Een hoofd vol vragen - indrukken van ontwikkelingswerk in Tanzania
Dar es Salaam
Tanzania
Sidonius
Een hoofd vol vragen - indrukken van ontwikkelingswerk in Tanzania
De volle maan verlicht het heelal, het vliegtuig hangt stil in het heldere blauwwitte licht. Onder ons het landschap van heuvels en schaduwen, mysterieus en sprookjesachtig mooi. Woestijn of wolken? Ik kom er niet achter en het is niet belangrijk. Terwijl de meeste medepassagiers slapen druk ik mijn neus tegen het raampje, onder de indruk van zoveel schoonheid. Er is geen seconde te verliezen als de volle maan zich zo prachtig manifesteert. Maar dan wordt zij verdrongen door haar even overweldigende rivaal, de zon, die bloedrood opkomt en de lucht boven Dar es Salaam van een gouden okerglans voorziet. Afrika, here I come!
“Fransje!”, gilt het door de ontvangsthal van de luchthaven, en vriendin C. zwaait enthousiast met haar armen in de lucht. Het ontroert me dat ik hier zo ontvangen wordt, na een reis van bijna 30 uur. Voor het eerst in een vliegtuig, voor het eerst buiten Europa. Voor het eerst alleen op reis. Vier weken op bezoek bij vrienden die voor SNV ontwikkelingswerk doen in Tanzania. Het is juli 1990.
Het huis is als een sprookje. Het staat op een groot erf direct aan de Indische oceaan. Kerststerren als bomen zo groot en bloeiende bougainvillea in de tuin. Vanuit de kamers is de zee te zien, te ruiken en te horen. Twee bewakers posten voor de deur, aan hun voeten een pijl en boog. Ik loop naar hen toe, geef een hand en stel me voor. “Karibu”, welkom in het Swahili, de taal van Tanzania en Kenia. Binnen draaft een ‘houseboy’ af en aan met drankjes en hapjes. Een kindermeisje is er voor de baby. De bewakers worden ’s avonds afgewisseld door nachtwachters. Zó had ik me het leven van ontwikkelingswerkers niet voorgesteld……
De koffers worden in de Nissan Patrol geladen voor een vijfdaagse reis naar Mafinga, een kleine plaats in het hart van Tanzania, op 2000 meter hoogte. Houssein, de chauffeur, ziet als een berg tegen deze reis op want hij vindt het daar op de hoogvlakte stervenskoud. We kunnen hem geruststellen met de mededeling dat we voor hem een extra slaapzak mee hebben, en een kruik.
Het landschap is fantastisch mooi, maar roept ook vragen op. We passeren verwilderde katoen- en sisalvelden. De sisalproductie is grotendeels stil komen te liggen vanwege de sterk dalende vraag op de wereldmarkt naar touw als gevolg van de opkomst van kunstvezel. De sisalplanten met hun doorgeschoten, metershoge zaadlijsten zijn wel weer erg fotogeniek. Een dubbel gevoel bekruipt me: uit oogpunt van welvaart en ontwikkeling is het een trieste aanblik, en tegelijkertijd qua landschap erg mooi om te zien. Zijn dit overpeinzingen van een naïeve, romantische Europeaan die zoekt naar ongereptheid bij anderen, wetend dat straks thuis de luxe weer beschikbaar is?
In Kilosa overnachten we in een guesthouse. Vanaf de veranda hebben we een schitterend uitzicht op de omgeving. In korte tijd valt de nacht. Binnen een half uur verandert de lucht van azuurblauw, via okergeel naar oranje om te eindigen met bloedrood. Dan, plotseling, is het aardedonker. Het is 7 uur ’s avonds.
We zitten nog na te genieten als de eerste mannen arriveren voor het gesprek dat vanavond bij het diner gevoerd gaat worden. We zijn hier op werkbezoek, het gesprek zal gaan over het irrigatieproject dan SNV in deze streek begeleidt. Door betere irrigatie moet de uien- en maïsteelt gestimuleerd worden. De lokale autoriteiten moeten meebetalen, en daar zijn wat problemen over. SNV is op haar beurt niet tevreden over het functioneren van de lokale SNV-medewerker, die er met de pet naar gooit. Het zal lastig zijn dit aan de orde te stellen.
Plotseling zwaait de deur open en komt, als laatste en veel te laat, een reus binnen. Hij boezemt direct ontzag in, en onmiddellijk verstomt het geroezemoes en zijn alle ogen gericht op deze Tanzaniaan. Hij is onberispelijk gekleed in een bruin maatkostuum naar Westerse snit. Als mijn ogen de indrukwekkende gestalte opnemen van kruin tot voeten, kan ik een glimlach nauwelijks onderdrukken. Aan zijn blote voeten draagt hij donkerbruine, plastic badslippers. Hij is de burgemeester van Kilosa e.o.
Op z’n Afrikaans wordt er eerst uitvoerig tijd genomen voor het opbouwen van sfeer en vertrouwen. De aanloop tot het zakelijke gesprek duurt zeker twee uur, en het eten wordt koud. De kok heeft de heerlijkste gerechten op tafel gezet, wij vrouwen proberen daar voorzichtig de aandacht van de mannen op te vestigen, maar zonder resultaat. Wij zitten wat apart, en nemen uiteindelijk alvast onze portie. Niemand reageert. Pas als de burgemeester er aan toe is, en het eten steenkoud, begeven de heren zich aan tafel. En dan is het uit met de pret. Er wordt niet meer gelachen, de burgemeester is namelijk ontstemd. Een Nederlandse onderzoekster, die al een jaar in Kilosa werkzaam is, boekt volgens de burgemeester totaal geen praktisch resultaat. “Ze zit maar onder een boom en schrijft, en schrijft. Wij voelen er niets voor alleen maar een onderzoeksobject te zijn”. Vooralsnog heeft hij (dus) ook geen zin om meer gemeentegeld in het irrigatieproject te steken. Uren later zijn de partijen nog niet tot elkaar gekomen, er wordt een vervolgafspraak gemaakt voor enkele maanden later. SNV baalt, geen voortgang geboekt.
De volgende dag vertrekken we op tijd om het project te bekijken waarover gisteravond gesproken is. Af en toe duikt er plotseling een Masai op vanuit het struikgewas, met in zijn kielzog een kudde koeien met een grote bult op hun nek. Midden in de bush komen we bij een houten aquaduct, hier aangelegd voor betere irrigatie. Alles wordt gemaakt van materiaal dat in de omgeving voorhanden is. Eén probleempje: de houten palen moeten geteerd worden voordat het de natte riviergrond in gaat, en teer is alleen te krijgen in de stad, op twee dagen rijden van hier. Met de auto van SNV. Hoe moet dat verder als SNV hier weer weg gaat? Er is geen garage, geen auto-onderdelen, geen benzine……. Zo blijft het project afhankelijk van de inzet van SNV.
Vol vragen vertrekken we naar het volgende project. (wordt vervolgd)
Foto's
