Bologna’s bijzondere bogen
Emilia-Romagna
Italië
Mereldiemont
Bologna’s bijzondere bogen
REIS LANGS DE OUDSTE, HOOGSTE, LANGSTE, SMALSTE EN MOOISTE PORTICO
Met een lengte van meer dan 38 kilometer, bepalen de overdekte zuilengalerijen van de Noord-Italiaanse stad al eeuwen het straatbeeld. En niet alleen dat: sinds de bouw van de eerste portico’s in de dertiende eeuw, speelt een groot deel van het publieke leven zich onder de hoge zuilen af. Markten, concerten, protesten, afspraken en toevallige ontmoetingen: onder de portico’s heerst een intieme sfeer en ze vormen een welkome scheiding tussen het chaotische Italiaanse verkeer en het domein van voetgangers. Schrijfster Paola Rubbio schreef meerdere boeken over de Bolognese portico’s en kwam tot de conclusie: ‘de portico’s zijn het DNA van Bologna’. Ze zijn het gezicht van de stad, weerspiegelen haar tradities en bepalen haar karakter. De oudste portico in de Strada Maggiore is het levende bewijs van deze geschiedenis, maar elke portico heeft een eigen verhaal: de hoogste, de langste, de smalste en de mooiste.
STRADA MAGGIORE: DE OUDSTE PORTICO STRAALT NOG STEEDS
De hoge houten portico is al eeuwenlang getuige van alles wat zich in de Strada Maggiore afspeelt. Samen met zeven andere houten portico’s behoort dit indrukwekkende bouwwerk tot de oudsten van Bologna. De geschiedenis van de portico’s gaat terug tot de dertiende eeuw: de Gouden Eeuw van Bologna. De universiteit opende haar deuren en de textielindustrie bloeide als nooit tevoren. De bevolking nam sneller toe dan de Noord-Italiaanse stad kon uitbreiden en bovendien wilde iedereen in het centrum wonen. Daarom gaf het stadsbestuur in 1288 opdracht portico’s boven de straten te bouwen. Zo konden woningen worden uitgebreid, zonder dat dat ten koste ging van de openbare weg. De houten portico aan de Strada Maggiore herbergt bovendien een van de ‘geheimen’ van de stad. Kijk naar boven en maak je kennis met de drie peilen die volgens een oude legende in de portico zijn beland omdat de boogschieters waren afgeleid door een mooie dame die voor het raam verscheen… De portico vormt tevens de ingang naar Corte Isolani: een overdekte galerij met restaurants, bars, winkels en galerieën.
DE TORENHOGE PORTICO VAN DE VIA ALTABELLA
Gelegen tussen de Torre Azzoguidi en de toren van de Cattedrale Maggiore di San Pietro, valt deze – enigszins losstaande – portico bijna niet op. Toch is hij met zijn tien meter de hoogste van Bologna. Toen het stadsbestuur toestemming verleende voor de bouw van de portico’s, stelde ze één voorwaarde: elke portico moest hoog genoeg zijn om er met paard en wagen onderdoor te rijden. Deze portico slaagt glansrijk, maar op veel andere plekken in de stad is te zien dat de hoogte in latere eeuwen minder belangrijk was. Tegenover deze torenhoge portico ligt het steegje Via Caduti di Cefalonia. Hier kun je goed de ‘sporco’s’ zien, de voorlopers van de portico’s. Aan de huizen werden uitbouwtjes ‘geplakt’, die steunden op houten balken die schuin op de gevel stonden. Al snel volgden echter de pilaren op de straat: de portico was geboren.
DE 666 BOGEN DIE LEIDEN NAAR SAN LUCA
Over een afstand van vier kilometer kronkelt de langste portico ter wereld door de stad en over de heuvels, om te eindigen bij het heiligdom van San Luca. De ronde rode kerk met haar groene koepel is gebouwd in de achttiende eeuw. Maar sinds de twaalfde eeuw is deze heuvel al een religieuze plaats, waar een kapelletje waakte over een Madonna-beeld uit Constantinopel. In 1674 startte de bouw van de langste portico ter wereld, die de heilige Madonna begeleidt wanneer het beeld elk jaar ‘afdaalt’ naar de Cattedrale Maggiore di San Pietro in het hart van het historisch centrum. De portico bestaat uit 666 bogen en kronkelt als een rode slang door de groene heuvels. Nog steeds wonen veel inwoners op zondagmorgen hier de mis bij, maar ‘de wandeling naar San Luca’ is tegenwoordig vooral een geliefd uitje voor gezinnen. Hardlopers leven zich uit op de steile trappen en op de top van de heuvel kan een keuze gemaakt worden uit de gerechten op de uitgebreide menukaart van Pizzeria Vita. De lange houten banken zitten vrijwel altijd vol en de obers rennen rond met geurende pizza’s en verse pastagerechten.
DE VIA SENZANOME: SMAL MAAR TURBULENT
De straatnaam (‘Straat zonder naam’) bewijst al dat het hier niet gaat om een straat van belang. Desondanks is de Via Senzanome gezegend met een portico: de smalste van Bologna. Precies 95 centimeter breed is de galerij: hand in hand lopen is hier lastig. Deze steeg en de naastgelegen Via del Fossato kennen een turbulent verleden vanwege de vele bordelen die hier gevestigd waren. Tegenwoordig is hier niets meer van te zien, maar de stilte in dit straatje - in combinatie met de hoeveelheid graffiti en de kleine huisjes - maakt dat weinig fantasie nodig is om je voor te stellen hoe het er hier in de middeleeuwen aan toe ging.
KUNST IN DE VIA FARINI
De mooiste portico is te vinden in de drukke Via Farini. Vanaf de straat oogt de portico weinig bijzonder, maar als je er - tussen de winkelende mensen - onder loopt, vallen de fresco’s aan het plafond van deze relatief jonge portico meteen op. Wat betreft kunst en creativiteit wint de portico – die onderdeel is van het in 1864 gebouwde Palazzo della Banca – het van alle anderen. Aan beide zijden van het voormalige bankgebouw sieren fresco’s met rode, blauwe en gouden kleuren de plafonds. De schilderingen worden door de portico zelf beschermd en zijn daardoor in goede staat. Deze portico bewijst de veelzijdigheid van de galerijen en de slimme manieren waarop de inwoners er gebruik van maken. Bologna was in de vroege middeleeuwen namelijk zeker niet de enige stad met portico’s: heel Noord-Italië was bezaaid met ‘beporticode’ steden. Maar alleen in Bologna overleefden de portico’s. Ook UNESCO erkent het belang van de portico’s. De 38 kilometer lange galerijen zijn genomineerd voor de status van Werelderfgoed: opdat de portico’s en hun verhalen en bijzonderheden nooit verloren gaan.
Foto's
