Wat zegt u? Een plaszak?

Door: Lione Kolsteren

Geplaatst op Oct 8, 2011

In iedere levende taal worden voortdurend nieuwe woorden gevormd. Nieuwe woorden door de technologie (computertaal), door subculturen bedacht (de straattaal), of door de media. Woorden die ineens ontstaan en die door de massa worden overgenomen, en die soms ook snel weer verdwijnen. Van Kooten en de Bie waren er meesters in: bescheurkalender, krommuniceren, geilneef, doemdenken, oudere jongere. Dit jaar werden we verrast met damschreeuwer, dreigtweet, ontvrienden, vetbelasting.

Ik moet ’s morgens wat vaker dan misschien normaal is de slaap uit mijn ogen wrijven. Maar afgelopen vrijdagochtend moest ik wel heel lang wrijven, voordat ik geloofde dat ik echt las wat ik dacht te lezen: we worden verblijd met een PLASZAK. Jawel, ik las het goed: een plaszak. In WC-loze sprintertreinen komt een plaszak. Maar alleen voor hoge nood. Een stortvloed van vragen komt in mij op. Maar gelukkig, een paar worden er in het bericht meteen al beantwoord. Er worden voorbeelden gegeven van wat onder hoge nood verstaan moet worden. Als de trein langdurig stil staat omdat er bladeren op de rails liggen of omdat er een halve meter sneeuw ligt. De zak mag gebruikt worden in de onbezette werkruimte van de machinist.

Holland is van oudsher smal, ik weet het, maar nu wordt het wel heel smal. Roken op de werkplek mag niet, maar plassen wel? Hoe fiksen de dames dat trouwens? En ik zie het al voor me: conducteur betrapt passagier met zojuist gevulde plaszak.
“Wat doen wij daar meneertje? Staan wij hier een beetje de plaszak te vullen? “
“Nou, een beetje heleboel conducteur, de nood was erg hoog”
“Zien wij hier ergens blaadjes op de rails liggen? Zien wij méér dan 60 centimeter sneeuw liggen? Nou? “
“Eh nee, conducteur. Ik wist niet dat het in oktober met 15 graden en motregen niet mocht. Staat dat ergens? “
“Zijn wij de leukste thuis, meneertje? Dan krijgt u van de NS een leuke bon thuis. 80 euro. Ik mag hopen dat u van uw dure plas genoten hebt”.
Tja, je hebt ze er bij lopen bij de NS, van die plaszakken.

Dit nieuws gaat de hele wereld over, dacht ik meteen. En jawel hoor, de volgende dag had de plaszak zich al over onze aardbol verspreid. Met krantenkoppen als “The passengers are pissed” worden we internationaal weer eens lekker voor schut gezet. Dank je wel, NS. Ik bedacht me hoe dit moet overkomen als ik dit zelf op reis zou vertellen aan de locals. Zoals toen op Java.

Voor onze rondreis over Java hadden wij de beschikking over een prima gids. Addy was een keurige wat oudere heer van een jaar of zestig, vijfenzestig. In zijn jonge jaren had hij Nederlands geleerd en hij heeft geprobeerd om dit altijd netjes bij te houden. Een hele prestatie, want je Nederlands kun je in het huidige Indonesië nu eenmaal niet dagelijks oefenen. Hij was nog nooit in Nederland geweest, maar interesseerde zich bijzonder voor ons land. Nederlandse bezoekers rondleiden was voor hem dan ook een ultieme gelegenheid om zijn Nederlands te perfectioneren en om meer over Nederland te weten te komen. Zijn honger naar alles wat zich in Nederland afspeelde was bijna niet te stillen.

Alles wilde hij weten en wij gaven hem zo goed mogelijk antwoord op zijn vragen. De volgende dag kwam hij er dan weer op terug. Hij dacht goed na over ieder woord wat wij hadden gezegd. “Gisteren zei u dat……, maar ik begrijp dat nog niet zo goed. Kunt u het me nog eens uitleggen?”. Hij verbaasde zich over de veelheid aan belastingen, de hoogte ervan, en de veelheid van regels, ge- en verboden in ons land. Hij had gehoord dat als je in Nederland een dure TV en radio had gekocht, dat je er dan geld voor moest betalen om er naar te kijken en luisteren. Toen hij hoorde dat dit was afgeschaft, steeg Nederland weer een beetje in zijn achting. Maar die was weer meteen gezakt toen hij hoorde dat anderen beslissen over de kleur waarin je je huis wilt schilderen. Heb je voor je dure geld een huis gekocht en dan mag je het niet in de kleur verven die jij voor je eigen huis wilt? Omdat, wat zegt u, de schoonheidscommissie het niet zo maar mooi vindt? Hoe bedoelt u dat?

In een absolute lachstuip belandt hij, als we zeggen dat je bij ons niet zo maar mag claxonneren. Ook daar kun je een geldboete voor krijgen. We moeten de man bijna tegenhouden om te voorkomen dat hij omrolt. Hij vertaalt de grap in het Maleis, zodat ook onze chauffeur kan meegenieten. Als zij na lange tijd zijn uitgelachen, zegt hij: “Als ik een mooie dure nieuwe auto heb gekocht, met een toeter, dan zou ik er niet lekker op mogen drukken? Waarom heb ik die auto en die toeter dan? “.

Addy, ik moest aan hem denken. Wat zou hij het verhaal van de plaszak schitterend hebben gevonden. “Wat zegt u, een trein zonder WC? Met al die mensen er in? En dan moeten ze voor hun duur betaalde kaartje ook nog in de cabine van de machinist in een zak plassen? Wat zegt u, voor extra geld? En dan alleen als er meer dan 100.000 blaadjes zijn gevallen op 1 vierkante kilometer in minder dan acht uur tijd, bij minimaal windkracht 7 gedurende 3 uur en een neerslagsom van tenminste 50 millimeter per etmaal over minstens 50 meetplaatsen in Nederland? O, u zegt 35 centimeter sneeuw en zes graden vorst mag ook? En dat moeten de mensen allemaal weten? Ik zou die trein niet meer nemen. Ik zou de auto nemen en dan, als ik hoge nood had, tenminste 10 minuten lang toeteren. Op mijn nieuwe claxon. En daarna een lekker plekkie langs de weg uitzoeken.

Zo, dat lucht op.

Sommige dingen uit Nederland zijn gewoonweg niet uit te leggen in het buitenland, dat vond ik toen al. Nederland, de risée van de wereld. Voortaan ben ik op reis toch maar liever Belg.