'Casablanca Connection'
Casablanca
Marokko
SabrinaGaudio
'Casablanca Connection'
Casablanca, Marokko, 17 november 2009. De treinreis van Fez naar Casablanca is zo een 300 km en duurt een uur of vier. De trein raast door een ontelbaar aantal verschillende landschappen. Woestijnachtige, uitgestrekte velden, met hier en daar een eenzaam en dor boompje, glooiende heuvels, eindeloze akkers, kleine dorpjes bestaande uit een verzameling witte huisjes, fabrieksterreinen, deprimerend ogende voorstadjes en naarmate ik dichterbij Casablanca kom, grote steden waar de ‘ouderwetse’ Marokkaanse tradities het afleggen tegen de opkomende moderne wereld. Af en toe denk ik zelfs nog een puur Hollands landschap te herkennen, een van grasvlaktes en grazende koeien.
De uitgestrektheid van Marokko fascineert me. De prachtige, warmbruine kleurschakeringen in alle typen landschappen is uniek en ben ik nooit ergens anders ter wereld tegen gekomen. Ook staat Marokko bekend om het magische licht dat op haar oppervlak neervalt. Het Marokkaanse licht geeft alles wat zij aanraakt een goudgele glans, het lijkt of zij heel zachtjes is neergestreken, als een penseel die een uiterst voorzichtige streek op papier zet, en zich vervolgens berust in het lot van haar keuze. Haar compagnon ‘de schaduw’ is al even schuchter, in plaats van een hard omlijnd beeld, projecteert zij liever een zacht, diffuus evenbeeld.
Als fotograaf is dit absoluut het paradijs. Ook schilders hebben vaak een voorliefde voor het Marokkaanse licht. In het verleden zijn er veel beroemde penseelkunstenaars vertrokken richting de Mahgreb, puur om haar unieke licht te aanschouwen en vervolgens tweedimensionaal te reproduceren.
Ik zit met mijn rug in de rijrichting van de trein. In tegenstelling tot anderen, is dit mijn favoriete plaats, omdat ik zo de geschiedenis van de treinreis kan zien en het voorbije nog net even wat langer mag aanschouwen. De eindeloos lang lijkende trein bestaat uit kleine coupes waar per unit zes mensen kunnen zitten. Ik hoop er een helemaal voor mijzelf alleen te bemachtigen, maar het duurt niet lang voordat de eerste passagier mij vergezelt in de bloedhete trein. Twee stations later zit de coupe vol met een bonte verzameling aan reizigers. Een studente met hoofddoek, een jonge moderne Marokkaanse met haar lange, magere broer, een zakenman in kostuum en naast mij, een oude vrouw in traditionele kledij. Na een half uur vraagt de oude vrouw mij een slok water uit mijn zojuist aangeschafte fles. Ook gebaart ze geen eten te hebben. Ik geef haar mijn fles water en een half, overgebleven broodje. De vrouw bedankt me in onverstaanbaar Arabisch en doneert me een aantal kusgebaren. Daar zit ik dan. Voor duizenden euro’s aan fotomaterialen in mijn rugzak, in mijn designerjeans en deze vrouw naast mij kan nog geen fles water of droog brood kopen. Op momenten als deze wordt ik overvallen door een gevoel van schaamte. Omdat ik hier ben en me dat kan veroorloven. Maar ook omdat ik hier ben en haar ellende, en die van vele anderen, wil vastleggen op camera. En heel misschien zelfs mijn geld daarmee wil verdienen… Dit beroep is nu eenmaal niet altijd ethisch correct. En daar heb ik wel eens moeite mee. Haar leed en ellende kan voor mij heel interessant zijn. Maar kan ik dat allemaal schaamteloos registreren?
Gisteren heb ik samen met Joel, een 40-jarige Amerikaanse schrijver die lesgeeft aan ‘The American Language Center’ en heb leren kennen via een oproep op internet, een bezoek gebracht aan een van de vele krottenwijken die Casablanca kent. Hij wilde me speciaal meenemen naar deze wijk, omdat dit dramatisch arm stuk Casablanca perfect de tegenstrijdigheden van de stad weerspiegelt. Deze wijk huisvest naast deze maatschappelijk buitengesloten populatie, namelijk ook de meest rijke inwoners van de stad, op nog geen 100 meter van de golfplaten huisjes, vele zonder stromend water en elektriciteit. Vermoedelijk woont eenderde van de inwoners van Casablanca in een dergelijke situatie. En precies dat is waar deze stad, maar tegelijk ook dit hele land, voor staat. Tegenstrijdigheden. Aan de ene kant is Marokko een land van chaos en wanorde, aan de andere kant een land waar nog steeds strenge wetten gelden rondom geloof en gedragingen. Als er een boegbeeld moet worden aangewezen voor deze controverse, zal dat ongetwijfeld Casablanca zijn. Vooral voor jongeren kan dat verwarrend zijn. Aan de ene kant hebben zij te maken met tradities en religie via hun familie, aan de andere kant leren zij ook een meer liberale leefwijze kennen door de media. Hoe vormen zij een identiteit in deze melting pot van opvattingen, regels en restricties, gebruiken en tradities?
Vandaag is mijn tweede dag in Casablanca en de tegelijk ook de tweede keer dat ik een bezoek breng aan deze metropool. Mijn eerste bezoek in februari dit jaar, was niet te bestempelen als noemenswaardig. Het liefst had ik na een kwartier Casa-experience de eerst trein teruggepakt naar mijn grote liefde Rabat. Maar ik merk dat ik deze stad meer en meer waarderen ga. En dan met name de anonimiteit die je hebt in een enorme stad als deze. Een stad waar ik de keuze kan maken te duiken in het traditionele Marokkaanse leven door de eeuwenoude medina te bezoeken met haar labyrint aan smalle straatjes en kleine winkeltjes, of me te begeven in het moderne Marokko van enorme winkelcentra, fastfoodketens, glimmende auto’s en designerkleding. Waar zal ik vandaag voor kiezen?