Het Ismail Samani Mausoleum (ook wel genoemd het Samanid Mausoleum), een van de oudste historische gebouwen van Buchara, bevindt zich op de plaats van een oude begraafplaats. Het is gebouwd aan het einde van de 10e eeuw. Ismail Samani was de stichter van de Samanid-dynastie, die regeerde van 875 tot 999. Er zijn aanwijzingen dat hij het mausoleum heeft gebouwd voor Ahmad ibn Assad, zijn vader. Het mausoleum werd later een familiegraf waar Ismail Samani zelf werd bijgezet, evenals zijn kleinzoon.
Naast zijn schoonheid staat het mausoleum bekend als het oudste islamitische architectonische monument in Centraal-Azië. Het ontwerp is echter niet traditioneel islamitisch; het is afgeleid van Zoroastrische grafstructuren en vuurtempels .
Het mausoleum bestaat uit gebakken stenen en heeft de vorm van een kubus. Elk van de vier hoeken heeft een gedecoreerde pilaar. De pilaren bevatten arcades van tien bogen aan elke kant. Op de hoeken van het dak staan ​​kleine koepels. Deze zijn een beetje naar het midden verschoven ten opzichte van de pilaren. Het midden van het dak wordt bekroond met een grote koepel.
De muren van het mausoleum zijn voorzien van decoratief metselwerk met afwisselend horizontale en verticale elementen. Dankzij deze ingewikkelde patronen ziet het mausoleum qua kleur er op verschillende momenten van de dag anders uit. Het metselwerk in sommige delen van het mausoleum heeft verweven patronen, wat bijdraagt ​​aan de schoonheid van de constructie en het benadrukt het verbazingwekkende kunstenaarschap van de bouwers.
Het mausoleum markeert een nieuw tijdperk in de ontwikkeling van de Centraal-Aziatische architectuur na de Arabische verovering. De architecten bleven de oude traditie van bakstenen constructie volgen, maar tot een veel hogere standaard dan voorheen.