De Zwarte kluifzwam (Helvella lacunosa) is een redelijk algemene paddenstoel die je kunt vinden op open plekken in loof- en naaldbossen, houtopslagplaatsen en in wegbermen. Meestal op een zanderige, arme bodem tussen het gras.
Kluifzwammen leven van de afbraak van dood plantaardig materiaal. De Nederlandse naam heeft betrekking op de vorm van de steel, die met enige fantasie wel iets weg heeft van een hondenkluif.
De hoed van de Zwarte kluifzwam ziet er meestal uit als een "slordig opgevouwen doek", maar kan ook zadelvormig zijn, met scherpe kanten. Het oppervlak is glad en grijs tot zwartgrijs, roetgrijs of bruinzwart van kleur. Nooit echt diepzwart in elk geval. De holle steel heeft scherpe ribben en langgerekte ovale groeven. De soortnaam ” lacunosa” betekent "met gaten". Die steel is lichtgrijs tot grijsbruin, dus lichter van tint dan de hoed. De paddenstoel kan een hoogte van 12 cm bereiken, maar blijft meestal kleiner. Deze is ca. 7 cm.