Een heilige tussen de hoeren

Door: Santer

Geplaatst op Dec 15, 2009

Ik had een afspraak om 13.00 uur op de Piazza Navona in Rome. Ik zou daar vrienden ontmoeten en met ze lunchen op een van de vele terrasjes. Het was nu 12.45 uur dus ik moest flink doorstappen.
Ik was uit de bus gestapt op de Corso Vittorio Emanuele II, snelwandelde door de smalle steegjes, struikelde over de alom tegenwoordige Japannertjes, of waren het Chineesjes, je weet dat tegenwoordig niet meer, bukte voor een laagvliegende duif en bereikte ruim op het tijd de middelste fontein, waar we afgesproken hadden. De fontein was in de verbouw dus veel was er niet te zien.
Ik kende het immens oude plein redelijk goed. Ik was daar een paar keer eerder geweest. Ooit was het een atletiekbaan, het circus Agonalis of circus Domitianus , die in de eerste eeuw na Christus was aangelegd. Anno 2008 was het het centrale plein van Rome, met drie fonteinen, een basiliek, hotels en restaurants, kraampjes, artiesten, kunstenaars en levende beelden.
De middelste van de drie fontein heeft een imposante naam: ‘La Fontana dei Quattro Fiumi’, ‘de fontein van de vier stromen (of rivieren)’. De fontein is gemaakt van travertijn, een soort marmer maar dan weer net niet. Centraal staat een obelisk met daarop een duif, niet die van daarnet maar een van travertijn, met een olijftak in de bek. Het symbool van de regerende paus. Hier omheen zijn vier reuzen gebeeldhouwd die staan voor de destijds als grootste bekend staande rivieren: De Rio de la Plata, de Donau, de Ganges en de Nijl. Het beeld is een schepping van Gianlorenzo Bernini, die ook verantwoordelijk was voor de creatie van het St. Pietersplein en nog heel veel meer. Bernini bepaalt nog steeds het architectonische uiterlijk van Rome.
De paus vond het destijds noodzakelijk dat er op de Piazza Navona een fontein kwam en had een wedstrijd uitgeschreven. Bernini had die wedstrijd nipt gewonnen van zijn grote concurrent Francesco Borromini. Nu wil het toeval dat de fontein recht tegenover de basiliek ‘Sant’Agnese in Agone’, een ontwerp van Borromini, staat. Het verhaal gaat nu dat Bernini in zijn fontein een aantal verwijzingen naar de schepping van zijn concurrent heeft gedaan. Zo zou de reus van de Rio de la Plata wegduiken en met afwerende arm naar deze kerk wijzen als verbeelding van Bernini’s angst dat de kerk in zou storten.
Helaas is dat een broodje aap, want de basiliek was nog niet eens op de ontwerptafel toen de fontein al gereed was. Ik keek naar de stellages en de gezichten van de teleurgestelde toeristen die de halve wereld waren overgevlogen om hier tegen een paar doeken aan te kijken. Ik ging zitten op een bankje en bedacht wat zich hier allemaal heeft afgespeeld. Atletiekspelen, gladiatorspelen en nepzeeslagen. Alles was over dit plein heen gegaan.
Zo zou de Sant’Agnese in Agone gebouwd zijn op de plaats van een bordeel. In dit bordeel zou een zekere Agnes tentoongesteld zijn, nadat zij geweigerd had om iets te beginnen met de zoon van de prefect. Deze werd daarop zo boos dat hij Agnes in het bordeel liet werpen en haar uit liet kleden. Toen ze naakt aan het volk werd getoond, groeide haar haar zo snel, dat het haar kuisheid geheel bedekte. Hallo bent je daar nog? Zie je het voor je? Dat wil je toch helemaal niet weten. Een halve apin als heilige.
Daarna werd zij op de brandstapel gegooid, want ze moesten toch wat, maar de vlammen waaierden uit naar de toeschouwers en Agnes bleef ongedeerd; niet om aan te zien maar wel ongedeerd. Na nog een paar van dit soort voorvallen heeft de prefect haar uiteindelijk maar met een zwaard laten onthoofden. Haar schedel is nog steeds te zien in de kerk. En de toeristen stroomden toe.
Vlak voor mij lopen mijn vrienden niets vermoedend langs. Zij zijn precies op tijd. Het is één uur. Ik sta op en loop ze achter na. Zij draaien zich lachend om. Mij hadden ze allang gezien.