Al ver voordat onze jaartelling begon werd Malta keer op keer veroverd en heroverd. De kleine eilandengroep in de Middellandse Zee heeft namelijk een bijzondere strategische ligging tussen het Europese vasteland, het Midden-Oosten en het noorden van Afrika. De kale en rotsachtige eilanden hadden zeker in die tijd ook niets anders te bieden dan die ligging.

In 1530 werd het eiland door keizer Karel V geschonken aan de Johanniter Orde. In Europa bestonden al eeuwenlang verschillende ridderordes, waarvan de Tempeliers en de Johanniters de meest bekende waren. De ordes vochten mee tijdens de kruistochten naar het Heilige Land, maar zorgden ook voor de veiligheid en het welzijn van christelijke pelgrims die op bedevaartstocht waren naar dat Heilige Land. De Johanniters stonden vooral bekend als hospitaalridders. De ordes werden bemand door geestelijken met zwaarden die het voornamelijk opnamen tegen de islam en de Ottomanen. Nadat de Tempeliers waren verraden door zowel koning als paus en deze orde werd opgeheven, werden de Johanniters de erfgenamen van hun tegoeden. Maar in het door godsdienstoorlogen verscheurde Europa was geen plaats meer voor een ridderorde, en zo week de laatste van deze broederschappen uit naar het eiland Malta, waar de riddergemeenschap al snel de naam Maltezer Orde kreeg.

Malta was een uitkomst, een overlevingskans voor de orde. Het eiland was echter niet bepaald vruchtbaar en er was weinig drinkwater voorhanden. Het hoofdstadje Mdina was slecht verdedigd, maar de ligging van Malta op de route naar het Heilige Land was voortreffelijk. Grootmeester L’Isle d’Adam nam de sleutels van de kleine hoofdstad Mdina in ontvangst maar gaf er de voorkeur aan om zijn orde aan zee te vestigen en daar een haven aan te leggen. Deze verscheen naast het gebied Birgu en kreeg de naam Grand Harbour. De volgende jaren werden besteed aan het verstevigen van zowel Mdina als Birgu. Aan de monding van de haven werd het Saint Elmo fort gebouwd en ter verdediging van Birgu werd het reeds bestaande fort Saint Angelo ingrijpend verstevigd. Ook breidden de riddermonniken hun vloot uit.

Heel veel tijd kregen de kruisridders niet om alle bouwplannen uit te voeren. In 1565 viel het oppermachtige Ottomaanse rijk het eiland aan met een armada bestaande uit meer dan 190 schepen. Met een overmacht van 4 tegen 1 zetten de Turken de aanval in, verzekerd van een snelle overwinning. De toenmalige grootmeester Jean de la Valette bood fel verzet tegen de Turkse sultan Soleiman de Grote. De Ottomanen slaagden er uiteindelijk in om aan land te komen en het Saint Elmo fort kreeg het zwaar te verduren. De vesting kon in de nachtelijke uren heimelijk bevoorraad worden via de kleine Porta del Soccorso, maar het mocht niet baten. 18.000 kanonskogels, 6.000 Turkse slachtoffers en bijna een maand verder, viel het fort. De Turken wierpen zich vervolgens op Birgu. De situatie was hopeloos voor de ridders die letterlijk tot de laatste man vochten in deze strijd tussen christendom en islam. Na 4 maanden van strijd landde de Spaanse generaal Don Garcia met 8.000 soldaten in het noorden van Malta en schoot hij zijn christelijke broeders te hulp. De Ottomanen werden verslagen. Deze nederlaag was extra zwaar omdat het Turkse rijk tot dan als onoverwinnelijk werd gezien. Maar de tol was hoog: de bevolking van Malta was vrijwel uitgeroeid.

Op de foto zie je één van de ingangen van het Saint Elmo fort. ik heb me lang afgevraagd wat die grote stenen op het plein voorstellen. En ik ben er achter. Het zijn deksels. Onder die stenen doppen bevinden zich kelders waarin graan kon worden opgeslagen. De voorraden werden bijna hermetisch afgesloten om langer bewaard te kunnen worden.