Het Europese ruimtevaartprogramma wordt geleid door de ESA, de European Space Agency. Het hoofdkantoor zit weliswaar in Parijs, maar de verschillende dependances bevinden zich in andere landen. Zo is het EAC, de European Astronauts Centre, gevestigd in Köln, Duitsland. Dit is een trainingsfaciliteit voor toekomstige astronauten en cosmonauten. Voordat ze op missie naar het ISS mogen, volgen ze hier en elders een jarenlange training om geheel voorbereid de ruimte in te gaan.

ISS is een groot ruimtelaboratorium dat op zo’n 355 kilometer hoogte rond de aarde cirkelt met een snelheid van ruim 27.000 km/uur. Het ruimteschip is op z’n langst 100 meter, en op z’n breedst 50 meter. Het bestaat uit allerlei modules die koppelbaar zijn. Het wordt dan ook nog steeds uitgebreid. Bij heldere nacht is het station vanaf de aarde met het blote oog te zien doordat de zon reflecteert op de enorme zonnepanelen. Het is dan als een heldere stip die heel snel voorbij schiet.

De astronauten aan boord van ISS verrichten voornamelijk wetenschappelijk onderzoek. Soms echter kan het gebeuren dat ze naar buiten moeten, om het station te inspecteren bijvoorbeeld, of om reparatiewerkzaamheden uit te voeren. In volle uitrusting hangen ze dan gewichtloos in de ruimte, zich voortbewegend langs het schip door van handvat tot handvat over te pakken, terwijl ze zich steeds aan het station borgen door in te haken met korte lijnen. Daarnaast zitten ze ook nog vast aan een veiligheidslijn van maximaal 50 meter. Voor het geval dat …

Het oefenen om aan de buitenkant te evolueren gebeurt bij het EAC in Köln, in de Neutral Buoyancy Facility. De gewichtloosheid die astronauten in de ruimte tegenkomen moet nagebootst worden en dat doen ze in niets minder dan een zwembad. Weliswaar voel je hier de zwaartekracht nog wel een beetje en worden de bewegingen vertraagd door de watermassa, maar de condities komen wel heel dichtbij het echte spacewalken.

In deze fase van de opleiding wordt de toekomstig astronaut dus tevens duiker. Hij leert z’n onderwater basisskills, en naderhand gaat hij verder in op meer specifieke vaardigheden, zoals het heffen en verplaatsen van zware voorwerpen. De faciliteit in Köln is geen gewoon bassin. Het is 22 meter lang bij 17 meter breed, en de diepte bedraagt 10 meter. Het water is er maar liefst 29 graden en de vele lampen onder water vergroten het warmte-effect ook nog eens met hun 2400 Watt. Op de bodem staan natuurgetrouw nagebouwde en opengewerkte modellen op een schaal van 1 op 1 van een Russische MIR luchtsluis en een deel van de Columbus module. Aan de buitenkant van deze module bevinden zich genummerde gele handvatten welke dienen voor de opleiding. Onder water, met delen van de totale ruimte-uitrusting, begeleid door duikinstructeurs, volgen de astronauten hier hun basistraining alvorens ze verder mogen gaan in Houston.

In Houston is het zwembad nog groter, staan er meer modellen, en worden de astronauten volledig omgehangen. Duiken is een wezenlijk onderdeel van de opleiding. In deze setting is duiken ook best duur. Twee duiksessies in Houston kosten maar liefst $ 80.000.

Soms is er gelegenheid om het EAC te betreden en met een kleine groep het trainingsbassin gedurende 2 uur te gebruiken. In die tijd is het echt helemaal jouw beurt om je astronaut te voelen, af te dalen in het warme water, om de objecten heen te zweven, om vervolgens via de geopende deur de MIR luchtsluis te betreden en daarna door te zweven naar de Columbus. Net als de astronauten word je enigszins gehinderd door de uitrusting wanneer je door een nauwe opening heen wilt, en net als zij kun je aan de buitenkant van handvat naar handvat overpakken, alsof je je in een andere ruimte bevindt. Het is ontdekken, leren en spelen tegelijk. Met een beetje fantasie lijken de felle lampen op verre sterren en waan je je echt 355 kilometer boven aarde.

Weinig duikers blijven de volle 2 uur onder water, maar de ervaring is dat je je na een uur nog niet hoeft te vervelen. De metalen modellen nodigen uit om er steeds weer aan te zitten, en het zijn dankbare objecten voor fotoshoots, zeker gezien het uitstekende licht onder water. Daarnaast staat het een ieder vrij om ook meer duikgerelateerde oefeningen te doen onder water, zoals skills voor beginnende duikers. In dat opzicht is het bassin gedurende 2 uur een zwembad voor duikers van alle niveau’s. Er gelden echter wel regels ten aanzien van de begeleiding van onervaren duikers.

Na de duik is het programma nog niet afgelopen, want eenmaal op het droge staat er een rondleiding van een uur te wachten, waarbij uitgebreid wordt stilgestaan bij alle facetten van de astronautenopleiding. Je krijgt te zien waar de astronauten oefenen, hoe ISS eruit ziet en wat de volgende te koppelen modules worden. Een perfecte afsluiting van een dagje astroduiken.