Met een busje en de Verdwaalde Jongens op reis door Centraal-Azië
Met zijn reisbedrijfje De Verdwaalde Jongens organiseert de Nederlandse Jos Oosterbroek (34) avontuurlijke, instapklare roadtrips door het Centraal-Aziatische Kirgizië. Er staat een busje voor je klaar en je krijgt instructies mee. De rest is aan jou. Jos: ‘Voor mij is rijden op gevoel en verdwalen dé formule voor ultiem geluk. Deze manier van reizen levert altijd de beste verhalen op.’
Wat maakt voor jou de ideale roadtrip?
‘In 2012 deed ik met een vriend mee aan de Amsterdam-Dakar Challenge, een autorally van zevenduizend kilometer naar Senegal en Gambia. De ervaring zelf was te gek, maar de organisatie had er in mijn ogen veel meer uit kunnen halen. Sindsdien speel ik in mijn hoofd met het idee om zelf zulke roadtrips te organiseren. Ik heb al mijn ervaringen gebundeld en probeer er nu met De Verdwaalde Jongens op mijn eigen manier invulling aan te geven. Ik vind het belangrijk om tijdens een roadtrip nog écht verrast te worden. Tegenwoordig is alles te googelen. Maar het is veel leuker om op de kaart te kijken hoe de hoofdweg van A naar B loopt, en dan het smalle witte omweggetje te nemen als alternatief. Verdwalen is mijn formule voor ultieme geluk. En bovendien levert deze manier van reizen de beste verhalen op. Een ander belangrijk element is de manier waarop. Een roadtrip in een super-de-luxe Toyota Landcruiser met daktent, gps-telefoon en koffiezetapparaat is voor mij geen roadtrip. Rijden in een koekblik op wielen en hopen dat je de eindstreep haalt, is dat wel.’
Hoe gaat zo’n roadtrip met De Verdwaalde Jongens eraan toe?
‘We trappen af met een kick-off party in de hoofdstad Bisjkek. Er staat eten, wodka en een karaokeset klaar, en dan hopen we dat je het meteen al gezellig hebt met andere deelnemers. De dag erna haal je je autobusje op bij het meeting point in de stad en ontvang je je road book. Hierin staat per dag beschreven hoeveel kilometers je gaat rijden en op welke coördinaten je aan het eind van de dag moet zijn. Verder krijg je van ons een simkaart met beltegoed en internet erop, zodat je route-apps als Maps.me en Google Maps kunt raadplegen. Overdag mag je van ons gaan en staan waar je wilt. Vorig jaar zaten er bijvoorbeeld mensen bij die autorijden heerlijk vonden. Ze namen willekeurige zandweggetjes en klopten aan bij herdersfamilies. Anderen rijden juist liever direct naar het eindpunt, zodat er tijd over blijft om te ontspannen. Wij zorgen aan het eind van de dag voor een barbecue en koelboxen met bier. Als deelnemer neem je zelf je tent en slaapzak mee. Meestal wordt er gekampeerd, maar soms zit er een hostel of yurt tussen, zodat je je kunt douchen. De wegen in Kirgizië zijn trouwens prima. Oké, het is geen A2, maar de asfalt- en zandwegen zijn goed te doen. World’s most dangerous roads met afgronden ernaast ga je er niet vinden.’
Er gaat vast weleens iets mis. Toch?
‘Túúrlijk! Dat is ook het mooie aan onze roadtrips. Gaat er iets verkeerd en ben je alleen? Dan ben je op jezelf aangewezen. Vrijwel niemand in Kirgizië spreekt Engels. En zelfs als je een beetje Russisch kent, ben je nog niet verzekerd van succes. Je kunt zomaar herders tegenkomen die alleen maar Kirgizisch of Pamir spreken. Dit overkwam ons ook al eens. Ons busje hield het bergop voor gezien. Op een gegeven moment tufte een Ladaatje, een auto uit het Sovjettijdperk, over dezelfde berg omhoog. Er stapte een stel uit dat eruitzag alsof ze ieder een jaar of 140 oud waren. De man trok de motorkap open en begon te wijzen naar een onderdeel. ‘Water, water,’ beval hij. Wij dachten: als het onderdeel moet worden schoongemaakt, dan heeft hij misschien benzine nodig. Dus wij reageerden met: ‘benzien, benzien?’ ‘Njet, njet, njet,’ riep hij weer. Daarop besloot hij om het heft in eigen handen te nemen. Hij trok de deuren van onze bus open, vond een fles water, scheurde een stuk van een shirt af, en bond dat natte stukje stof om het oververhitte onderdeel heen. ‘Ga maar!’ gebaarde hij vervolgens. En wat denk je? We startten ons busje en reden probleemloos de berg op, dankzij een lapje stof en een plens water. Dit soort situaties maak je niet mee als er een servicenummer in je auto staat.’
Stel, de auto van een deelnemer gaat kapot. Wat gebeurt er dan?
‘In eerste instantie probeer je het inderdaad zelf op te lossen. Wij vergoeden de reparaties, mits het gaat om een mankement waar je zelf niets aan kunt doen. Het busje zit simpel in elkaar, dus de ervaring leert dat er in elk dorp wel iemand is die hem binnen een dag kan repareren. Wij hebben onze bus al eens laten maken door een jongetje van elf. De vorige keer ging na een week rijden een schokbreker van een van de auto’s kapot. Die gasten stapten uit en gingen een voetbal hooghouden in de berm, terwijl ze wachtten totdat wij arriveerden. Wij pakten de bus en lieten de schokbreker vervolgens in een dorp honderd meter verderop weer vast lassen. Het was héél tof geweest als ze dat zelf hadden bedacht. Want dit zijn de verhalen die je thuis vertelt. Voor aanvang van de volgende reis proberen we dit nog beter te communiceren. Als het voorkomt dat een team er aan het eind van de dag niet is, rijden we terug om te helpen. We zitten met z’n allen in een Whatsapp-groep, dus als iemand problemen heeft weten wij ervan af. We hopen ook dat teams elkaar uit de brand helpen.’
Als vervoermiddel hebben jullie gekozen voor een Bukhanka-busje. Kun je uitleggen wat er zo charmant aan is?
‘Weet je wat het is: iedereen houdt van Volkswagenbusjes en hun hippiestatus. Een Bukhanka is gewoon een Volkswagenbus met stalen kloten. Het is een dik, stoer, vierkant stuk ijzer dat bijna onmogelijk te besturen is. Oude modellen moeten bijvoorbeeld nog dubbel geklutst (een techniek waarbij je tussengas geeft) worden. Rijd je een bult op? Dan moet je héél snel terugschakelen. De pedalen zijn zwaar, dus als je ’m niet in zijn versnelling krijgt ben je ’m kwijt. Als je dit trucje na een tijdje doorhebt, voel je je echt even de man. Je moet er het type voor zijn. Tijdens onze vorige roadtrip hadden we twee Bukhanka’s uit 2017 mee. Gloednieuw dus! En toch: bergop kappen ze ermee, omdat er geen ontluchtingssysteem in de benzinetanks zit. Je moet hem dan langs de weg parkeren, de tankdop eraf schroeven en tien minuutjes wachten. Daarna doet hij het gewoon weer. Dit soort geintjes zorgen ervoor dat ik toch meer met een glimlach achter het stuur zit dan als ik een normale terreinwagen bestuur. Bukhanka’s worden nog steeds geproduceerd in Rusland. Sinds kort zijn ze zelfs verkrijgbaar in Nederland. Twee deelnemers aan de roadtrip van vorig jaar zijn zo verliefd geworden op dat ding, dat ze er in Nederland eentje hebben gekocht.’
Waarom is Kirgizië de ideale bestemming om in te verdwalen?
‘Toen we twee jaar geleden voor het eerst die kant op gingen om dit deel van Centraal-Azië te verkennen, had ik in mijn hoofd zitten dat ik Tadzjikistan als ultiem zou ervaren, gevolgd door Kazachstan. Bij Kirgizië had ik niet eens een beeld. Toch vond ik Kirgizië uiteindelijk veruit het mooist omdat het land zo gevarieerd is. Na nog geen tachtig kilometer rijden vanuit Bisjkek kom je al aan bij een bergpas van vierduizend meter hoogte. Boven op deze hoogvlaktes tref je het beeld aan dat Kirgizië voor velen stereotypeert: eindeloze groene vlaktes met wilde paarden, witte yurts en nomaden. Rijd je twee dagen verder, dan daal je en wordt het landschap ineens heel droog en heet, met rotsachtige kloven. Op de grens met Tadzjikistan liggen de Pamirs. Dit zijn besneeuwde bergtoppen van wel zevenduizend meter hoog, afgewisseld door plateaus met zand- en slingerweggetjes, bergmeren en alpiene gebieden. Als je er een roadtrip maakt verandert het landschap dus vrijwel dagelijks. Je maakt in dit land in één dag mee wat je normaal gesproken in twee weken meemaakt. Een van de hoogtepunten van Kirgizië is de Lenin-piek, op de grens met Tadzjikistan. De kleuren van deze berg zijn absurd. De top is weliswaar besneeuwd, maar de rotshellingen eronder zijn paars, geel, groen, oranje en grijs. Aan de ene kant is het hartstikke avontuurlijk om er te komen – vanuit Bisjkek is het al gauw drie, vier dagen rijden – maar aan de andere kant is het ook weer niet superingewikkeld om de weg ernaartoe te vinden. De toegangsweg is niet te vinden op Google Maps, maar je kunt het elke local vragen. Het is ook de moeite waard om de tijd te nemen voor het Son-Koel-meer. Overal staan yurts en grazen paarden. Als je geluk hebt maak je er een wedstrijdje geitenpolo mee, wat echt bizar is. Het is precies wat je je erbij voorstelt; twee teams van een handvol tot wel duizend ruiters spelen polo met het karkas van een onthoofde geit. Ze rennen met paard en al op elkaar in, in de hoop dat iemand dan die geit loslaat. Om het karkas van de grond te rapen, leunen ruiters met één been in het voetstuk en het andere been nog op het zadel. En dat in volle galop! Het doel is om het karkas tussen de doelpalen van de tegenstander te gooien.’
En als je even níét over bergpassen rijdt en naar geitenpolo kijkt; hoe ziet jouw leven er dan uit?
‘Ik ben al negen jaar werkzaam als sportleraar op een middelbare school. Dat doe ik vier dagen in de week. Een groot voordeel van deze baan is dat ik veel en vaak vakantie heb. Mijn vrije tijd heb ik altijd zoveel mogelijk benut door het avontuur op te zoeken. De komende tijd blijf ik mijn werk op de middelbare school combineren met mijn projecten. In de toekomst hoop ik twee of drie van dit soort reizen per jaar te kunnen doen. Oók in andere landen dan Kirgizië, zoals Mongolië, Iran en Pakistan.’ Zelf door Kirgizië roadtrippen in een Bukhanka? Er is nog plek voor de trip in juli. In 2020 kun je deelnemen aan drie roadtrips van twee weken, vanaf circa € 1600 p.p. exclusief vliegtickets, deverdwaaldejongens.nl
