Volubilis , in het Arabisch en Tamazight Oualili of Walili, was een Romeinse nederzetting in het noorden van het huidige Marokko. Vermoedelijk is de stad gebouwd op de resten van een eerdere stad van de Carthagers uit de 3e eeuw voor Chr.

Volubilis was het bestuurlijke centrum voor dit deel van Romeins Afrika. In de vruchtbare regio werd grootschalig graan verbouwd en geëxporteerd naar Rome. Ook was Volubilis een plaats, waar de Romeinen leeuwen, beren, luipaarden e.d. kochten voor de wilde-dierengevechten in het Circus Maximus en soortgelijke arena's. Deze dieren kwamen in die tijd in Noord-Afrika nog in het wild voor. In Volubilis vonden ook de contacten plaats tussen de Berber stammen en de Romeinen. De Romeinen zijn er nooit in geslaagd deze stammen te onderwerpen. Wanneer dat wederzijds voordeel opleverde werkten de Berbers met de Romeinen samen. De Berbers noemden de plaats in de 3e eeuw Oualili. De huidige Marokkaanse naam voor Volu bilis is nog steeds zo. Anders dan in het geval van veel andere Romeinse steden werd Volubilis niet verlaten nadat de Romeinen in de 3e eeuw hun steunpunten in dit deel van Afrika waren kwijtgeraakt. Het Latijn bleef nog eeuwenlang in gebruik en werd pas door de Arabische opmars aan het einde van de 7e eeuw verdrongen.

Gedurende een periode van 1000 jaar bleven er mensen in Volubilis wonen. De stad werd pas in de 18e eeuw verlaten om te worden afgebroken en bouwmateriaal te leveren voor de constructie van de paleizen van Moulay Ismail in het nabijgelegen Meknes; de aardbeving van 1755, die ook Lissabon teisterde, bracht de ruïnestad ook zeer grote schade toe. Op de kapitelen van veel nog overeind staande zuilen bevinden zich ooievaarsnesten, die in november-december door deze vogels gebruikt worden.

Als deze afbraak, en de aardbeving van 1755, niet hadden plaatsgevonden dan was Volubilis misschien een van de best bewaarde Romeinse locaties geweest. Desondanks zijn de ruïnes in goede staat en bevinden zo’n 30 mozaïeken van hoge kwaliteit zich nog op hun originele plaats. In de directe omgeving wordt door de Marokkaanse overheid aan een bezoekerscentrum met museum gewerkt. (met dank aan Wikipedia)