Lost in BA

Door: Lione Kolsteren

Geplaatst op Sep 24, 2010

We lopen over de Avenida de Mayo. Een bruisend straatbeeld. Statige panden, brede straat, drukte. Grootsteedse allure. De Mayo is nog steeds één van de betere straten, hoewel de verloedering hier en daar toch wel zijn intrede doet. Het is symbolisch voor de hele stad. Grandeur maar ook intredend verval. Buenos Aires heeft wat meegemaakt, deze stad is doorleefd. Passie en dramatiek. Bloedige tijden, zweet en tranen. Oorlogen en staatsgrepen, maar ook vooral hoop, hoop op een nieuw en beter leven. Argentinië, immigrantenland bij uitstek in de 19e eeuw. Er is allemaal weinig van te merken op deze zomerse dag in deze drukke straat. Alles en iedereen gaat hier gewoon zijn dagelijkse gang.

Hoewel ik de stadsplattegrond vooraf goed heb bestudeerd (een schaakbordstratenpatroon, piece of cake!) besef ik dat we aan het verdwalen zijn. Het is vijfendertig graden en een terrasje, waarvan er in het centrum toch tientallen te vinden moeten zijn, zou welkom zijn. Maar het lijkt hier inmiddels al lang niet meer op het centrum. De buurt wordt allengs minder. Wat beduimelde vage kantoren, dubieuze kroegen en verloederde woonhuizen, waar geen leven lijkt te zijn. De ouderdom zucht hier, de huizen ademen moeheid. Maar het staat er voorlopig nog wel even. Het is stil op straat.

Het duurt altijd even voordat ik wil toegeven dat ik fout zit, maar na enkele honderden meters neem ik dan toch het onvermijdelijke besluit: dit gaat niet de goede kant op. Ik zie twee politieagenten en stap beslist op hen af om de weg te vragen. Er zijn tijden geweest dat niemand in dit Zuid-Amerikaanse land vrijwillig op politie afstapte. Vandaag de dag zijn die donkere tijden al weer lang verleden tijden. Het is 2008, en er is veel veranderd in Argentinië. Maar later op de middag worden we onverwacht toch met een duister stuk verleden geconfronteerd.

We komen na een lange wandeling op Plaza de Mayo. Ik herken het plein onmiddellijk van foto’s. Het is niet zo groot als ik had gedacht, eigenlijk is het niet eens zo’n opvallend plein. Maar het is ook niet zo maar een plein. Hier is veel van de roerige politieke geschiedenis van dit land geschreven. Er lijkt een oploopje te zijn en als ik dichterbij kom zie ik vrouwen. Meest oudere vrouwen, met een hoofddoekje en een gelaten zorgelijke blik. Ook dit herken ik, van oude journaalbeelden.

Het zijn de Dwaze Moeders. Vrouwen waarvan de zoon, de man of de vriend verdwenen is onder de dictatuur eind zeventiger jaren. De beweging ontstond spontaan, toen een groep moeders opheldering ging vragen aan de autoriteiten. Ze werden niet ontvangen, en gingen toen maar zwijgend rondjes over het plein lopen. De week daarop kwamen ze terug, en dat doen ze elke week, nu al dertig jaar lang.

Het is een kleine groep en zwijgend beginnen ze te lopen in een rondje over het plein. Als ze me twee keer gepasseerd zijn, beginnen we, de stilte overnemend, mee te lopen. Hier past enkel zwijgen. Waarom we meelopen weet ik niet, en ik weet ook niet of het gepast is. Is het solidariteit, die we al jaren met hen hebben en die we nu ook werkelijk kunnen tonen? Is het respect, bewondering voor hun moed destijds? Of is het omdat we ons, thuis voor de TV, altijd aan de kant hebben voelen staan, en dat nu op dit moment niet langer kunnen blijven doen?

Het gebeurt eigenlijk gewoon vanzelf, besef ik.

Nu ik oog in oog sta met deze inmiddels wereldberoemde vrouwen weet ik eigenlijk niet wat ik hiervan moet vinden. Het is allang niet meer de vraag om een antwoord. Het is een ritueel. Begonnen als kreet om opheldering, om aandacht voor de verdwijningen van hun dierbaren, zijn ze inmiddels verworden tot een instituut. De belichaming van burgerlijk verzet, van strijd tegen sociaal onrecht. Inmiddels hebben ze ook van officiële zijde meer erkenning en aandacht voor hun zaak gekregen: Argentinië is nu een democratisch land.

Maar ik denk aan die beginjaren. Is het dwaas om in cirkels te blijven lopen als je radeloos bent? Elke week weer. Duizenden cirkels. Het eindigt nooit.
Wanhoop die door hart en ziel heen snijdt. Eenzaamheid. They dance alone.

Why are there women here dancing on their own?
Why is there this sadness in their eyes?
Why are the soldiers here
Their faces fixed like stone?
I can't see what it is that they dispise
They're dancing with the missing
They're dancing with the dead
They dance with the invisible ones
Their anguish is unsaid
They're dancing with their fathers
They're dancing with their sons
They're dancing with their husbands
They dance alone They dance alone

Je hoeft de tekst van Sting niet meer dan één keer te lezen om te beseffen hoe prachtig hij dit heeft verwoord. En vooral om te begrijpen hoezeer de levens van deze vrouwen, en van vele andere onschuldigen, verwoest zijn. Hun cirkel eindigt niet.

Het maakt indruk op ons. We lopen mee, één rondje, een kortstondig bijzonder moment. Alsof we ineens in oude journeelbeelden verzeild zijn geraakt. Dan steken we het plein over en lopen de Avenida de Mayo weer in. We naderen een demonstratie tegen massa-ontslagen. Politiebusjes en politiemannen met schilden staan overal opgesteld. De sfeer is grimmig. Toch maar beter niet de weg vragen nu….. We proberen gehaast de menigte te passeren. Oproer moet niet te dichtbij komen. Bij charges wordt geen onderscheid gemaakt vermoeden we zo. Wie niet op tijd weg is, gaat mee. We willen veel zien in deze stad, maar een cel staat niet op ons programma.

Roerig, het hoort bij dit land en bij deze stad. Een stad waar het leven met passie geleefd wordt. Een volk vol weemoed en verlangen naar de oude moederlanden, naar rijke tijden van weleer, met een diepgewortelde liefde voor het land en met de blik op de toekomst gericht. BA leeft nog wel even door. En met deze gedachte strijk ik neer op één van de vele terrasjes. “Vino bianco, dos, por favor”.