Bij Shackleton thuis
Antarctica
Poolgebieden
Rolandmuis
Bij Shackleton thuis
Het geluk van Fortuna Bay
South Georgia laat zich van haar mooiste zijde zien. Fortuna Bay baadt in het zonlicht en het achterland bestaat uit deels besneeuwde bergen. Nog verder landinwaarts zijn de bergen helemaal wit. Tussen de bergen door heeft een gletsjer zichzelf een weg gebaand. Het strand ligt vol met zeehonden, waaronder opvallend veel puppies. Sommigen proberen net als hun vaders stoer aan te geven dat dit hun terrein is. Bij de vaders is dit ook zeker intimiderend: een beest van 2 meter richt zich overeind en maakt diepe, grommende geluiden. De schattige, kleine puppies komen nauwelijks van de grond en piepen wat. Het werkt vooral op de lachspieren. Ik loop tussen de zeehonden en de kleinere groepjes koningspinguïns door langs het strand. Officieel moet ik vijf meter bij een pinguïn vandaan blijven en vijftien meter van een zeehond. Dat is volstrekt onmogelijk door de overweldigende aantallen en de beperkte ruimte. Ik probeer het te houden op 1 en 3 meter maar zelfs dat lukt amper.
Op het eindpunt, vanaf twee kleine heuvels, is het uitzicht op de grote kolonie koningspinguïns. Enkele tienduizenden exemplaren zitten opeengepakt. Ook bij de pinguïns zijn veel jonge dieren, maar geen echte kuikens. Het zijn vooral exemplaren die net voor de winter zijn geboren, de winter hebben overleefd en nu in de rui zijn op weg naar volwassenheid. Zij staan bij elkaar op de plekken waar water is. De wisseling van donsveren naar een volwassen verenpak kost veel energie voor deze dieren. Door bij het drinkwater te zijn kunnen zij zich volledig toeleggen op de grote stap naar volwassenheid.
Het aantal skua’s (roofmeeuwen) is beperkt door het ontbreken van pasgeboren kuikens. Mogelijk zijn de kuikens wel aanwezig, maar dan voor ons aan het zicht onttrokken, dieper in de kolonie. Dit is nog een relatief kleine kolonie, maar het aantal vind ik al enorm. Op andere plekken zien wij misschien de superkolonies, hier is de combinatie met de omgeving en vandaag het weer, ongeëvenaard.
Monument
Na de lunch bezoek ik Grytviken, de oudste en grootste walvishaven van South Georgia en de enige die bezocht mag worden. Voor mij is Grytviken vooral de plek waar Shackleton begraven ligt, mijn grote held. De landingsplek is bij het kerkhofje, dat door een hek is omgeven om de zeehonden tegen te houden. Van Victoria, de assistent expeditieleider, krijg ik een bekertje whiskey voor de toost ter ere van The Boss. Zoals de traditie voorschrijft, neem ik een goede slok en gooi de rest over het graf. Ik blijf lang hangen bij zijn graf en mijmer over zijn beroemdste expedities. In zijn eerste eigen expeditie was Shackleton veel verder zuidelijk gekomen dan al zijn voorgangers. Hij had de pool kunnen halen, maar besefte dat de kans op een veilige terugkeer te klein was. Shackleton nam het moedige besluit om voortijdig om te keren. “Better a live donkey than a dead lion”, zou hij hierover zeggen. Hij was vanaf dat moment een nationale held en stond bekend als de man die de weg naar de pool had opengelegd.
Zijn volgende reis is de geschiedenis ingegaan als een briljante mislukking. Zijn schip Endurance raakte vast in het ijs, werd maandenlang meegesleurd en vervolgens vernietigd. Een maandenlang verblijf op het ijs volgde, voordat de 28 man zover waren afgedreven dat zij bij open water waren. In de reddingsbootjes volgde een helse tocht naar Elephant Island, waar door de eeuwig harde stroming nog nooit iemand was geland. De grootste reddingsboot werd verbouwd en Shackleton nam vijf man mee voor een tocht van ruim 1300 kilometer naar South Georgia over woeste wateren in een bootje van 6 meter lengte, een van de grootste prestaties in een open boot ooit. Op South Georgia landden zij noodgedwongen aan de westkust, terwijl de walvisstations zich aan de oostkust bevonden. De enige oplossing was over het eiland heen, ook al een prestatie die voor onmogelijk werd gehouden. Shackleton deed het. De Shackleton Crossing wordt nu een keer per jaar georganiseerd, aan de deelnemers en hun materiaal worden zeer zware eisen gesteld. Shackleton deed het zonder tent, nauwelijks eten, vergane kleren en zonder een kaart (er was immers nog nooit iemand geweest). Nadat hij veilig was in een van de walvisstations op South Georgia werd een bescheiden ontvangst geregeld. Hier waren de mannen van het station en de schepen aanwezig. Ruige mannen met ruig werk in een ruige omgeving. Niemand kon beter inschatten wat Shackleton had gepresteerd, dan zij. Vier mannen, kapiteins met grote witte baarden, traden naar voren. Een van hen nam het woord en feliciteerde Shackleton met zijn prestaties en zei dat het voor hen een eer zou zijn om de handen van Shackleton en zijn kompanen te schudden. Hij eindigde met de woorden: “These are men.” Een voor een traden de aanwezige zeelui naar voren en gaven zwijgend een hand. Een simpel, maar intens eerbetoon.
Uiteindelijk wist Shackleton al zijn mannen levend naar huis te krijgen, ook de achterblijvers op Elephant Island. Thuis woedde nog de Eerste Wereldoorlog, waar een aantal mannen alsnog om het leven kwam.
Na het graf krijgen wij een rondleiding door Grytviken met uitleg hoe het walvisstation functioneerde. Tot mijn verrassing staat in een van de gebouwen de replica van de James Caird, de sloep waarmee Shackleton van Elephant naar South Georgia is gevaren.
Het museum van Grytviken is gevestigd in het huis dat vroeger dienst deed als woning van de manager van het walvisstation en biedt een mooi overzicht van de geschiedenis van het eiland, de walvisvaart, de zeehondenjacht en de ontdekkingsreizigers. Na het bezoek aan de museumwinkel weet ik wat ik voor mijn verjaardag ga vragen: de volledige inhoud van het museum van Grytviken. Zoveel spullen die ik wil hebben, maar niet passen in mijn koffer. Ik weet mijzelf met moeite te bedwingen om de boel nu leeg te kopen. Na een bezoek aan het postkantoor en het kerkje stap ik weer in de zodiac en vaar terug naar mijn hut.
Meer lezen? Bezoek mijn site: rolandmuis.wordpress.com
Foto's
