"Change money?"

Door: Lione Kolsteren

Geplaatst op Mar 12, 2011

Plotseling realiseer ik me, dat we ons in een niet al te comfortabele positie bevinden. We zitten op twee plastic krukjes van slechts twintig centimeter hoog. Onze opgetrokken knieën bijna voor onze ogen, al ons geld op onze schoot. Vijf mannen staan groot en hoog boven ons en buigen zich naar ons geld toe. Tien armen veel te dichtbij. Veel getrek, geschreeuw en gedoe.
Associaties komen per definitie op een onverwacht en vaak ongelegen moment. Jenny Arean en Frans Halsema klinken ineens in mijn hoofd, in dit kleine broeierige hokje in een onbekende buurt in tropisch Yangon. “Vluchten kan niet meer, ik zou niet weten hoe”.

We wisten het vooraf. Geld pinnen kan niet in Myanmar. Je neemt al het geld, dat je denkt nodig te hebben, cash mee. In puntgave gloednieuwe dollars. Dat ook nog. En die moeten weer omgewisseld worden. Op de zwarte markt wel te verstaan, want officieel staat in dit land een gevangenisstraf op het bezitten van dollars. Als toerist mag je het land in, maar het moet ook weer niet te gemakkelijk worden gemaakt.

Deze ochtend staat het te gebeuren. Het codewoord om deze missie te starten is Bogyoke Aung San Road.

We slaan linksaf deze hectische verkeersader op. Probeer geen wisselaar te vinden, zij vinden jou. Just walk. Na enkele minuten is het inderdaad raak. “Change money?”. We kijken elkaar eens aan. En dan kijken we naar hem. Goed gekleed, goed verzorgd. Maar wat zegt dat in het geldwezen? Hij biedt een koers, die gunstig is en al te veel tijd willen we hiermee niet kwijt zijn. Dus zeggen we: ja. Hij stelt voor om even een rustige plek op te zoeken. Dit zijn geen zaken om midden tussen de drukke mensenmassa af te handelen. ….

We hadden verwacht dat hij een nabijgelegen café zou ingaan, maar onze man steekt de straat over en loopt naar een brug die over het enorme spoorwegemplacement leidt. “A few minutes, short walk”, voegt hij er geruststellend aan toe. We lopen de 700 meter lange brug over. Aan de overkant gekomen zet hij er nog steviger de pas in. We lopen inmiddels een buurt in die minder bebouwd is, en vooral erg rustig oogt. “Almost there, come” zegt onze man. Verder en verder gaat het. Dit is niet meer “even een rustig plekje in de buurt opzoeken”. Dit is afdwalen, of misschien wel verdwalen, naar het onbekende. We willen omkeren, dit gaat ons letterlijk te ver.

De man wijst op een klein groezelig onderkomen onder een paar grote bomen. We volgen hem het bouwsel in en komen in een klein warm kamertje. Vlak na ons komen nog eens vier mannen binnen. Waar komen die ineens vandaan? “Sit down” zegt de man. We nemen plaats op twee plastic minikrukjes. Het gaat beginnen.

We hebben de vele verhalen gehoord over deze handige wisselaars. Op de een of andere manier lijkt het altijd te kloppen, maar dat doet het achteraf uiteindelijk zelden. Je wordt waarschijnlijk opgelicht. Voor ons is het niet zozeer de vraag, of dit ons ook gaat gebeuren, maar vooral: hoe doen ze het en wanneer, en nog belangrijker: gaan wij het dóórhebben? Red alert, alarmfase zeven. We zijn er klaar voor.

We willen om te beginnen 200 dollars wisselen. Als dat goed gaat, zien we wel verder.

Onze tasjes met het geld liggen op onze schoot. Onze man haalt een stapeltje biljetten van 1.000 kyats tevoorschijn. We tellen het na. Precies 100 biljetten. Dan halen we onze dollars uit onze tasjes. Twee maal 50 dollar, de tegenwaarde. We overhandigen deze twee biljetten. Voor de volgende 100.000 kyats tasten we weer in onze geldtasjes, nogmaals twee 50 dollarbiljetten.

Als ik het derde biljet aan de man geef, maakt hij bezwaar. Dit biljet is niet goed. Hij wil graag 20 dollarbiljetten. Ik steek het 50 dollarbiljet weer bij me en ga op zoek naar vijf 20 dollarbiljetten. Bij het tweede 20 dollarbiljet maakt hij wederom bezwaar. Dit is niet goed, een ander biljet, give me ten, zegt de man.

Nu slaat de verwarring toe. We raken geïrriteerd. Wat is dit voor vertoning? Dan beseffen we dat dit de truc is. Het driestappenplan. Een even simpel als briljant plan. Schep verwarring, buitenlander is niet meer alert, sla toe. We zijn het beu en zeggen van de hele deal af te zien. We vertrekken. En wel nu. Dat is overigens nog een probleem: we zitten op lage krukjes, geen ideale startpositie dus. Vijf mannen om ons heen in een hok waar eigenlijk voor drie mensen niet eens plaats is.

Lione is de meeste kordate van ons beiden. Ze beseft dat de man niet één 50 dollarbiljet (dat hij zichtbaar in zijn hand heeft) moet terug geven, maar twee. Ze gokten er op dat we dat in de ontstane chaos zouden vergeten. Ze trekt aan het zichtbare 50 dollarbiljet en ziet dat de man het tweede 50 dollarbiljet in zijn mouw heeft gefrommeld. “Give me that!” roept ze onvervaard en vooral luid. Op een toon die er geen misverstand over laat bestaan dat tegenspraak geen verstandige optie is. Ik weet dat allang, maar zij kunnen het beter ook weten….

Getrek en gedoe, maar Lione is onverbiddelijk. Yangon, you have a problem! Dan beseft de man dat hij ontmaskerd is. Dit heeft geen zin meer, zie ik hem denken. We wisselen alsnog keurig 200 dollars, en vertrekken dan meteen.

Onze eerste man loopt een stukje mee terug. Hij zwijgt. Wij ook, maar binnen in ons heerst een jubelstemming: we zijn deze vijf gewiekste mannen te slim af geweest! Onze man begint sneller te lopen en verwijdert zich dan van ons met een kort “bye”. Hij heeft meer te doen vandaag. Time is hier money. Nog één keer draait hij zich om. Zijn blik verraadt zijn gedachten. “Het valt niet mee om geldwisselaar in Yangon te zijn. Althans soms niet”. Onze dag kan niet meer stuk. Het valt best mee om geld te wisselen in Yangon. Althans soms…….