De vreemde rituelen van Vanuatu
Vanuatu, een archipel in de Stille Oceaan, wordt door bitter weinig toeristen bezocht, terwijl het een van de mooiste en meest gevarieerde landen ter wereld is. En een van de meest absurde...
De cult van John Frum
Sommige dorpen op het eiland Tanna, onderdeel van Vanuatu, wachten op de terugkeer van John Frum, een archetypische zwarte Amerikaanse soldaat. De oorsprong van de naam ligt waarschijnlijk niet in ‘John from America’, zoals velen denken, maar in ‘John from Jesus Christ’, een local die het eiland wilde bevrijden van de Europese bezetters en overvloed in het vooruitzicht stelde. En die overvloed, die kwam. Tijdens de Tweede Wereldoorlog – toen Tanna een belangrijke basis was in de strijd tegen de Japanners – arriveerden merendeels zwarte soldaten op het eiland met tanks, vliegtuigen, Coca Cola, radio’s, sigaretten, ziekenhuizen, bruggen en allerlei andere zaken, die zij cargo noemden. Voor de eilanders leken ze uit een andere wereld te komen. Maar na de overgave van Japan verdwenen de Amerikanen zo snel als ze waren gekomen. Op het eiland Espiritu Santo zijn bij Million Dollar Point honderden tanks, jeeps, kanonnen en vrachtwagens met bulldozers zo het eiland afgeduwd, een spectaculaire snorkelplek achterlatend. Weg was de overvloed. Sindsdien hangen verschillende dorpen de zogeheten cargo cults van John Frum en de al even mythische Tom Navy aan, wachtend op hun terugkeer en die van de overvloed. De eilanders hebben daarvoor al hun eigen landingsbanen, inclusief verkeerstorens van bamboe en houten radio’s, gebouwd. Elk jaar, op 15 februari, paraderen de cargo cult aanhangers met ‘USA’ op de borst geschilderd en bamboe geweren in de hand door het dorp. De rode kruizen van de oude militaire ziekenauto’s zijn religieuze tekens geworden, die je op veel plaatsen tegenkomt. De zoektocht naar Tom Navy was overigens een van de belangrijkste drijfveren van de Vanuatuanen om in 2009 voor het tv-programma Meet the Natives (het origineel van Groeten uit de rimboe) de VS en president Obama te bezoeken. Tom terughalen naar Vanuatu was het hoogst haalbare, maar de missie bleek onsuccesvol – de eilanders zijn zonder Tom teruggekeerd.
De oorsprong van de bungeejump
Pentecost, een ander eiland op Vanuatu, is de geboortegrond van bungeejumpen. De legende van de ontstaansgeschiedenis is een smakelijke. Een vrouw probeerde te ontkomen aan haar man door van een tientallen meters hoge boom te springen, een wisse dood tegemoet. De man sprong achter haar aan. Maar zie, vrouwlief had lianen aan haar enkels gebonden, om haar val te breken! Ze overleefde de val, in tegenstelling tot de man die ze in de val lokte. Tegenwoordig herhalen de mannen van Pentecost haar sprong, als waarschuwing aan de vrouwen: bedonder ons niet! Maar vooral: als ritueel om de jaarlijkse yamoogst te zegenen, bekend als naghol. De mannen springen niet van bomen maar van gammel ogende, houten constructies met verschillende platforms. De laagste is ingericht voor jonge knulletjes zonder ervaring, de allerhoogste – zo’n dertig meter – is voor echte mannen bedoeld. Beneden zingen halfnaakte eilanders de voorouders toe. De spanning is te snijden. Mannen klauteren omhoog, zonder enige vorm van beschermende kleding. De voorgesneden lianen worden aan hun voeten gebonden. Het luistert nauw want de bedoeling is dat je met je hoofd lichtjes de grond aanraakt – alleen dan zijn de yams gezegend. Zijn de lianen te kort, dan blijft zegening uit. Zijn ze te lang gesneden, of breken ze af, dan loopt het beter af met de oogst dan met de springer. Al moet je niet raar staan te kijken als de ongelukkige lachend opstaat, klaar voor de volgende ronde. De beste tijd om de bungeejumpers aan het werk te zien is tussen april en juni, wanneer de oogst wordt gezegend. Als je westers bungeejumpen – met haar tuigjes, ruime marges en hightech hoofddeksels – al eng vindt, dan is het aanschouwen van dit ritueel een ongekend spannende ervaring.
Dit artikel is geproduceerd door Columbus Travel (© Columbus Travel 2015)
