De markt van Chichicastenango

Door: Kokkeeri

Geplaatst op Apr 5, 2009

In de Hooglanden van West Guatemala ligt op ruim 2000 meter hoogte het charmante stadje Chichicastenango. Deze plek is bekend vanwege de tweewekelijkse lokale markt. Twee keer per week trekt de stoet boeren vanuit de bergen naar Chichicastenango. Eén dag reizen (vaak per voet) en opbouwen, de marktdag zelf en vervolgens afbreken en weer terug naar huis. De meeste families slapen in hun marktkraam omdat ze buiten de stad wonen en zich geen hotel kunnen veroorloven. Deze markt is voor hen de enige manier om een inkomen te verkrijgen. En dan offeren ze kostbare zaken, om vervolgens meer te kunnen verdienen…..

Wij arriveren één dag voor de markt in het stadje. De wolken hangen laag over de bergtoppen, de geur van wierook prikkelt de ogen en overal sjouwen traditioneel geklede Maya mannen en vrouwen hun spullen richting het marktplein.
Na een ontbijt van, alweer, tortilla’s en eieren gaan op weg naar Pascal Abaj. Een plek in de bergen waar de marktkooplui de goden gunstig proberen te stemmen voor een goede marktdag. Een zandpad leidt ons door tuinen en zelfs binnenplaatsen van de boerderijen naar de juiste plek. Op de top van een heuvel zien we een aantal mensen binnen een kring van stenen staan. Een ceremonie is al in volle gang. We blijven op afstand om deze mensen niet te storen in hun rituelen. Desondanks hebben we een goed zicht op de gebeurtenissen. Een priester in vol ornaat loopt, druk wierook zwaaiend, heen en weer. Bij een grote steen plaatsen twee boeren enkele offers. Wij kunnen niet precies zien wat hun offers zijn, maar er liggen veel bloemen, pakjes sigaretten en blikjes Coca-Cola.

Iets verderop bereiden vrouwen in Maya kleding samen met hun kinderen een maaltijd. Ze hebben een aantal pannen op een kampvuur en babbelen er vrolijk op los, terwijl de mannen het ritueel met de priester ondergaan. Eén van de kleinere kinderen moet naar het ‘toilet’ en loopt onze kant op. Het meisje, haren als stro, grote snottebel, verwilderde blik en vuile versleten kleding, type Mowgli, ziet ons in eerste instantie niet. Totdat ze opeens verschrikt blijft staan. Op het moment dat ze hard begint te huilen, pakt een van de oudere kinderen, die wel eerder witte mensen heeft gezien, haar zusje bij de hand. Ze zwaait even en verdwijnt dan snel de struiken in. Op de terugweg kan het kleine kind haar ogen niet van ons afhouden en weer bij haar familie aangekomen duikt ze onder de veilige rokken van haar moeder.

De rituelen gaan door. Door alle wierook, het gezang van de priester en de gebeden ontstaat er een mystieke sfeer. Vol verbazing en bewondering bekijken we dit bijzondere schouwspel.
Dan overhandigt een vrouw een kip aan de priester. Hij neemt “het offer”mee in de kring van stenen en begint weer een nieuw en luid gebed. Gelukkig overstemt de priester hiermee het geluid van de kip….. Van de kip zien we die dag dan ook niks meer terug, maar de religieuze rituelen zijn de komende dagen een terugkerend verschijnsel.

Terug in de stad bekijken we vanaf het balkon van een restaurant de ontwikkelingen op het marktplein. Het is een komen en gaan van de kraamopbouwers, sjouwers en marktkooplui. Hoewel de echte markt pas een dag later echt begint, zijn veel kraampjes al up-and-running. Het is duidelijk een familiegebeuren. De mannen bouwen de kramen op. De vrouwen en kinderen doen de verkoop. De kleinste kinderen moeten zich zelf maar vermaken. Buitenschoolse opvang is nog niet ingeburgerd in de hooglanden van Guatemala. Ze spelen tussen de marktkramen en later als ze moe en hongerig zijn, hangen ze aan de rokken van hun moeders.

De kooplui met wierook in hun assortiment, hebben in ieder geval een goede dag. Er hangt een grijze mist van wierookwolken boven de markt. Bij de kerk is het een komen en gaan van de mensen die het hogere aanwenden voor een goede marktdag. Ze offeren kaarsjes, sigaretten en hun quetzales. Daarnaast lijken de marktkooplui ervan overtuigd dat vuurwerk ook de verkoop stimuleert. Sommige mannen krijgen geen genoeg van luid geknal. Ongeacht het tijdstip en de hoeveelheid mensen in de buurt, knallen moet! De goden lijken niet snel tevreden te zijn. Dat je als nietsvermoedend toerist je steeds een ongeluk schrikt, levert voornamelijk hoongelach op en af en toe een bemoedigend schouderklopje.
Even later horen we een klagelijk gezang; een begrafenisstoet trekt langzaam over de markt. De vrouwen, traditioneel gekleed, lopen zingend achter een klein kistje, gedragen door mannen in een zwart pak. Het rumoer van de markt verstomt. Maar het marktleven komt weer snel op gang. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de mensen hier iets meer aan de dood gewend zijn dan wij.

Aan het eind van de middag staan bijna alle marktkramen op hun plek. De sjouwers zijn betaald voor hun diensten. En dat is te merken. Afgaand op het geluid uit de kleine donkere cantinas, wordt er volop gedronken. Daarnaast zijn er veel dronken mannen op straat. Al het verdiende geld lijkt op te gaan aan drank. Overal zie je mannen op straat hun roes uitslapen. Morgen kunnen ze bij het afbreken van de marktstallen, het opgedronken geld weer proberen terug te verdienen. Een triest gezicht.
Rond 10 uur doen we nog een laatste rondje over de markt. Het is nog steeds een drukte van belang. Op de markt zijn nu de kraampjes met eten het meest populair. Wij nemen enkele gevulde broodjes en gegrilde maïskolven. Terwijl we op een stoep van onze aankopen genieten, ontdekken de spelende kinderen ons. En wanneer twee van die grote donkere ogen je vragend aankijken, kun je natuurlijk niks anders dan de maïskolf delen.

Op de dag van de markt staan we vroeg op om zo weinig mogelijk van de dag te missen. Er is in een nacht veel veranderd.De hele stad is nu veranderd in één marktplaats. Boeren die zich geen kraam kunnen veroorloven of te laat zijn aangekomen, spreiden hun koopwaar uit op de grond. De markt kan beginnen.