Vorstelijke graven
Nederland
Europa
MarleenvM
Vorstelijke graven
Kabouters, witte wieven, heksen, er dwaalde wat rond op de heidevelden vroeger. Als je zo’n twee eeuwen geleden ’s avonds laat over de heide tussen De Peel en de Maaskant liep (red. ten zuiden van Oss) kreeg je soms gezelschap van een heel klein ventje. Deze kabouter heette Hans Joppen die in de Hansjoppenberg woonde. Als hij mensen zag liep hij graag een stukje met ze mee, babbelde wat met ze en dan verdween hij plotseling bij een grote heuvel maar nooit zonder afscheid te hebben genomen: “Houdoe, wônne, ik zè dr.” Of voor de niet Brabanders onder ons “Tot ziens, ik ben er.”
Die Hansjoppenberg was waarschijnlijk een grafheuvel. In dit gebied liggen namelijk veel grafheuvels, urnenvelden en vlakgraven. Die stammen uit de bronstijd en vroege ijzertijd. Het is onduidelijk hoe groot het gebied oorspronkelijk is geweest. Het urnenveld van slabroek ligt zo’n 5 kilometer verderop maar zou er mogelijk bij gehoord hebben. Maar door de eeuwen heen is er veel verloren gegaan.
De grootste grafheuvel van Nederland heeft zelfs decennia verborgen gelegen onder een autosloperij. Inmiddels hersteld in zijn oude glorie voor zover dat het mogelijk is. De weg, met de toepasselijke naam Zwaardweg, loopt nog steeds dwars door de grafheuvel. Het vorstengraf stamt uit de ijzertijd en was 54 meter doorsnee. Dit is de grootste grafheuvel uit deze tijd die ooit in Nederland gevonden is. Naast de resten van een man werden er ook bijzondere grafgiften gevonden. Zoals een imposante met goud versierde kromgebogen zwaard dat te bewonderen is in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
In 2011 neemt de gemeente Oss het initiatief om het monument de Zevenbergen, dat aan de andere kant van de snelweg ligt, te herstellen. Het gebied is zowel bekend onder de naam Paalgraven als de Zevenbergen. Op deze plek moeten eeuwenlang rituelen hebben plaatsgevonden. Ook ontdekte men ook hier een vorstengraf met honderden bronzen knopjes en ringen. De eerste onderzoeken van dit gebied begonnen in 1837. De lijkurnen die toen zijn gevonden werden gedocumenteerd en vervolgens in stukken geslagen. Tussen 1964 en 1969 is het terrein meerdere malen onderzocht en kreeg toen de status dat het wettelijk beschermt moest worden en de aanleg van een nieuwe snelweg moest omgeleid worden. Vanaf 2004 volgde pas de eigenlijke opgraving van verschillende heuvels. Ook werd het gebied tussen deze heuvels blootgelegd, dit toonde een grafveld aan.
Alle grafheuvels en palenrijen zijn op hun oorspronkelijke plaats gereconstrueerd. Ook de heidevegetatie draagt bij aan het beeld zoals archeologen denken dat het er ruim 2500 jaar geleden heeft uitgezien. De grafheuvels zijn gereconstrueerd door de Archeologische Monumentenwacht Nederland. Het beheer van het gebied rondom de heuvels wordt uitgevoerd door Stichting Landschapsbeheer Oss.
Lang was dit gebied niet heel makkelijk toegankelijk maar door een voetgangersbrug kan je nu wel veilig naar het gebied lopen. Er is een infobord geplaatst bij de ingang zodat je precies kan zien welke grafheuvels en palenrijen er zijn. En er is uiteraard de nodige info over de geschiedenis van het gebied. De reconstructie laat de laatste gebruiksfase van het grafveld zien. Alle grafmonumenten zijn zichtbaar. Alleen de palenkransen van de oudere heuvels zijn verdwenen.
Het eerste wat opvalt als je het gebied betreedt is de galg. We maken een sprong in de tijd en gaan door naar de middeleeuwen. In die tijd was deze afgelegen heide zeker een plek waar je liever niet kwam. Boven op een heuvel stond een galg, als waarschuwing voor iedereen die zich niet netjes gedroeg. Aan de voet van de Galgenberg werd zelfs het graf van een jonge vrouw gevonden.
Over De Zevenbergen bestaat nog een volksverhaal. Een kolenbrander smeed een plan als acht personen om onderdak vragen. Hij bedwelmt het gezelschap, maar één persoon vertrouwt het niet en is al eerder vertrokken. De zeven worden gedood en de lichamen worden nabij de hut van de kolenbrander begraven. De ontsnapte persoon roept de stamhoofden bijeen en onder de oude eik wordt de kolenbrander veroordeeld tot de dood. Vlak bij de hut wordt een galg opgericht, maar de kolenbrander zegt onschuldig te zijn. De aarde beeft en zeven gebalde vuisten komen hoog op. Een zwart monster komt uit de bossen en sleept de kolenbrander naar de diepte. De zeven vuisten worden zeven kleine bergen.
Ondanks dat het geen rustig en stil gebied is, het verkeer raast aan alle kanten voorbij, ben je er vaak wel alleen. Als ik dan tenminste de kudde schapen niet meereken die het gebied een aantal maanden per jaar onderhouden. En als je heel veel geluk hebt spot je hier een das aan. Het schijnt dat de bouw van de snelweg heeft zelfs een tijd heeft stilgelegen door een dassenburcht.
Wil je het bezoeken dan is het het makkelijkst om de auto te parkeren bij Carpool plaats Vorstengrafdonk. En mocht je tijdens je bezoek kabouter Hans Joppen tegen komen doe hem dan de groeten van me.
Voor meer informatie:
Route Doden en Godenlandschap (De graven zijn een onderdeel van deze wandelroute) https://www.brabantvertelt.nl/routes/nar-doden-en-godenlandschap-paalgraven
Informatie Historische Oerschatten https://www.bezoekdemaashorst.nl/het-oergebied/oerschatten
Een van de spaarzame rondleidingen https://www.maaslandgildeoss.nl/index.php/wandelen/natuurwandelingen/overzicht-natuurwandelingen
Foto's
