Een kathedraal in de moskee

Door: Neretslok

Geplaatst op Feb 18, 2018

Niets wijst er op dat we de heetste stad van Europa naderen. We rijden over de A92N, richting Cordoba. In de zomer wordt het hier onafgebroken minimaal 35 graden, iedere dag. Daarmee is Cordoba de hittehoofdstad van Europa. Vandaag regent het al een tijdje, de wolken worden dikker, grijzer en donkerder. Er komt mist opzetten. We zijn zojuist langs de Tabernaswoestijn gereden. Het regent er bijna nooit, hebben we gelezen, en deze heuse officiële woestijn is ook de enige plaats in Europa waar het nog nooit gevroren heeft. Toch blijft de regen vallen, het zicht wordt zo slecht dat rijden ineens niet leuk meer wordt. Twintig meter klein is de wereld hier, hooguit. De enige dag per jaar met regen is vast vandaag. De thermometer daalt ook al richting de nul graden. Het kwik blijft echter bij vier graden steken. Het unieke record is niet gebroken. Er ligt sneeuw aan de kant van de weg. Verder zien we niets.

Dit is Andalusië, waar we groene golvende velden met graan en de verstilde witte dorpjes verwachten. Andalusië, waarbij ik denk aan verschroeiende augustusdagen, waarop het zelfs voor de wind te heet is om te waaien. Waar helemaal niets beweegt. Maar nu lijkt het hier nog het meest op Swifterbant in de mist op een grauwe kille januaridag.

Als we Cordoba binnen rijden is het beter: tien graden en een zwak namiddagzonnetje. De Guadalquivir glinstert als een zilveren lint aan de horizon. Onze riad bevindt zich wat hogerop, in het noordelijk stadsdeel. Na het inchecken nemen we de stadsbus naar het centrum en we wandelen over de Calle de Cruz Conde, de lange winkelstraat van Cordoba, naar de Plaza de las Tendillas. Hierna begint het echte oude centrum, de stad met de wirwarkriskras straatjes, waar de monumentale witte huizen liggen. De historie druipt hier overal van af. We wandelen door de Joodse wijk naar de Mezquita.

In de 10e eeuw, op het toppunt van zijn macht, bestuurde het kalifaat Cordoba geheel El Andalus (het tegenwoordige zuiden van Spanje). De grootste stad van de wereld telde op dat moment maar liefst 500.000 inwoners. Kort na het jaar 1000 kwam een einde aan de macht van het kalifaat. In 1236 veroverde de katholieke Spaanse koning Ferdinand III, althans zijn manschappen – zelf zal hij niet zo veel gedaan hebben - de stad op de islamieten. Islamieten, die – als ze geluk hadden – de stad uit werden verjaagd maar in veel gevallen ook werden vermoord, als ze weigerden zich tot het Christendom te bekeren. De Moren lieten een hele mooie stad na. Cordoba heeft het best bewaarde centrum van alle steden in Europa.

De Mezquita is één van de belangrijkste redenen om naar deze fraaie stad te komen. Met de bouw van deze enorme moskee werd rond 780 begonnen, kort nadat de Arabieren Cordoba hadden veroverd. In 1523 begonnen de katholieke Spanjaarden met de transformatie van de moskee naar een kathedraal. De verbouwing duurde 234 jaar. Gelukkig waren de katholieke Spanjaarden blijkbaar zo onder de indruk van de moskee, dat de kathedraal IN de moskee werd gebouwd. Midden in de moskee komt het dak van het schip van de kathedraal boven de moskee uit. Anders gezegd, het middelste deel van de moskee is een kathedraal, en dat maakt dit enorme bouwwerk zo uniek.

Gelukkig werden niet alle unieke 1260 Arabische bogen en zuilen uit de moskee verwijderd, maar de architect vond het wel nodig om er 400, die zijn plannen blijkbaar in de weg stonden, te ruimen, wat de toorn van de toenmalige keizer Karel V opriep. Hij zou tegen de architect gezegd hebben, dat wat hij gebouwd had niets bijzonders was, iedereen kon dit, maar dat wat hij vernield had nooit meer gemaakt zou kunnen worden. Althans volgens de overlevering. Niemand die het weet, want eventuele getuigen zwijgen in dit soort gevallen altijd al eeuwen. Maar ik wil graag geloven dat Karel en zijn tijdgenoten stiekem onder de indruk waren van deze bouwkunst, ondanks hun blinde haat tegen alles wat anders geloofde. Maar dat heeft ieder geloof, we kunnen het Karel niet kwalijk nemen. Naast islamitische geloofsuitingen en decoraties vind je in de Mezquita ook typisch katholieke kunst. Een wonderbaarlijke mengelmoes, waar je je blijft verwonderen. Hier ben je vele uren zoet. Wij in ieder geval wel.

De stad is in al die eeuwen uitzonderlijk goed in tact gebleven. Er werd niets gesloopt, iets dat je in veel Europese steden wel zag. Eind 19e eeuw gold het credo: weg met die oude troep, de stad moest immers ruimer worden, van haar knellende middeleeuwse proporties worden ontdaan. Niet in Cordoba. We wandelen door intieme en kronkelende straatjes en komen telkens op kleine pleintjes uit, waar je je in het jaar 1200 waant. Schijnwerpers zijn op de kathedraal en op de oude huizen en paleizen gericht, wat een sfeervolle ambiance schept. De Romeinse brug was lange tijd de enige toegangsweg tot de stad en loopt over de Guadalquivir naar de Mezquita. Ook de brug is mooi verlicht. We lopen langzaam, en intens genietend, terug door het oude centrum naar het nieuwe centrum, en nemen de bus naar onze riad.

De volgende ochtend worden we wakker met een stralende zon en een temperatuur van 2 graden. We gaan weer naar het centrum. Met de Mezquita zijn we een tijdje bezig, evenals met de er naast gelegen Alcazar de los Reyes Christianos, de 15e eeuwse burcht van de koningen, met fraaie tuinen. De Romeinse brug nogmaals, de Juderia, we hebben het de hele dag druk met deze parel van een stad, en we eindigen bij een Japans restaurant.

De driehoek Granada – Sevilla – Cordoba is terecht beroemd en geliefd. Sevilla en Granada zijn bijzonder boeiende en mooie steden, maar ze kunnen Cordoba niet missen. Samen vormen ze een uiterst smakelijk gerecht dat drie heerlijke ingrediënten heeft. Haal je één van de drie weg, en het wordt meteen minder. En heimelijk vind ik Cordoba misschien toch wel de allermooiste van de drie.