Pharos, de vuurtoren van Alexandrië
Alexandrie
Egypte
RoyanvanVelse
Pharos, de vuurtoren van Alexandrië
Een van de machtigste koningen aller tijden, de jonge Macedoniër Alexander de Grote, veroverde ruim driehonderd jaar voor Christus een groot deel van de bekende wereld. In de nieuwe gebieden stichtte hij bijna twintig steden die de naam Alexandrië kregen. Een daarvan ligt in het noorden van Egypte, aan de Middellandse Zee. De huidige miljoenenstad was een van de belangrijkste steden in het Romeinse Rijk, vormde eeuwenlang het wereldcentrum voor kennis en cultuur en was een millennium lang de hoofdstad van Egypte. Alexandrië stond voor prestige. Tegenwoordig is het vooral een grote stad met een groots verleden.
In de stad staat trots de rode granieten zuil van Pompei. Al zeventien eeuwen houdt hij zich staande in een serapeum, dertig meter hoog en geflankeerd door sfinxen. Het serapeum, een tempel die gewijd is aan de hellenistische god Serapis, is grotendeels verwoest maar je kunt er nog doorheen lopen. Ook onder de grond. De granieten pilaar is puntgaaf en lijkt net als vele andere bouwwerken uit het oude Egypte de eeuwigheid uit te dagen. Daarnaast liggen de leeuwen met mensenhoofden al sinds mensenheugenis op wacht, vriendelijk kijkend en versteend.
Niet alles uit het magische Egypte heeft de tijd weten te trotseren. Pharos bijvoorbeeld, de legendarische vuurtoren van Alexandrië was één van de zeven wereldwonderen uit de klassieke oudheid. Honderdendertig meter hoog was deze toren waarvan het licht op meer dan vijftig kilometer afstand kon worden gezien. Ruim anderhalve duizend jaar lang diende hij als gids voor de zeelieden alvorens hij aan het einde van de Middeleeuwen na twee opeenvolgende aardbevingen verging. De restanten zijn grotendeels in zee verdwenen. Honderd jaar later werd op dezelfde plek het roze fort van Qaitbey gebouwd, voor een deel met behulp van granieten zuilen en grote brokstukken die van Pharos afkomstig waren. Het fort is mooi maar haalt het niet bij de schoonheid die de vuurtoren moet hebben gehad. Nog steeds wordt de vuurtoren in één adem genoemd met de naam van de stad. De eeuwigheid lijkt hij hiermee alsnog te hebben overwonnen.
Eerder nog dan Pharos het begaf zijn grote delen van Alexandrië in zee verdwenen. Eind vorige eeuw werden de oude haven en de verzonken stadsdelen Heracleon en Canopus teruggevonden in ondiep water. Al meer dan duizend jaar ligt de voormalige residentie van Cleopatra daar onder de zeespiegel. Onderzoekers zijn sindsdien bezig om de schatten te ontdekken in een letterlijke duik naar de oudheid en hopen ooit het mausoleum van de koningin te vinden.
De stad is er een van verdwenen legendes. Alexander de Grote zou hier mogelijk begraven liggen maar niemand heeft zij graf nog kunnen ontdekken. Ook stond in deze stad ooit de grootste bibliotheek ter wereld. Dit kenniscentrum herbergde niet minder dan een half miljoen boekrollen. Ergens in de eerste vijf eeuwen van onze jaartelling brandde het gebouw helemaal af. Slechts weinig stukken uit de collectie konden worden gered. Sinds 2003 staat er een nieuwe, moderne en indrukwekkende bibliotheek in Alexandrië. De architectuur is verbluffend en de vergane glorie wordt hiermee ietwat in ere hersteld. In de bibliotheek is een permanente expositie te bezichtigen over Anwar el-Sadat, de Egyptische president die in 1981 bruut werd vermoord. Foto’s en persoonlijke bezittingen worden er tentoongesteld en zelfs het blauwe uniform dat hij droeg op de dag van de aanslag ligt in een vitrine. De kogelgaten en de bloedvlekken zitten er nog in en herinneren aan het niet altijd vreedzame verleden van het land der farao’s.
De sfeer in de stad is gemoedelijk en zoveel anders dan bij de drukke toeristische trekpleisters in het land. We lopen rond en niemand let speciaal op ons. Geen bedelaars, geen verkopers die ons achterna zitten. Het verkeer is geordend en er wordt niet de hele tijd getoeterd zoals in Caïro. Af en toe wordt ons een welgemeende “Sabah el kher” (goedendag) toegewenst en iedereen laat ons gewoon onze gang gaan. We wandelen voorbij statige panden langs de boulevard aan zee. Ze hebben nog steeds een koloniale uitstraling. Hotels hebben hun Franse of Engelse namen behouden, een overblijfsel van de invloeden die Frankrijk en Engeland hadden gedurende de afgelopen eeuwen.
Alexandrië speelt allang niet meer de rol van weleer. Maar het weleer van toen heerst er nog steeds. De krachtige zee beukt tegen grote stenen in de haven alsof de vuurtoren er nog staat en men spreekt over de bibliotheek alsof deze nooit in vlammen is opgegaan. Alexandrië heeft de magie behouden en nog lang niet al zijn schatten prijs gegeven.
Foto's
