Stephen Mills Tiger Safari van 11 tot en met 25 februari 2007 (6)
Madhya Pradesh
India
Elstijssen
Stephen Mills Tiger Safari van 11 tot en met 25 februari 2007 (6)
Naar Agra
Tegen 10.30 zijn we op weg naar Jabalpur. Het leuke van deze ritten is, dat we toch nog wat van het Indiase leven zien. Hoewel dat ook niet altijd een genoegen is, want vuil, stank, lawaai en verschrikkelijke armoede zijn daar onlosmakelijk aan verbonden. Onderweg schrikken we ontzettend. Er ligt een man doodstil voorover op het asfalt en zijn fiets ligt in de berm. Als we achterom kijken zien we zijn hoofd in een plas bloed. Een ongeluk met, zoals het zich laat aanzien, dodelijk afloop. Werkelijk niemand doet iets. We vinden dat de chauffeur moet stoppen, maar onze chauffeurs rijden door alsof er niets aan de hand is. Mensen en koeien fietsen en lopen langs de man alsof hij er niet ligt. Niemand kijkt op of om! De verklaring ligt in het kastenstelsel. Het voorval maakt diepe indruk op ons. Op zo’n moment vraag je je af of je überhaupt wel in India wil zijn.
In het kastenstelsel (van het Portugese casta=stam, soort, geslacht) zijn de vier varna's: brahmanen (priesters), kshatriya's (krijgers), vaisja's (boeren en handelaren) en sjudra's (de ondergeschikten die de 3 andere kasten moeten bedienen), uitgewerkt tot duizenden kasten. Deze kasten zijn vaak zeer lokaal bepaald. De kaste waarin iemand wordt geboren, bepaalt voor een groot deel zijn of haar leven. Huwelijk, status, leefregels en beroep zijn vaak door de kaste bepaald. Elk beroep heeft zijn eigen kaste: wassers, smeden, bakkers etc. In welke kaste je wordt geboren hangt af van je karma (de optelsom van je goede en slechte daden in je vorige leven). De tegenstelling tussen rein en onrein (ofwel leven en dood/ontbinding) ligt aan dit kastenstelsel ten grondslag. Bepaalde dingen zijn zeer onrein, zoals zweet, bloed, geknipt haar en uitwerpselen. Beroepen die te maken hebben met onreine zaken als vuilnis opruimen, mest kruien en toiletten schoonmaken, worden in India nog grotendeels vervuld door mensen die niet tot een kaste behoren: de harijans (de paria’s/de onaanraakbaren). De benaming 'harijan' betekent letterlijk 'kind van God' en is afkomstig van Mahatma Gandhi, die zich inzette voor de 'bevrijding van de onaanraakbaren'. Hoewel sinds de onafhankelijkheid in 1947 wettelijk verboden, speelt het kastenstelsel nog steeds een belangrijke rol in het hedendaagse India. Vooral op het platteland, waar driekwart van alle Indiërs wonen, is het nog altijd een belangrijk maatschappelijk ordenend systeem. Vooral in het zuiden leeft het nog sterk. Zo zijn er in veel dorpen nog afzonderlijke woonwijken voor de onreinen, die hun eigen waterput hebben en vooral geen water uit andere putten mogen drinken. Mensen met dezelfde kastenachtergrond hebben vaak een gevoel van saamhorigheid, wat nog versterkt wordt doordat ze vaak dezelfde taal, cultuur en economische positie delen. In de steden is het kastenstel in snel tempo aan het verdwijnen en maakt plaats voor een indeling gebaseerd op de sociaal-economische positie. De Indiase politiek probeert de zwakke positie van de onaanraakbaren te verbeteren door een beleid van positieve discriminatie. Zo zijn er voor onaanraakbaren extra plaatsen gereserveerd in het onderwijs en bij de overheid. Dit roept echter weer het nodige verzet op van mensen die stellen dat dit beleid niet spoort met de feitelijke, wettelijke uitbanning van het kastenstelsel. In India weten mensen snel tot welke kaste iemand behoort. Een aantal aanwijzingen om dit te achterhalen zijn: de volledige naam van iemand, het accent van de taal die men spreekt, plaats van herkomst, beroep, kleding en kenmerken van kasten op het lichaam.
Omdat er geen andere geschikte plek is, picknicken we langs de kant van de weg. Om 15.15 zijn we bij het station van Jabalpur. De trein vertrekt om 15.55. Er staan ontelbare tuk-stuk’s te wachten op klanten. Onze bagage wordt door kruiers op hun hoofd het station binnen gedragen. In de hal van het station liggen overal mensen op de grond met dekens of lappen over hen heen. Bij de trein aangekomen begin ik me wat ongemakkelijk te voelen. Het ziet er allemaal behoorlijk shabby uit. De avond ervoor kregen we via Khalid te horen dat er niet voor iedereen plaats is in de 1e klas AC (airconditioned). Later blijkt dat de 1e klas AC, maar 10 plaatsen heeft en een deel is ingenomen door een regeringsfunctionaris plus assistent. Khalid zou er voor zorgen dat wij met Paul en Sanderella dezelfde coupé delen. We spreken af, dat wanneer er voor 2 van ons plaats is in de 1e klas, we er geen gebruik van zullen maken. In dat geval blijven we met zijn vieren in de 2e klas AC. De 2e klas heeft een heel smal gangpad met aan de ene kant een coupé met 2 banken en daarboven 2 couchettes, een raam waar je nog doorheen kan kijken en een gordijn om de coupé “af te sluiten”. Aan de andere kant zijn 2 stoelen (waarvan 1 bed gemaakt kan worden) en daarboven 1 couchette, een supergoor raam waardoor je niets meer kan zien en ook een gordijn. We blijken niet me elkaar in 1 coupé te zitten. Dus werk aan de winkel voor Khalid. Ik zit op 1 van de stoelen met een, naar later blijkt, ontzettend aardige Indiër tegenover me. Dat heb ik helemaal niet in de gaten, want ik ben intussen in een aardige (claustrofobische) kramp geraakt. Paul, Sanderella en Evert zitten zolang in de coupé aan de andere kant van het gangpad, totdat Khalid het e.e.a. heeft geregeld. Bij hen zit een vadsige, dikke sadhu (holy man). Absoluut niet het voorkomen, dat je van een heilige man verwacht. Hij zit met een enorme blote buik “gekleed” in oranje doeken in kleermakerszit op een kleedje en krabt met één hand in zijn kruis en met de andere hand eet hij noten en druiven. Heel vervelend is, dat allerlei treinpersoneel en andere passanten hem komen begroeten en zijn voeten komen kussen. Daardoor staat tussen mij en mijn medereizigers een hele muur van Indiërs en aan mijn andere kant is het raam wat te smerig is om doorheen te kunnen kijken. Of hij hem geld gegeven heeft weet ik niet, maar Khalid (moslim en met weinig ontzag voor de hindoeïstische heilige) krijgt de sadhu zo ver dat hij naar een andere coupé verhuist. Een kijkje bij onze groep in de 1e klas confronteert ons met een groot verschil: grote coupé’s, grote gestoffeerde banken/bedden, een deur in plaats van gordijnen èn niet onbelangrijk de toiletten (maar daar kan ik maar beter niet verder op ingaan). Het is er wel groezelig, maar een stuk beter dan in de 2e klasse AC. Toch hebben we het zo met zijn vieren heel gezellig en dus is het goed te doen.
De trein stopt op verschillende stations en zolang het nog licht is, probeer ik door de open deur foto’s te maken. We hebben picknickdoosjes eten bij ons en op het moment dat Sanderella haar doosje openmaakt, krijgen we ongewenst bezoek. Vanachter de bank komt een stel kakkerlakken. Ik had er al een zien lopen toen we net in de trein zaten. Heb ‘m meteen doodgemaakt en met mijn schoenen onder mijn stoel geveegd in de hoop dat de anderen ‘m niet zouden zien. Maar nu komt zijn familie kennelijk verhaal halen. Waar één kakkerlak is zijn er meer, want kakkerlakken planten zich razendsnel voort. Binnen een half jaar kan één vrouwtje 200 nakomelingen voortbrengen. Het zijn nachtdieren die vrijwel alles eten, zelfs hun dode soortgenoten. Na een gesprek met mijn eerdere overbuurman over o.a. zijn afkomst, achtergrond en politiek (een Indiër geboren in wat nu Pakistan is die tot zijn pensioen bij de Indiase luchtmacht was) gaan we vroeg (21.15) slapen. We krijgen ieder een deken, een kussen en een papieren zak met schone lakens en een handdoekje. Khalid helpt ons de bedden op te maken. Ik vertrouw het kussentje niet echt en leg er de handdoek en mijn fleecevest overheen. We zijn zo afgeknoedeld, dat we al snel in slaap vallen. Geloof niet dat Sanderella en Paul goed geslapen hebben, want Evert en ik lagen behoorlijk te snurken. Tegen de tijd dat we in Agra aankomen, worden we zachtjes door Khalid gewekt. We pakken onze bagage en nemen afscheid van Paul en Sanderella. Zij reizen door naar Delhi en vliegen vanuit Delhi voor een week naar Goa. Onze treinreis was toch een heel aparte ervaring, die ik - zeker achteraf gezien - niet had willen missen.
Foto's
