De Houtstikel (kale jonker) is een twee- of meerjarige vederdistel. Het is een wilde plant van 60-120 cm hoog en komt veel voor op open, vochtige omgewerkte grond. Langs de stengel staan de stekelige, tot aan de top gevleugelde bladeren. De stengel is meestal hooguit aan de top vertakt.
De roodpaarse bloemhoofdjes zijn kort gesteeld. Zeldzaam komen ook witte bloemhoofdjes voor. De kluwens zijn vrijwel bladloos. De bloeiperiode begint in mei / juni.