De Houtknotszwam, met een lengte van 3 tot 8 cm. , is een bijzondere zwam, die echter redelijk veel schijnt voor te komen. Omdat ze er als verkoold hout uitziet, wordt ze meestal niet opgemerkt. Je vindt ze op dood hout en boomstronken. De Latijnse naam is: Xylaria polymorpha. Polymorpha geeft aan dat ze allerlei vormen kunnen hebben, maar meestal zijn ze vinger- of knotsvormig. Dit uiterlijk en de zwarte kleur heeft deze soort de naam Dodemansvingers of Dodemansduimen opgeleverd.
Namen als Dodemansvinger, Satansboleet, Judasoor, Heksenboter en Elfenbankje verwijzen naar een verleden dat rijk is aan bijgeloof. Onze voorouders vonden de plotselinge verschijning en snelle groei van paddenstoelen raadselachtig en verdacht. Dit zouden volgens hen de vingers van stoute, gestorven kinderen zijn, die bij hun leven hun ouders sloegen en nu elk najaar weer de ruwe gekromde vingers boven de aarde brengen om vergeving af te smeken voor hun euvele daden.