famadihana deel 1
Centraal Madagaskar
Madagaskar
Jaapburgers
famadihana deel 1
In juli 2011 maken mijn vrouw Marja en ik een groepsreis door Madagaskar. Eén van de meest indrukwekkende momenten die we hebben meegemaakt was een famadihana, ofwel herbegrafenis. Dat is Madagaskar’s beroemdste ritueel en dit maakt deel uit van de voorouderverering. De Malagassiërs beschouwen de famadihana als de meest directe manier om in contact te komen met hun voorouders. De ceremonie is gebaseerd op de overtuiging, dat de geesten van de doden uiteindelijk pas de wereld van de voorouders kunnen betreden na de volledige afbraak van het lichaam. Om de zeven jaar komt een familie bijeen voor een groots en emotioneel feest waar het hele dorp aan meedoet. Want mocht iemand denken, dat de famadihana een treurige bedoening zou zijn, dan heeft die het mis. De rum vloeit rijkelijk. De stoffelijke overschotten, gehuld in lakens en kleden, worden uit de tombes gehaald en op de grond gelegd. Familie en vrienden praten met ze (wel eenrichtingsverkeer), vertellen de laatste nieuwtjes en roddels en geven ze wat spullen mee voor de komende jaren. Er wordt rum op de botten gegoten als dank voor alle zegeningen. De lijken worden in nieuwe doeken gewikkeld en met de lijken wordt er rond het graf gedanst op live muziek. De naam van de overledene wordt op de lijkwade geschreven en met behulp van raffia matten worden de omwikkelde lijken voor het donker weer in de graftombe teruggelegd.
Het idee om een famadihana bij te wonen werd geboren tijdens ons verblijf in de Résidence Madalief in Antsirabe. Deze non-profit organisatie, ter plaatse geleid door de Nederlandse Remi Doomernik, heeft als doel kansarme kinderen een betere toekomst te bieden(madalief.nl, ja echt met 2xa).
Onze reisbegeleidster Jolijn is druk in de weer geweest om via haar contacten ter plekke uit te zoeken, of er ergens in de buurt een famadihana zou plaatsvinden. En dat is gelukt.
’s Morgens reden we met onze bus naar het dorpje, waar we het ritueel zouden kunnen aanschouwen. We stopten voor het dorp en Jolijn stapte uit om met het dorpshoofd de puntjes op de i te zetten. Waren we werkelijk welkom en aan welke voorwaarden moesten we voldoen? Want meestal vinden de famadihana’s plaats zonder de aanwezigheid van toeristen. Gelukkig slaagde Jolijn erin om het dorpshoofd (die met meerdere families overlegde) te overtuigen van onze goede bedoelingen. Van onze kant werd een geldelijke bijdrage geleverd om de kosten te dekken van de muziek en het eten en drinken. En, minstens even belangrijk, wij stelden een flink aantal flessen rum ter beschikking. Dat cadeautje werd in dank aanvaard.
Het was ongelooflijk hoe we vervolgens in het dorp werden onthaald. We mochten, nee moesten, aan alle festiviteiten meedoen. We voelden ons meer dan welkom. We waren gewoon één met de dorpelingen. En foto’s nemen, dat was totaal geen probleem.
Die laten zien, hoe uitbundig de stemming in het dorp was. Er werd buiten op een houtvuur in grote potten gekookt en wat er precies in al die potten zat, hebben we maar niet gevraagd. Maar we hebben gewoon meegegeten: rijst met stukken vlees die in die grote potten zaten met het kookvocht. Het toetje kan ik me niet meer herinneren, maar de maaltijd werd zeker afgesloten met een of meer glazen rum.
Na de maaltijd werd het wat rustiger in het dorp en moesten we ons nog een tijdje op eigen houtje vermaken voordat de rituelen zouden beginnen. Dan struin je wat door het dorp en klets je waar mogelijk wat met de dorpelingen. Sommigen spreken redelijk tot goed Frans.
Wordt vervolgd.....
Foto's
