Een dubbele cultuur: lijkverbrandingen in Kathmandu
Kathmandu
Nepal
ChantalsJourneys
Een dubbele cultuur: lijkverbrandingen in Kathmandu
Het is niet iets waar je meteen aan denkt als je Nepal voor je ziet. Dan beeld je je tempels, hoge bergen en heel chaotisch verkeer in. Dan denk je niet aan lichaamsverbrandingen of kleine kinderen die overblijfselen uit het water halen. En toch is dat een heel belangrijk deel van de Nepalese cultuur.
Aan de voet van de tempel Pashupatinath in Kathmandu ligt de rivier Bagmati. Zowel de tempel als de rivier wordt gezien als heilig, waardoor Hindoestanen het liefst daar aan hun eind willen komen. Naast het water staan de zogenoemde crematie-ghats, grote, hoge plateaus waarop de overledene voor het oog van familie, vrienden, geïnteresseerden en toeristen wordt verbrand. Hoe dichter bij die plek, hoe beter, en het is daarom niet verrassend dat dit alleen bestemd is voor de rijkere bevolking.
Ritueel
Voordat het lichaam – cru gezegd – in de fik wordt gestoken, gaat er een heel gebruik aan vooraf. Eerst wast men het lijk in de rivier, waarna het wordt gewikkeld in oranje doeken. Vervolgens wordt het door vier mannelijke familieleden vervoerd naar de desbetreffende ghat. De rest van de nabestaanden staan achter een hek om het ritueel te aanschouwen. Na twee rondjes kloksgewijs te hebben gelopen, voert de oudste zoon de laatste riten uit. Daarna wordt het lichaam in vier uur tijd verbrand en uiteindelijk wordt de overgebleven as in de rivier gegooid. Volgens het hindoeïsme komt de eindeloze cyclus van geboorte, dood en wedergeboorte zo tot een eind.
Het ritueel is schokkend en wanneer de wind verkeerd staat stinkt het ontzettend, maar tegelijkertijd is de achterliggende gedachte wel heel mooi. In Nederland stoppen we iemand (veelal) zo onder de grond, houden we een speech en nuttigen wat koffie en cake, in Nepal wordt er veel meer bezieling in gestoken. Nadat het lichaam is verbrand zullen de naaste familieleden dertien dagen lang noodzakelijke spullen voor het hiernamaals verbranden. Doen ze dit niet of vergeten ze wat, dan zal de geest terugkomen in hun dromen, met aanwijzingen om het wel te doen. Ook zal de oudste zoon na de dood van zijn vader, een jaar lang geheel in het wit gekleed zijn. De laatste eer bewijzen duurt hier iets langer dan de gebruikelijke paar uurtjes in Nederland.
Dubbel gevoel
Terwijl je aan de overkant van de rivier het rituaal aanschouwt, voel je je in het begin nogal opgelaten. Het zit nou eenmaal niet bepaald in de dagelijkse routine om een menselijke verbranding mee te maken. Maar al snel zie je dat je niet de enige bent die plaatsneemt op de ‘tribune’; tientallen andere toeristen hebben hetzelfde plekje gevonden, net als de vele andere locals die met picknickkleed en al kijken naar de overkant. Het lijkt bijna een deel van de Nepalese cultuur om hier een dagje uit van te maken.
Niet alleen de vuren trekken de aandacht, ook de kinderen aan beide zijkanten van de ghats krijgen veel bekijks. Rechts springt een aantal jongens nog de rivier in om te zwemmen, links (met de stroom mee) halen andere kinderen de overgebleven resten van de materiële spullen uit het water. Rechts is het plezier te zien, links de strijd tegen het overleven. Juist deze plek laat precies de tweestrijd van Nepal zien: arm en rijk leven rakelings langs elkaar heen. Terwijl de dood de hoofdrol speelt, speelt het dubbelzijdige leven een bijrol.
www.chantalsjourneys.nl
Foto's
