Fietsen door een kaalgevreten Kirgizië
Kirgizië
Azië
Jeroenkleiberg
Fietsen door een kaalgevreten Kirgizië
Met angstaanjagende snelheid komt er een grote bruingrijze stofwolk op me af. Ik hoor een diep gebrom van een motorvoertuig dat snel luider wordt. Ik fiets aan de linkerkant van een wasbordweg vol gruis en losse kiezels. Daar heb ik nog net een redelijk vlak spoor gevonden, waar ik nog enigszins op vooruit kan komen. Ik neem het zekere voor het onzekere, want de stofwolk, waarin ik inmiddels een auto kan onderscheiden, mindert geen vaart en ook worden er geen aanstalten gemaakt om mij een beetje ruimte te geven. Ik weet dat de automobilist niet begrijpt waarom ik aan de linkerkant van de weg fiets. Ook heb ik inmiddels wel door dat de gemiddelde automobilist in Kirgizië geen boodschap heeft aan mijn deelname als mede weggebruiker. Ik weet dus dat ik op moet passen.
Ik stop met fietsen en ga zo veel mogelijk in de berm staan. Dat is maar goed ook, want vlak daarna raast de auto rakelings langs mij heen. Vlak voordat ik mijn hoofd afwend om mij te beschermen tegen de opspattende stenen, kan ik nog net vier in elkaar gegrepen ringen op de voorkant van de auto en het witte vilten hoofddeksel van de bestuurder onderscheiden. De rijstijl van de Kirgiezen is net zo ruig als het land waarin ze leven. Ik wacht tot de stofwolk is neergedaald, zodat ik mijn weg met helder zicht kan vervolgen over de verder adembenemend mooie weg door centraal Kyrgyzstan.
Fietsen door Kirgizië is niet gemakkelijk. De onverharde weg gaat honderden meters omhoog over geweldig mooie haarspeldwegen die steil genoeg zijn om mijn benen flink te verzuren. Boven aangekomen gaat de weg ook weer net zo hard naar beneden. Genieten van een lange afdaling is er niet bij, want doordat de weg bestaat uit wasbord en los gruis, moeten de remmen goed worden ingeknepen. Kramp krijg ik er van in mijn handen. Ik fiets over een weg waar ik vijf jaar geleden ook over heen ben gekomen.
Ik was toen een passagier in één van de Audi’s die over de wegen van Kirgizië razen. Ik weet nog goed dat ik diep onder de indruk was van het gelaagde berglandschap vol groenbruine tinten en een blauwe lucht vol gieren en andere roofvogels. Mijn chauffeur was dat niet en weigerde te stoppen. Nu ben ik terug. Op de fiets. Ik kan stoppen waar ik wil, wanneer ik wil en hoe lang ik maar wil. De vrijheid van een fietser is onbetaalbaar. Ik ben blij dat ik ben teruggekomen om deze weg tussen Jalal-Abad en Naryn nog een keer over te doen.
De natuur in dit deel van Kirgizië is er niet al te best aan toe. Veel Kirgiezen leven een semi-nomadisch bestaan. In de zomermaanden trekken ze er met hun grote kuddes paarden, koeien en schapen op uit om de groene, hoger gelegen valleien te bevolken. Kirgizië verandert dan in Yurdistan. Een land vol met witte yurts. Keerzijde van dit romantische beeld is de overbegrazing die duidelijk zichtbaar is in het landschap. Het land is kaalgevreten. De hellingen van beneden tot boven bruin van de paadjes die de duizenden dieren er al zigzaggend in hebben uitgesleten. Vatbaar voor erosie en niet al te best voor de biodiversiteit.
De overbegrazing die duidelijk zichtbaar is in het landschap. Foto: Jeroen Kleiberg
Nergens zie ik andere zoogdieren dan af en toe een marmot. Vogels zijn er nog genoeg, maar wat ontbreekt is het grote aantal roofvogels dat ik me van mijn eerdere bezoek kan herinneren. Door alle beesten wordt er ook het nodige gepoept en gescheten. Vertel een koe maar eens dat het niet heel fris is om een mooi bergbeekje te kakken. Gevolg is dat eigenlijk al het water is vervuild met dierenpoep, tot de bron aan toe. Het vinden van schoon drinkwater vormt daardoor een onverwachte uitdaging.
Een letterlijk hoogtepunt is Song-Köl. Dit grote bergmeer ligt op ruim 3.000 meter hoogte en wordt omringd door uitgestrekte groene weiden, begrensd door hoge bergen. Om er te komen moet ik ruim 1.500 klimmen over een spectaculaire weg. Vanaf de pas kijk ik uit over een reusachtige vallei vol met yurts en duizenden schapen, koeien en paarden. Het ziet er adembenemend uit en ik ben hier dan ook niet alleen. Een beetje ondernemende Kyrgyz heeft zijn yurtkamp aan Song-Köl uitgebreid met een aantal hagelwitte yurts, waarin een toenemend aantal toeristen kan genieten van hun authentieke Kirgizië ervaring. Soms bestaat zo’n kamp wel uit 20 yurts die in meerdere rijen staan opgesteld. Je moet er van houden.
De weidsheid van deze omgeving is echter nog steeds overweldigend en de veranderende luchten vol overtrekkende regenbuien zijn een cadeautje voor iedere wolkenliefhebber. Rond het meer en in de omliggende bergen kan goed worden paardgereden. Ik hoef echter niet zo nodig op een ander zadel te zitten en kies er voor om met mijn eigen stalen ros minder betreden paden te berijden.
Foto's
