Mumbai: bijzondere bezienswaardigheden
Mumbai wordt vaak een megapolis of hyperstad genoemd. Maar achter de overweldigende omvang gaat een fijnmazig mozaïek van ‘micropolissen’ schuil. Een kijkje in vier kleine verborgen wereldjes in de grote stad in India, volgens de redactie van reismagazine Columbus Travel.
Straatverkoop in
Mumbai (Foto: Louise ten Have © Columbus
Travel)
Als ik mensen vertel dat ik dol ben op Mumbai, het vroegere Bombay, kijken ze me meestal aan alsof ze water zien branden (om daarna stilletjes de conclusie te trekken dat ik niet goed bij mijn hoofd kan zijn). Denk je aan Mumbai, dan denk je aan krankzinnige chaos, uitzinnige mensenmassa’s, uitpuilende treinen, zinderende hitte en toeterende taxi’s, toch? En zie je een boek over Mumbai, is de kans groot dat het een titel draagt als ‘Mumbai megapolis’ of ‘Hyperstad’. Een stad die groots, ongrijpbaar en onbedwingbaar is. Maar schijn bedriegt. Want achter de overweldigende omvang gaat een fijnmazig mozaïek van ‘micropolissen’ schuil, van onwaarschijnlijk veelvormige culturele ‘eilandjes’, die allemaal een onmiskenbaar eigen sfeer hebben. Hoewel Mumbai een ware melting pot is van immigranten vanuit alle windstreken, zijn de oorspronkelijke ingrediënten nog steeds herkenbaar. Inheemse vissers, Portugese kruisvaarders, Iraniërs, Hindoes, Parsi en Joden: allemaal kleurden ze wijken met hun cultuur, bouwstijl, keuken, taal, winkels en godsdienst. Anno 2015 voelt het verschil tussen het hippe kosmopolitische Bandra en het islamitische Dongri als dat tussen Spanje en Finland. Waar socialites in Bandra cocktails drinken gehuld in minirokken, ruisen de vrouwen in Dongri voorbij in zwarte chadors. Op sommige plekken voelt het alsof je in een ander land, een andere tijd of in een film terecht bent gekomen. Ga met ons mee op ontdekkingsreis door vier van deze verborgen wereldjes van Mumbai.
1. Slumdog Mumbai
De sloppen van Mumbai, (Foto: Tobias Leeger © Columbus
Travel)
Dromen over een gouden toekomst als Bollywoodster of selfmade miljonair drijven mensen uit alle windstreken naar Mumbai. De meesten eindigen in Dharavi, met 75 hectare en naar schatting tussen de driehonderdduizend en een miljoen inwoners de grootste sloppenwijk van India. Een bezoek aan Dharavi zou zo maar eens het hoogtepunt van een verblijf in Mumbai kunnen worden. Schandalig, een slum bezoeken, dat is toch ramptoerisme en nog levensgevaarlijk ook? Nee, dat is het niet … Toen in 2008 de film Slumdog Millionaire verscheen, klonk er hevig protest vanuit de bewoners van Dharavi, waar een deel van de film werd opgenomen. Ze wilden niet afgeschilderd worden als ‘slumdogs
2. Bollywood Mumbai
Bollywood in Mumbai (Foto: Le Cercle © Columbus
Travel)
Een filmpje pakken blijft in India een magische belevenis. Tot grote hilariteit van mijn nuffige Indiase kennissen zie ik de ene obscure film na de andere (denk aan jarentachtigversies van Barbie-meets The-Dukes-of-Hazard met een gastoptreden van Rambo), in alle Indiase dialecten, van Maharati tot Telugu en Kannada. De meeste filmtheaters zijn ondergebracht in schitterende Victoriaanse of art-decopanden. Mijn favorieten: het Edward Theatre in Kalbadevi, Eros in Churchgate en Regal in Colaba. Helaas worden deze grandes dames onder de bioscopen met uitsterven bedreigd. Filmliefhebbers die het kunnen betalen stappen over naar moderne bioscoopcomplexen, voorzien van airconditioning en zachte fauteuils. In het ene na het andere bioscoopicoon dooft het zaallicht daarom voorgoed. Eenmaal dicht laten de eigenaren ze net zo lang verkrotten tot ze een sloopvergunning krijgen. Van cultureel erfgoed en nostalgie gaat niemands hart in India sneller kloppen. Alles draait om status en prestige. The only way is up, daar zijn rijk en arm het over eens. Waarom zou je iets ouds en karakteristieks in stand houden als het ook nieuw, modern en poenerig kan? Mumbaikars zien hun film liever in het gloednieuwe Kurla Complex (een zielloze hybride tussen Dubai en Lelystad) dan in de historische bioscopen zonder airco en pluchen stoeltjes. Dat ondervond ook Deepa Gahlot, een bekende Indiase filmrecensent. Toen ze een beroemde Bollywoodacteur probeerde te mobiliseren om samen met haar het (inmiddels gesloten) Capitol Theater te redden, kreeg ze nul op het rekest. Zijn norse antwoord: Everything changes, we can’t cling to the past.
3. Joods Mumbai
Het Joodse Mumbai (Foto: Reuben Strayer © Columbus
Travel)
Op de vlucht voor gewelddadige heersers en/of aangetrokken door economische mogelijkheden, migreerden in de achttiende eeuw verschillende Joodse gemeenschappen naar Mumbai. Volgens hun eigen overlevering arriveerden voorvaderen van de Bene Israël, de kinderen van Israël, zelfs al 2100 jaar geleden in India, nadat een boot met zeven Joodse families afkomstig uit Judea schipbreuk leed bij Alibaug, ten zuiden van Mumbai. De Indiase Joden zijn om meerdere redenen uitzonderlijk. Hoewel ze ook in India een religieuze minderheid vormen, zijn er geen gevallen van antisemitisme, discriminatie of vervolging bekend. Een andere bijzonderheid is de hechte relatie met de moslimgemeenschap. Als minderheid in een hindoeïstisch land, met een gelijksoortig niet vegetarisch (koosjer/ halal) dieet, zijn de banden tussen de Joodse en islamitische gemeenschap van oudsher sterk. De meeste synagogen vind je dan ook in moslimwijken. Enkele Joodse scholen hebben zich bij gebrek aan voldoende leerlingen zelfs opengesteld voor leerlingen uit omringende gemeenschappen, waarvan 98 procent moslim is. Mumbai telt nog negen synagogen. De mooiste zijn de Knesset Eliyahoo (die popster Madonna in 2008 bezocht) en de Magen David. Beide zijn hemelsblauw geschilderd, de kleur van de Israëlische vlag. Op vrijdag en zaterdag worden er door de laatste twee rabbi’s diensten gehouden, die nog maar door een handjevol mensen worden bijgewoond. Helaas verdwijnt de Joodse gemeenschap in hoog tempo. De gemeenschap telt zo’n vierduizend leden, tegenover dertigduizend in 1940. Veel Indiase Joden zijn naar Israël, Australië, Engeland en Canada gemigreerd.
4. Jetset Mumbai
Jetset Mumbai (Foto: Le Cercle © Columbus Travel)
Tegen de tijd dat de arbeiders in de sloppenwijk Dharavi uitgeput in slaap vallen, komt de jetset van Mumbai tot leven. Op dakterrassen roken filmbonzen dikke sigaren, omringd door giechelende wodka sippende playmates met dikke zonnebrillen. Oude textielfabrieken worden omgebouwd tot culinaire en culturele hotspots die doen denken aan plekken als de Amsterdamse Westergasfabriek of de Kulturbrauerei in Berlijn. Wie arm in arm wil staan met Bollywoodies, moet op donderdagavond naar de ‘bar night
