo’n zestig vennen en veenmoerasjes. Maak er een wandeling en de kans is groot dat je een van de twee kuddes heideschapen tegen het lijf loopt, mét hun herder. Het is bovendien een hotspot voor paddenstoelen.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? De zeldzame wasplaat (niet eetbaar), de karmijnrode ridderzwam (giftig), de kleine bloedsteelmycena (niet eetbaar) en de vliegenzwam (giftig).
Wandeltip: het Boswachterspad Spier is een prachtige route die je meeneemt over zandpaden, langs vennen, door bossen, over een plankenpad en over uitgestrekte heidevelden. Het gebied staat bekend om zijn rijke flora en fauna. Zo kun je hier onder andere de zeldzame klokjesgentiaan en zonnedauw vinden en met een beetje geluk kun je hier de boomleeuwerik, de roodborsttapuit of zelfs de kraanvogel spotten.
5. De Biesbosch, Noord-Brabant
Foto: ANP
Waarom hier? Hoe je het ook wendt of keert: het Zuid-Hollandse natuurgebied De Biesbosch steekt er met kop en schouder bovenuit. Wist je bijvoorbeeld dat dit het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa is? Dat biedt een unieke omgeving voor paddenstoelen. Een Biesbosch-toertje doen à la Columbus? Hijs je dan in een gehuurde kano, want kanoën langs en door deze gebieden is gewoon toegestaan. Bovendien nader je op deze manier wild tot op korte afstand, omdat de dieren je niet horen aankomen.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? De beukenridderzwam (eetbaar), elfenbankjes (niet eetbaar), de gewone zwavelkop (giftig), de glimmerinktzwam (eetbaar onder voorbehoud), het hazenpootje (eetbaar onder voorbehoud), de oesterzwam (eetbaar) en de vliegenzwam (giftig) en de zwerminktzwam .
Wandeltip: het Jantjespad is een korte, maar zeer afwisselende wandelroute van zo'n vijf kilometer door het hart van de Biesbosch. De route voert je langs kreken, wilgenvloedbossen en uitgestrekte rietvelden. Onderweg heb je kans om diverse dieren te spotten, zoals bevers, ijsvogels en zilverreigers. Omdat hier de invloed van eb en vloed kunt waarnemen, kun je rekenen op een bijzondere plantengroei en een rijke biodiversiteit.
6. De Utrechtse Heuvelrug, Utrecht
Waarom hier? De Utrechtse Heuvelrug wordt gevormd door een stuwwal, die zich grofweg uitstrekt tussen Rhenen en Huizen. Het gebied staat bekend om zijn vele kastelen en uiterwaarden (buitendijkse rivierlanden), wat het een feest maakt om er te wandelen of fietsen. De heuvelachtige bossen zijn een paradijs voor paddenstoelenzoekers.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? Eekhoorntjesbrood (eetbaar), heksenboleet (giftig), grote stinkzwam (giftig), inktzwam (eetbaar in jonge staat, maar vermijd consumptie), de geelwitte russula (sommige soorten zijn eetbaar, maar identificatie is cruciaal) en de rodekoolzwam (eetbaar onder voorbehoud).
Wandeltip: een bijzondere vermelding op de Utrechtse Heuvelrug verdienen de Kaapse Bossen bij Doorn. Het gebied is gezegend met brede beukenlanen, kronkelende bospaadjes, stuifzand- en heidegebieden. De donkerblauwe wandelroute van negen kilometer rijgt de bijzonderste plekken van de Kaapse Bossen aaneen, waaronder een enorme zwerfkei, de Doornse Kei, en een zandafgraving, het Doornse Gat. Beklim in elk geval de 25 meter hoge uitkijktoren De Kaap. Als je boven staat heb je een fantastisch uitzicht over de Utrechtse Heuvelrug.
7. De Sallandse Heuvelrug, Overijssel
Waarom hier? Voor Nederlandse begrippen zijn de hoogteverschillen – het hoogste punt ligt op 75 meter boven NAP – in nationaal park Sallandse Heuvelrug aanzienlijk. De heuvelruggen zijn in feite stuwwallen, in de ijstijd opgestuwde rivierafzettingen. Er komen onder andere reeën, dassen, marters, bunzingen en wezels voor. Met een beetje geluk kun je hier de zeldzame korhoen spotten, evenals reeën, hazen en diverse vogelsoorten. De glooiende heuvels en bossen zijn in de herfst rijk aan paddenstoelen.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? Cantharel (eetbaar), eekhoorntjesbrood (eetbaar), de paarse schijnridderzwam (eetbaar), de dennenmycena (niet eetbaar), de vliegenzwam (giftig) en de zwavelzwam (eetbaar).
Wandeltip: de Blauwe Venserbaankiesroute neemt je mee door het glooiende landschap van de Sallandse Heuvelrug. Je wandelt langs de vistrap, over heidevelden, door bossen en langs zandverstuivingen. Onderweg heb je een prachtig uitzicht over de uitgestrekte heide en de omliggende heuvels.
8. De Oostvaardersplassen, Flevoland
Waarom hier? De Oostvaardersplassen is een van de grootste moerasgebieden van West-Europa en staat bekend om zijn rijke vogelleven. In de Oostvaardersplassen vind je ruige natuur en bijzonder wild, zoals vossen, ganzen, ijsvogels, herten en zelfs wilde Konikpaarden en Heckrunderen. Het gebied heeft vrij weinig begroeiing en is daardoor schaars aan voedsel, waardoor dieren moeten vechten voor hun bestaan. Dit moerasgebied is een broedplaats voor vele paddenstoelensoorten.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? De aardappelbovist (niet eetbaar), eekhoorntjesbrood (eetbaar), de elzenbundelzwam (niet eetbaar), de geelwitte russula (niet eetbaar), de geweizwam (niet eetbaar), de honingzwam (eetbaar), de koraalzwam (niet eetbaar), de moeraszwavelkop (giftig), de grote parasolzwam (eetbaar) en de tonderzwam (niet eetbaar).
Wandeltip: de Zeearendroute is een prachtige wandelroute die je meeneemt door het unieke landschap van de Oostvaardersplassen. Je wandelt langs uitgestrekte rietvelden, moerassen en waterplassen. Onderweg heb je kans om diverse dieren te spotten, zoals edelherten, konikpaarden en de majestueuze zeearend.
9. Het Twiske, Noord-Holland
Waarom hier? Het Twiske is een uitgestrekt recreatie- en natuurgebied gelegen tussen Amsterdam, Zaandam en Purmerend. Het waterrijke landschap, doorsneden door talloze sloten en meren, biedt een thuis voor diverse watervogels en is een paradijs voor natuurliefhebbers. Met zijn fiets- en wandelpaden, zwemlocaties en avontuurlijke speelplekken is Het Twiske een ideale bestemming voor zowel actieve recreanten als rustzoekers. De waterrijke gebieden en bossen zijn ideaal voor paddenstoelen.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? Het judasoor (eetbaar), de kortwortelfranjehoed (niet eetbaar), de zeldzame rafelige champignon (eetbaar), de weidechampignon (eetbaar), de veldparasolzwam (eetbaar), de vliegenzwam (giftig) en de gewone zwavelkop (giftig).
Wandeltip: de Twiskeroute is een afwisselende wandelroute van zo'n zestien kilometer die je meeneemt door het waterrijke landschap van Het Twiske. Je wandelt langs uitgestrekte plassen, rietkragen en door groene weides. Onderweg kom je diverse vogelkijkhutten tegen waar je met een beetje geluk watervogels zoals futen, meerkoeten en eenden kunt spotten.
10. De Loonse en Drunense Duinen, Noord-Brabant
Waarom hier? Zand, zand, en nog eens zand; het is geen toeval dat de Loonse en Drunense Duinen wel eens gekscherend ‘de Sahara’ worden genoemd. Het is dan ook het op één na grootste stuifzandgebied van West-Europa. Net als in de Afrikaanse megawoestijn, zijn de duinen constant in beweging als gevolg van dit stuifzand. Met name insecten en amfibieën gedijen er goed.
Welke paddenstoelen kun je er onder andere vinden? Het duivelsei (niet eetbaar), de honingzwam (eetbaar), de indigoboleet (eetbaar), de tonderzwam (niet eetbaar), de vliegenzwam (giftig) en de zandduinchampignon (eetbaar).
Wandeltip: de wandelroute Bosch en Duin neemt je mee in circa vier kiloneter door het unieke stuifzandlandschap van de Loonse en Drunense Duinen. Je wandelt over uitgestrekte zandvlaktes, door dichte bossen en langs schilderachtige vennetjes. Onderweg kun je genieten van de weidse uitzichten en de bijzondere flora en fauna van het gebied.
Welke paddenstoelen kun je in Nederland vinden?
Er komen in Nederland meer dan 5.000 paddenstoelensoorten voor. We noemen een aantal van de meest voorkomende en genoemde paddenstoelen uit dit artikel.
- Aardappelbovist (Scleroderma citrinum): bolvormige, leerachtige paddenstoel met een ruwe, geelbruine buitenkant en een donker, sporenrijk binnenste. Niet eetbaar.
- Aardster (Geastrum spp.): een opvallende paddenstoel met een stervormige uitklappende buitenlaag die het centrale, bolvormige vruchtlichaam onthult. Niet eetbaar.
- Amethistzwam (Laccaria amethystina): ook wel bekend als de rodekoolzwam, met een paarsachtige kleur. Eetbaar, maar moet goed worden gekookt om mogelijke lichte toxiciteit te verminderen.
- Beukenridderzwam (Tricholoma populinum): heeft een grijzige hoed met een witte steel en groeit voornamelijk onder populieren en beuken; deze paddenstoel is eetbaar en staat bekend om zijn aangename, nootachtige smaak.
- Cantharel (Cantharellus cibarius): heeft een kenmerkende trechtervormige, geel tot oranje hoed en wordt vaak 'hanekam' genoemd; deze paddenstoel is eetbaar en wordt zeer gewaardeerd in de gastronomie vanwege zijn peperige, fruitige smaak.
- Dennenmycena (Mycena seynesii): kleine paddenstoel met een bruinachtige hoed en steel, en groeit vaak in groepen op dennenkegels. Niet eetbaar.
- Dennenschelpzwam (Phellinus pini): houtachtige, schotelvormige paddenstoel met een donkerbruine tot zwarte kleur, en groeit voornamelijk op dode of verzwakte dennenbomen. Niet eetbaar.
- Duivelsei (Phallus impudicus): opvallende paddenstoel die begint als een eivormige structuur voordat het uitgroeit tot de bekende stinkzwam met een lange steel en een hoed die een onaangename geur afgeeft. Niet eetbaar.
- Echte tonderzwam (Fomes fomentarius): houtachtige, hoefvormige paddenstoel die vaak groeit op dode of verzwakte bomen, met een grijze tot bruine kleur en duidelijke jaarringen. Niet eetbaar.
- Eekhoorntjesbrood (Boletus edulis): een eetbare paddenstoel die vaak wordt gebruikt in de keuken vanwege zijn aangename smaak.
- Elzenbundelzwam (Pholiota alnicola): groeit vaak op de stammen van dode elzenbomen in vochtige gebieden zoals moerassen en rietlanden. Niet eetbaar.
- Gele knolamaniet (Amanita citrina): heeft een bleekgele tot citroengele hoed en is vaak te herkennen aan de witte knolvormige basis van de steel. Giftig.
- Gele trilzwam (Tremella mesenterica): heeft een heldergele, geleiachtige structuur die vaak te vinden is op dode takken en loofhout, vooral na regen; deze paddenstoel is eetbaar, hoewel hij voornamelijk wordt gebruikt voor zijn textuur in gerechten en heeft een milde smaak.
- Geelwitte russula (Russula ochroleuca): heeft een bleekgele tot crèmekleurige hoed en een witte steel. Niet eetbaar.
- Geweizwam (Xylaria hypoxylon): heeft een opvallende vorm die lijkt op de vertakkingen van een gewei en is vaak zwart of donkerbruin van kleur. Niet eetbaar.
- Gewone zwavelkop (Hypholoma fasciculare): deze paddenstoel met gele hoed is giftig en kan maag- en darmklachten veroorzaken.
- Gewoon elfenbankje (Trametes versicolor): veelvoorkomende paddenstoel met gestapelde, waaiervormige lagen in verschillende tinten van bruin tot wit, en groeit op dode of verzwakte bomen. Niet eetbaar.
- Grote sponszwam (Sparassis crispa): heeft een unieke, golvende en sponsachtige structuur, vaak lichtgeel tot crème van kleur, en groeit voornamelijk aan de voet van naaldbomen. Hij kan wel veertig centimeter breed worden en tot vijf kilo wegen. Deze paddenstoel is eetbaar en wordt gewaardeerd om zijn zachte, nootachtige smaak en wordt vaak gebruikt in culinaire gerechten.
- Grote stinkzwam (Phallus impudicus): zoals de naam al doet vermoeden, heeft deze paddenstoel een onaangename geur. Niet eetbaar.
- Hazenpootje (Coprinopsis lagopus): kleine, fragiele paddenstoel met een zachte, grijze tot bruine hoed die bedekt is met fijne, witte haartjes die doen denken aan de vacht van een jonge haas. Naarmate de paddenstoel ouder wordt, wordt de hoed zwart en vloeibaar, wat typisch is voor inktzwammen. Hoewel het hazenpootje eetbaar is wanneer het jong en vers is, wordt het snel onaangenaam van smaak en wordt het daarom zelden verzameld voor consumptie.
- Heksenboleet (Suillellus luridus): heeft een bruine hoed en opvallend netwerkpatroon op de steel, en verkleurt blauw bij beschadiging. Licht giftig.
- Honingzwam (Armillaria mellea): heeft een goudbruine tot honingkleurige hoed en groeit vaak in dichte trossen op bomen en houtachtige substraten. Deze paddenstoel staat bekend om zijn vermogen om bomen en hout te koloniseren, wat soms tot hun verval kan leiden. Jonge exemplaren van de honingzwam zijn eetbaar en hebben een milde, zoete smaak.
- Indigoboleet (Boletus indigo): opvallende paddenstoel met een diepblauwe tot indigokleurige hoed en steel. Wanneer het vlees wordt beschadigd of blootgesteld aan de lucht, kan het veranderen naar een groenachtige tint. Deze boleet groeit in loof- en naaldbossen en heeft een mycorrhizale relatie met verschillende boomsoorten. De indigoboleet is eetbaar en heeft een milde smaak. Zijn unieke kleur maakt het een opvallende verschijning in het bos en een interessante toevoeging aan culinaire gerechten.
- Inktzwam (Coprinus spp.): heeft een cilindrische, vaak witte hoed die met de tijd vloeibaar wordt en 'inktachtig' zwart druipt; sommige soorten zijn eetbaar als ze jong zijn, maar ze moeten met zorg worden geconsumeerd omdat ze giftig kunnen zijn in combinatie met alcohol.
- Het judasoor (Auricularia auricula-judae): opvallende, geleiachtige paddenstoel met een vorm die doet denken aan een oor. De kleur varieert van rozebruin tot donkerbruin. Deze paddenstoel groeit voornamelijk op dode takken van vlierstruiken. Het judasoor is eetbaar en wordt vooral gewaardeerd in de Aziatische keuken.
- Karmijnrode ridderzwam (Tricholomopsis rutilans): heeft een opvallende rood met wit geschubde hoed en groeit vaak op verterend naaldhout. Niet eetbaar.
- Kleine bloedsteelmycena (Mycena haematopus): heeft een grijsbruine hoed en een opvallende rode steel die, wanneer beschadigd, een bloedrood sap afgeeft. Deze paddenstoel is te vinden op rottend hout in bossen en vochtige gebieden. Niet eetbaar.
- Koraalzwam (Ramaria): de koraalzwam heeft een opvallende, vertakte vorm die lijkt op koraal uit de zee. Niet eetbaar.
- Kortwortelfranjehoed (Psathyrella piluliformis): kleine tot middelgrote paddenstoel met een bruine hoed en een dunne steel. Deze paddenstoel groeit vaak in groepen op houtsnippers, dood hout of in grasvelden. De hoed is vaak bedekt met kleine, witte vlokjes en de rand kan enigszins gefranjerd zijn.
- Moeraszwavelkop (Hypholoma elongatum): heeft een geelgroene hoed en groeit vaak in drassige gebieden of moerassen; deze paddenstoel is giftig en kan bij inname ernstige maag- en darmklachten veroorzaken.
- Oesterzwam (Pleurotus ostreatus): heeft een grijzige tot lichtbruine, schelpvormige hoed en groeit vaak in trossen op dood hout; deze paddenstoel is eetbaar en wordt vaak gewaardeerd om zijn zachte textuur en milde smaak.
- Paarse schijnridderzwam (Lepista nuda): ook wel bekend als paarse ridderzwam. Heeft een opvallende paarse kleur op zowel de hoed als de steel; deze paddenstoel is eetbaar en wordt gewaardeerd om zijn aangename, nootachtige smaak.
- Porseleinzwam (Oudemansiella mucida): een slijmerige, witte paddenstoel die vaak op dode beukenstammen groeit. Niet eetbaar.
- Rafelige champignon (Agaricus subperonatus): heeft een witte tot crèmekleurige hoed die met de leeftijd uitzet en een rafelige rand kan hebben. De steel is stevig met een opvallende ring. Deze paddenstoel komt vaak voor in graslanden en open bossen. Hoewel de rafelige champignon eetbaar is en een aangename smaak heeft, lijkt hij sterk op enkele giftige soorten.
- Veldparasolzwam of Grote Parasolzwam (Macrolepiota procera): heeft een hoge, slanke steel en een grote, schubbig patroon op de hoed, en lijkt op een opengeklapte parasol wanneer volgroeid; deze paddenstoel is eetbaar en wordt gewaardeerd om zijn nootachtige smaak, maar jonge exemplaren moeten met zorg worden geïdentificeerd om verwarring met giftige soorten te voorkomen.
- Vlamhoed (Pholiota flammans): heeft een opvallende oranje-gele hoed bedekt met schubben die lijken op vlammen, en groeit vaak op dode houtresten of verzwakte bomen. Niet eetbaar.
- Vliegenzwam (Amanita muscaria): deze iconische rode paddenstoel met witte stippen is giftig en kan hallucinogene effecten veroorzaken bij inname.
- Wasplaat (Hygrocybe spp.): een kleine, felgekleurde paddenstoel met een wasachtige textuur van de hoed en steel. Niet eetbaar.
- Weidechampignon (Agaricus campestris): heeft een witte tot lichtbruine hoed en groeit vaak in graslanden en weiden; deze paddenstoel is eetbaar en staat bekend om zijn milde, aangename smaak, vergelijkbaar met de gekweekte champignon die vaak in winkels wordt verkocht.
- Zadelzwam (Polyporus squamosus): heeft een hoed met een geschubd patroon en een opvallende zadelvorm, en groeit vaak op dode of verzwakte bomen
- Zandduinchampignon (Agaricus devoniensis): heeft een witte tot crèmekleurige hoed en groeit voornamelijk in zandduinen en andere zanderige gebieden; deze paddenstoel is eetbaar en heeft een aangename, milde smaak, vergelijkbaar met andere champignonsoorten.
- Zandduinvezelkop (Inocybe dunensis): paddenstoel met een vezelige hoed die vaak groeit in zandige gebieden. Giftig.
- Zwavelzwam (Laetiporus sulphureus): staat ook bekend als 'kip van het bos' vanwege zijn heldere gele tot oranje kleur en zijn vlezige textuur die, wanneer gekookt, doet denken aan kippenvlees. Deze paddenstoel groeit in grote, opvallende plakkaten op bomen, vooral op eiken. De jonge, zachte randen van de zwavelzwam zijn eetbaar en worden vaak gebruikt in culinaire gerechten vanwege hun aangename smaak en textuur. Het is echter belangrijk om alleen de jonge delen te consumeren, aangezien oudere delen taai en bitter kunnen worden.
Meer van dit soort tips? Volg Columbus Travel op Facebook en/of Instagram en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
