Het moderne afdingen, de degradatie van een aloude onderhandelkunst?

Door: Abytravel

Geplaatst op Oct 19, 2013

Tunis mei 1973: Voor het eerst betreed ik het zwarte continent. Voor een dagtochtje vanuit Mallorca met een -bijzonder windgevoelig- propellertoestel. Dat laatste hebben we mn op de terugweg geweten,maar dat is een ander verhaal.

Voor het eerst maak ik kennis met het fenomeen "afdingen" of netter gezegd onderhandelen.
In de nauwe souks van Tunis heeft niets een vaste prijs. De handgemaakte leren reistas waar ik m'n oog op laat vallen neem ik na een minuut of 10 mee voor iets meer dan de helft van de vraagprijs . Nog steeds te duur,hoor ik later. Maar ik ben er blij mee en heb de smaak te pakken gekregen.

Houmt Souk oktober 1976: Alweer voor de vierde keer op rij bezoek ik het prachtige eiland Djerba,voor de zuidkust vanTunesië. Ik ben verliefd geworden op het land en zijn bewoners,eentje in het bijzonder...

De kunst van het onderhandelen en afdingen heb ik inmiddels aardig onder de knie. Niks even snel iets kopen;een serieuze aanschaf gaat gepaard met een compleet ritueel.
De eerste kneep zit 'm erin niet zelf het beginbod uit te brengen,wat de kooplui je wel vaak proberen te ontlokken,want dan zit je eigenlijk steevast te hoog. Nee,houd je maar wat op de vlakte en laat ze zelf vertellen wat ze voor hun waar willen hebben.

In die tijd kon je er nog vanuit gaan dat ze reële,zij het te hoge prijzen vroegen. Als vuistregel kon je aanhouden dat jij dan een tegenbod deed van ongeveer 1/4 - 1/3 van die prijs. Als het goed was,kwam je dan uiteindelijk ergens op of onder de helft uit.
Maar natuurlijk niet nadat er een heel toneelstukje van gespeelde verontwaardiging en "wanhoop" aan te pas was gekomen. De verkoper vertelde jou over zijn vrouw en bloedjes van kinderen en hoe duur alles toch tegenwoordig was. Ik op mijn beurt vertelde over mijn studie,mijn moeder thuis die zo blij zou zijn met deze aanschaf en hoe duur het leven in Nederland wel was. Dit alles kon wel een half uur of meer in beslag nemen,natuurlijk onder het genot van een kopje mierzoete noord Afrikaans muntthee. En na afloop wist je "alles" van elkaars leven en waren beide partijen voldaan over de uitkomst.
Soms moest er wat meer moeite gedaan worden. Liep een verkoper weg,dan ging jij ook,schijnbaar niet meer geïnteresseerd. Was je bod wel reëel maar laag,dan kwam hij je zeker achterna voor een "laatste bod". Natuurlijk kon je ook zelf weglopen als de handelaar niet snel genoeg zakte met zijn prijs...

Na een tijdje kenden de meeste handelaren in de Medina me wel en werd ik vaak vriendelijk begroet en op de thee genodigd ook zonder iets te kopen. Als ik wel wat wilde kopen ging dat meestal spelenderwijs. Wat natuurlijk meespeelde in mijn voordeel was dat ik "de vrouw van ..." was.

Tijdens latere reizen heb ik veel profijt gehad van deze ervaring. De kunst van het onderhandelen had ik goed onder de knie. En natuurlijk helpt het ook,vooraf goed te weten wat "normale" prijzen zijn en voor jezelf goed te bepalen wat je uiterste prijs is.

Somone, januari 2003: Van andere leden van de groep waarmee ik op workshopreis ben naar deze plaats aan de Petite Côte van Senegal, hoor ik dat ze zich afgezet voelen door de vrouwen die aan het strand met spulletjes langskomen om te verkopen. Of het nu prachtige Afrikaanse doeken betrof of heerlijk vers fruit, ze betaalden steevast teveel, ook volgens Ousmane,onze (Senegalese) djembéleraar en begeleider van de groep.
Na een paar dagen komt een groepje vrouwen uit het dorp ook mij wat aanbieden terwijl ik ven uitrust aan het strand. Het is overduidelijk dat ze met een véél te hoog beginbod starten. Ik lach er maar eens hartelijk om en doe ze een even belachelijk tegenbod in de laagte ( misschien maar een tiende van de oorspronkelijke prijs). Na aanvankelijke verbazing krijgen de vrouwen er lol in en al snel zijn we in een geanimeerd gesprek met biedingen verwikkeld. Uiteindelijk koop ik mijn "duizenddingendoek" voor een prijs, waarvan zelfs Ousmane toegeeft dat ie zelfs voor Afrikaanse begrippen goed is.
"Jij hebt 'm voor de prijs waarvoor de locals 'm ook kopen!"
Van de vrouwen krijg ik de rest van ons verblijf respectvolle blikken en opmerkingen, maar ze plagen me wel: jij bent gewoon een Afrikaanse!

Ook elders op de wereld kom ik dit fenomeen van echt veel te hoge vraagprijzen daarna nog regelmatig tegen, zoals bv in Bangkok, maart 2010.
Maar ook hier werkt de tactiek: jij vraagt een belachelijk hoge prijs; ik bied een belachelijk lage prijs. Soms wel met wat zure gezichten, maar met een paar grapjes en het tonen van belangstelling voor de verkoper verdwijnen die vaak ook weer snel.

Tot....
Alanya, oktober 2013: op de overvolle markten van Tosmur en Oba, beide voorstadjes van Alanya, lijken twee afzonderlijke delen te bestaan:
De gezellige traditionele voedsel- vooral groente en fruit- afdeling, waar je mag proeven en kunt afdingen, zeker als je wat meer koopt.
En: het overige warendeel, mn gevuld met (nep) merkkleding en toeristen. Hier zijn twee soorten verkopers: degenen met een "fixed price" waarop hooguit bij grote aantallen nog wat valt af te dingen en die met een "vrije prijs" systeem. Bij deze laatsten zou je op de aloude wijze moeten kunnen onderhandelen.
Maar helaas! Niet alleen beginnen ze met exorbitante hoge vraagprijzen, ze kunnen het totaal niet waarderen als jij daar een even belachelijk beginbod tegenover stelt. Ze weigeren op een normale manier te onderhandelen, beschimpen ons, draaien zich boos af naar een volgende klant die wel grif zoveel betaalt en wensen ons zelfs "dan ga je maar terug naar Nederland". niksnie afdingen nie...
Zo gaat de lol er al snel af, helemaal als je bedenkt dat ik niks met merkkleding heb en alleen maar een warm vest nodig had.
Blijkbaar is de aloude kunst van het afdingen met een noodvaart aan het degraderen!

Overigens kocht ik later in de Bazaar bij Alara m'n warme vest wel op de aloude beproefde manier onder het genot van een kopje koude appelthee