Special: In Mali kun je dansen! image
Lkoedam

Special: In Mali kun je dansen!

Mali mag dan straatarm zijn, het Afrikaanse land kan buigen op een van de rijkste muzikale tradities ter wereld. De hoofdstad Bamako verandert op zondag steevast in één groot straatfeest, terwijl in het noorden complete woestijndorpen leeglopen voor spectaculaire muziekfestivals.

BAMAKO, MALI ...

Net als het alomtegenwoordige zand dringt in Mali overal muziek tot je door – in het midden van de woestijn, in eeuwenoude handelscentra als Timboektoe en Djenné en natuurlijk in de stoffige straten van de hoofdstad Bamako. Plaatselijke bands schallen uit radio’s, ze verschijnen om de haverklap op het nationale tv-station ORTM en je kunt geen restaurant, hotel of club binnenlopen of er is live muziek.

Op zondagen doen de inwoners van Bamako daar nog een schepje bovenop: op deze trouw- en feestdag verschijnen spontaan muzikanten op schijnbaar elke straathoek en verandert de hele stad in één groot muziekspektakel.



Muzikale genieën

Er zijn maar weinig landen in de wereld die zich kunnen meten met Mali’s lange muziektraditie. Het van zee afgesloten land met amper twaalf miljoen inwoners heeft het ene na het andere muzikale genie grootgebracht; Salif Keita, Toumani Diabaté, Habib Koité, Kandia Kouyaté en wijlen Ali Farka Touré vormen slechts het puntje van de ijsberg. Ondanks – of misschien wel juist dankzij – de hoge werkloosheid en schrijnende armoede, vormt muziek de spil van de Malinese samenleving. De muziektradities van de Malinezen gaan dan ook minstens 800 jaar terug in de tijd.



Recht om muziek te maken

Sinds de opkomst van het machtige Mandé-rijk, dat eeuwenlang de belangrijke regionale zout-, goud- en slavenhandelroutes in handen had, is er een bijzondere positie weggelegd voor de jelis. Deze verhalenvertellers vormen de ogen en oren van Mali’s verschillende stammen, wiens heldendaden en tradities ze bezingen. De jelis maken daarvoor gebruik van de kora, een uniek snaarinstrument dat ook wel als een kruising tussen een gitaar en een harp wordt beschreven. Het beroep van jeli is een familieaangelegenheid – het recht om muziek te maken wordt van vader op zoon doorgegeven. Het is nog niet zo lang geleden dat het voor niet-jelis een vrijwel onmogelijke taak was als muzikant naam te maken in Mali.



Hek van de dam

Het hek ging in de jaren zeventig van de dam met Salif Keita, de afropopzanger die ook wel bekend staat als The Golden Voice of Africa. In de jaren tachtig begonnen ook vrouwen hun stempel te drukken op de muziekcultuur en via hun liedjes aandacht te eisen voor problemen als ongewenste zwangerschap en seksisme. Op de radio zwaaien diva’s als Rokia Traoré tot vandaag de dag de scepter. Samen met jelis die de laatste hiphop-beats met traditionelere muziekvormen combineren, bepalen zíj wat er op de dansvloer gedraaid wordt en op straatfeesten uit de speakers schalt.



Het geluid van de hoofdstad

Wil je zelf losgaan op de beats van Bamako, wandel dan op een zondagmiddag door Lafiabougou, N’Tomikorobougou, Korofina of een van de andere wijken van de stad. Midden op straat zijn dan pak ‘m beet duizend bruiloftsfeesten gaande (de bruid en bruidegom krijgen elk hun eigen fuif). Iedereen is welkom om zich in het feestgedruis te storten. Een tent geeft de nodige bescherming tegen de zon terwijl een gigantische sound system de hele buurt uitnodigt om mee te dansen. Ook nachtbrakers hebben keuze te over – in Bamako kun je veelal vanaf negen à tien uur ’s avonds terecht voor live Malinese muziek. Enkele hotspots op een rij:



Le Hogon: In deze chique club treedt elke vrijdag het orkest op van koraspeler Toumani Diabaté – en heel af en toe Mr. Diabaté zelf (N’Tomikorobougou).

Djembe: Een kleinere versie van Le Hogon, in de open lucht (Lafiabougou).

Savana : De favoriete hangout van Bamako’s in crowd (Noord-Korofina, tel. 26314156).

Wassulu Hôtel Résidence: Eigenaresse is de sociaal-kritische zangeres Oumou Sangare, zij speelt alleen op zaterdag (Place Sogolon, tel .2287373).



Live in de woestijn

Buiten de hoofdstad is muziek een zo mogelijk nog grotere verbindingsfactor tussen de verschillende etnische groepen en stammen van Mali. Van heinde en verre komen hele dorpen en karavanen af op grootschalige, jaarlijkse festivals. De bekendste daarvan is Festival au Desert , een driedaags muziekfestival dat elke januari wordt georganiseerd door de Toeareg, een nomadenstam uit de Sahara. Het feestgedruis barst los in Essakane, twee uur ten noorden van Timboektoe. Er wordt tijd gereserveerd voor kamelenraces en zwaardgevechten om geschillen bij te leggen en uiteraard voor een reeks muziekoptredens. Gedurende de dag overheerst de traditie, maar na zonsondergang verandert dit stukje woestijn in één groot feest, inclusief concertpodium, discolichten en enorme speakers. € 270 voor drie dagen, inclusief onderdak en eten.