'Dit is je team' vertelde de jongen die me van het vliegveld in Skardu oppikte.
'Team? Maar ik heb toch genoeg aan een gids (omdat het verplicht is) en iemand die helpt dragen?'
'Nee, we hebben een kok, een leerling kok, drie dragers en twee paardenjongens mee. Wil je stoelen en een tafel mee? En een aparte eettent?'
'hohoho, wacht even. Jullie hebben WAT georganiseerd? Ik wil helemaal al die luxe niet. Ik wil niet westers eten. Ik wil niet zwaar bepakt. Ik wil eigenlijk... gewoon... dicht bij de natuur en cultuur zoals het hier is' antwoordde ik timide.

En ik heb zoveel geleerd. Ik ben zo verslagen omtrent dit onderwerp teruggekomen. Mensen leven voor hun dieren. De paardjes en muildieren kregen iedere paar dagen nieuwe ijzertjes. De paarden die wij mee hadden hadden geen enkele open plek. De jongens waren ongelofelijk respectvol naar de dieren. Als wij 'geland' waren op de kampplek werden de paarden soms nog twee uur verderop gezet omdat daar gras was. Alles voor de dieren. Soms kwamen we een paardenjongen tegen: paard kwijt. Gewoon, weggelopen. Dat is balen want het betekent een jaarinkomen missen.

En de dragers. Man man wat heb ik die jongens in mijn hart gesloten. Het is 'normaal' of door de toerist 'gewenst' dat de dragers apart slapen, eten en bewegen. Echter, dat wilde ik pertinent niet. Samen eten en hopelijk ook wat praten. Het resultaat: binnen drie weken hadden we gesprekken (in urdu/engels), namen de jongens me in de maling en kreeg ik te horen dat het voelde alsof ik hun grote zus was. Als afsluiting had ik ze allemaal uit eten meegenomen. Verlegen zaten ze te eten. Oogcontact vermijdend. En waarom? Ze waren in al die jaren (soms al 10 jaar!) nog nooit mee uit eten genomen. Ze hadden nog nooit in een restaurant gezeten met het hele team.

Ben je van plan zo'n reis te maken? Vraag ten alle tijden aan de organisatie hoe de verdeling van inkomsten is. Vraag bewijzen van investering in educatie van de allerarmsten (vaak zijn de dragers niet opgeleid) en bekijk hoe de dieren eruit zien. Vraag voor vertrek alvast of je materiaal ten behoeve van het welzijn van mens en dier mee kunt nemen (denk aan zadeldekjes, peesbeschermers, etc voor de dieren en rekenboekjes, taal/engelse lesboekjes voor de mensen).