Et in Arcadia Ego
Engeland
Groot-Brittannië
Knebbeltje
Et in Arcadia Ego
Et in Arcadia Ego
De verborgen boodschap van de landschapstuinen
Ik had het eerder deze week al over mijn liefde voor tuinen, en dan de Engelse in het bijzonder. Over hoe je er vóelt dat er generaties lang geld, energie en liefde in zo'n stukje grond is gestoken. Dat er bomen staan, die geplant werden in de volle wetenschap dat pas de kleinkinderen ervan zouden kunnen genieten; zoiets kunnen we ons in het 'ik wil het en ik wil het nú' tijdperk amper voorstellen.
Bij de befaamde Engelse landschapstuinen bekruipt dat gevoel van tijdloze toewijding en liefde je misschien nog wel sterker. Toch zit er een grimmige boodschap in die betoverende landschappen verborgen.
Uitgerekend de allereerste grote Engelse landschapstuin die ik bezocht was die van Castle Howard. En nu zou er bij sommigen een lichtje op kunnen gaan, want ja, Castle Howard -een fantastische barokke kolos trouwens- heeft in zowel de tv-serie als de latere film model gestaan voor Brideshead. En ja, ik was net begonnen met mijn eigen studie toen die tv serie hoogtij vierde, dus mijn bezoek aan Castle Howard had wel wat weg van een pelgrimage.
Maar het was niet het enorme paleis dat me compleet omver kegelde, nee, het was het landschapspark. Capability Brown had zoals gewoonlijk een rivier afgedamd, een vallei tot heuvel omgetoverd, een dorp verplaatst... alles om het volmaakte landschap te creeren. Dat er natuurlijk, en tegelijk toch kunstmatig uitzag, met precies waar dat esthetisch verantwoord was een tempeltje zus of een bruggetje zo.
'Et in Arcadia Ego', dat is de titel van een hoofdstuk in 'Brideshead Revisited', waarin de hoofdpersoon zijn gelukkige dagen in Brideshead en Oxford schetst. Je zou denken het te vertalen als: 'En ik was in Arcadië', maar dan mis je een prachtige nuance. 'Et' betekent namelijk niet alleen 'en'. maar daarnaast vooral 'ook'. En als je de vertaling 'Ook ík ben in Arcadië', dan krijgt het een heel andere twist.
In het Louvre in Parijs hangt een doek van Nicolas Poussin dat óók 'Et in Arcadia Ego' heet. Een idyllisch landschap met fraaie bomen, grazige weiden en in de verte een tempeltje van wit marmer, met op de voorgrond een groepje verbaasde herders en nimfen rondom een grafzerk. De grimmige boodschap: zelfs in het paradijs is de dood nabij.
En opeens begreep ik alles van dat betoverde landschap daar in Yorkshire. Het was alsof Capability Brown had geprobeerd een schilderij van Poussin tot leven te wekken. De heuvels, de ceders, de idyllische marmeren tempeltjes... Middenin het panorama voor me verhief zich een ronde tempel sierlijk uit het landschap. Het was het mausoleum van de familie Howard. 'Et in Arcadia Ego', letterlijker kon het gewoon niet... Geen schoonheid zonder vergankelijkheid, leek de tuinarchitect me toe te fluisteren.
Mooie landschapstuinen vond ik: Castle Howard, Fountains Abbey, Stourhead, Wrest Park, Blenheim, Chatsworth, Woburn Abbey, Calke Abbey.
Foto's
