Déjà vu Sovjet-Unie
Tiraspol
Moldavië
Herman m
Déjà vu Sovjet-Unie
Een bijzonder ervaring is de overgang van Moldavië naar Transdnjestrië, een gebied dat in grote lijnen ligt ingeklemd tussen de rivier de Dnjestr en Oekraïne. Voordat ik dit beschrijf zal ik eerst een korte schets geven van de geschiedenis en het aparte karakter van Transdnjestrië.
Toen de Sovjet-Unie uiteenviel verklaarde Moldavië zich onafhankelijk. Dit gebeurde op 2 september 1990. De Slavische inwoners van Transdnjestrië weigerden zich bij het Latijnse Moldavië aan te sluiten. Igor Smirnov, een Russische mijnwerker uit Kamtsjatka, riep zijn eigen staatje uit: de 'Socialistische Sovjet-Republiek Transnjestrië'. De oorlog werd verklaard.
In Tiraspol - de hoofdstad van Transdnjestrië - zetelde toentertijd nog steeds een groot contingent van het oude Sovjet-leger, het 14de leger, dat Smirnov bijstond in zijn strijd tegen Moldavië. In 1992 volgde een korte burgeroorlog, die werd gewonnen door Transdnjestrië. De aanduiding verwijst naar het gebied op de linkeroever van de Nistru of Dnjestr. Deze Pridnestrovische Moldavische Republiek is een de facto onafhankelijk ministaatje, dat echter door geen enkel land ter wereld wordt erkend en internationaal nog steeds geldt als een deel van Moldavië. Rusland wordt gezien als beschermer van Transdnjestrië. Vanaf 2004 zijn de buurlanden Moldavië en Oekraïne een pro-Westerse koers gaan varen, daarmee is het strategisch belang van Transdnjestrië voor Rusland alleen maar toegenomen.
Zoals gezegd is de overgang naar dit gebied vanuit Moldavië heel bijzonder. Wij hebben dit gedaan op zondag 17 oktober 2010 met de hulp van een Moldavische gids, tevens chauffeur van een particuliere personenauto. Ongeveer 300 meter vóór de “grens”-overgang troffen we een Moldavische politiepost. Na een kleine check lieten ze wat schouderophalend ons doorrijden. Na 150 meter kregen we een controlepost van de Transdnjestrische milities: de kofferbak moest open en werd geïnspecteerd. Na akkoordbevinding ging een slagboom open en mochten we ongeveer 30 meter doorrijden tot vlakbij een “grens”-kantoortje. Daar volgde een 3e controle. In een eenvoudig kantoortje zaten achter een loket enkele geüniformeerde beambtes. We sloten aan in een rij en kregen vanachter een loket – nadat onze gids wat Russische woorden uitsprak – stilzwijgend en zonder opkijken een formuliertje uitgereikt. Door het loket heen zagen we dat in de ruimte van de beambtes uitsluitend twee bureautjes, twee stoelen, twee rammelende computers uit ver vervlogen tijden en één staande ventilator aanwezig waren. Verder was het er volkomen kaal. Vervolgens verdwenen we met het formuliertje uit de rij om het buiten het gedrang van de rij in een te krap bemeten ruimte in te vullen. Aangezien dit in het Russisch was geformuleerd, kregen we hulp van onze gids. Daarna moesten we ons opnieuw aansluiten in een wat chaotische rij, bestaande uit lokale mensen. Het kreeg o.a. wat Kafkaiaanse toestanden. Toen we halverwege de rij waren aangeland stond de beambte, die onze rij moest bedienen, in een keer op en zonder ook maar enige toelichting verdween hij uit het zicht. Wij verbaasden ons erover; de rest van de rij kennelijk niet gezien de stoïcijnse uitdrukkingen op de gezichten van de wachtenden. Waarschijnlijk was er sprake van een “pauze technica”, zoals een plaspauze in andere delen van Moldavië weleens middels een bordje wordt aangegeven. Aangezien onbekend was hoe lang een en ander gingen duren, verlieten wij de rij en sloten we ons achteraan in een rij waar nog een dienstdoende beambte zijn controlerende werkzaamheden verrichtte. Toen wij uiteindelijk aan de beurt waren, was de eerste beambte nog steeds in geen velden of wegen te bespeuren. Door het loket heen reikten we de zelfingevulde formulieren en onze paspoorten aan. De beambte toetste wat in op de computer, die van alle kanten begon te ratelen. De beambte keek onderwijl niet of nauwelijks op, in de tussentijd op verzoek wat nieuwe formulieren uitdelend nadat hij van iemand een Russisch geluid hoorde. Hij kijkt strak naar het scherm van zijn computer. Als alles na enkele minuten in orde is, stempelt hij het formulier en geeft dit met het paspoort af. Op het formulier stond, met de hand ingevuld, het tijdstip waarop we uiterlijk Transdnjestrië weer moesten verlaten. In ons geval uiterlijk om 21.00 uur van dezelfde dag. Onze Moldavische gids en chauffeur Dumitru kreeg het tijdstip 21.03 uur!!! Het paspoort werd niet gestempeld, aangezien daarover afspraken gelden tussen de regering van de zich zelfstandig verklaarde republiek Transdnjestrië en de supervisor (vredesmacht) Rusland. Stempelen zou een vorm van erkenning opleveren en dat was met name voor Rusland een stap te ver, aangezien Rusland niet beticht wil worden van handelingen die indruisen tegen haar eigen politiek van het onderdrukken van onafhankelijkheidsstreven in delen van haar grondgebied, waarvan Tsjetsjenië een sprekend voorbeeld is.
Na deze exercitie stapten we weer in de auto om enkele meters verder in een korte rij auto’s (in ons geval was dit slechts één auto) aan te sluiten voor de 4e controle. Onze voorganger mocht doorrijden en toen reden wij naar de plek waar eerst deze auto stond. De afstand tussen ons en de volgende controlewacht die een slagboom bediende, bedroeg ongeveer 10 m. De bedoeling is, dat je pas op uitnodiging van de controlewacht optrekt tot aan de slagboom. In ons geval keek de betrokkene niet op of om en liep hij een klein rondje nabij de slagboom. Vervolgens – ik denk een minuut later – gaf hij het teken van doorrijden tot aan de slagboom. De kofferbak van de auto moest weer open; stel je voor dat je over een afstand van ongeveer 25 m, verwijderd van de laatste kofferbakcontrole, nog iets aan de inhoud van de kofferbak hebt veranderd!
Toen alles oké was, werd de slagboom handmatig omhoog gebracht en konden we optrekken richting Bendery en Tiraspol.
Een en ander riep bij mij associaties op met de bureaucratische en strenge manier waarop ik ruim 30 jaar geleden onder het Brezjnef-tijdperk de Sovjet-Unie inreed. Alleen toen kostte het circa 2 uur; nu slechts 1,5 uur.
Zie ook mijn tip Dagtocht Transdnjestrië
Foto's
