Verlaten nauwe steegjes, huizen zonder daken, in doodse stilte gehulde ruïnes. In Italië hoef je niet naar de bioscoop om je in een film te wanen − een bezoek aan een città morte volstaat. Deze ‘dodensteden’ werden vrijwel compleet verwoest door natuurgeweld en in aller ijl verlaten. We zetten de mooiste voor je op een rijtje.

Drama queen

De stichters van de ommuurde middeleeuwse stad Craco in de Zuid-Italiaanse regio Basilicata kan gevoel voor drama niet worden ontzegd — het stadje torent hoog op een heuvel boven de vallei Cavone uit. Een serie aardverschuivingen en aardbevingen leidde tot leegloop — de meeste bewoners werden in de jaren zestig geëvacueerd en lieten Craco in een staat van verval achter. Met als gevolg dat je nu door geruïneerde huizen kunt kuieren, op weg naar het dertiende-eeuwse kasteel aan de top van de heuvel, zonder een levende ziel tegen te komen.

Vergeten mijnveld

Ooit was het stadje Argentiera de grootste producent van zilver in Sardinië, maar na de Tweede Wereldoorlog kwam het slop erin en werd de mijn gesloten. Werkers vertrokken en bouwvallige panden werden halfhartig afgeschermd, maar de rest van de stad bleef onaangeroerd. Administratieve gebouwen, mijnwerkerswoningen en de kapel — ze liggen er allemaal in doodse stilte bij. Toch heeft niet iedereen zijn geliefde stad vaarwel gezegd. Op het hoogste punt van Argentiera vind je nog enkele bars en restaurants. Ze verwelkomen bezoekers die hier in de Middellandse Zee verkoeling komen zoeken.

Horror- en westernplaatje

In Poggioreale zul je geen spelende kinderen tegen het lijf lopen, of bejaarden die voor hun deur een babbeltje maken. Het stadje werd zwaar beschadigd door een aardbeving in 1968. In de zomer kleurt het omliggende landschap amber en is de impressie van een westerndecor compleet. ’s Avonds heeft de stad meer weg van een horrorfilm: dan vliegen de talloze vleermuizen die in de verlaten gebouwen huizen gezamenlijk uit.

Wegzakkend hoogstandje

Het middeleeuwse Civita di Bagnoregio, zo’n honderd kilometer ten noorden van Rome, is gebouwd op een hoge tufsteenrots. Spectaculair, maar de inwoners gaan een gewisse dood tegemoet — door erosie verzakt het tufsteen en is het een kwestie van tijd voordat het plaatsje letterlijk met de grond gelijk wordt gemaakt. De weinige locals die het aandurven te blijven, fleuren hun huizen graag op met bloemen — een surrealistisch gezicht. Civita di Bagnoregio is alleen toegankelijk door een middeleeuwse poort die je te voet, via een steile driehonderd meter lange brug, bereikt.

Artistieke ramp

Een aardbeving veegde in 1887 de duizend jaar oude stad Bussana Vecchia, in de noordwestelijke kustregio Ligurië, praktisch van de kaart. De bewoners pakten hun biezen en richtten onderaan de heuvel het toepasselijk genoemde Bussana Nuova op. Pas in de jaren zestig blies een groep kunstenaars en ambachtslieden het plaatsje nieuw leven in door er ateliers in te richten en workshops te geven. Kunstliefhebbers kunnen een bezoekje brengen aan het plaatselijke museum en enkele werkplaatsen, zie voor een overzicht bussanavecchia.com.

Zoete wraak

Smalle weggetjes, kronkelend als een slang die in zijn eigen staart probeert te bijten, leiden naar Pentidattilo in Calabrië. Dit vervallen spookdorp, dat op enkele kilometers afstand ligt van de punt van de Italiaanse laars, grenst aan een diep ravijn. Op de achtergrond torent ‘de berg met de vijf vingers’, vernoemd naar haar vijf grillige toppen. Aan de andere kant schittert de Middellandse Zee. Op heldere dagen is de vulkaan Etna aan de oostkant van Sicilië in de verte zichtbaar. De laatste inwoners moesten in de jaren zestig op bevel van de Italiaanse staat hun huis verlaten en een kilometer verderop neerstrijken. Het risico op aardverschuivingen en -bevingen werd te groot. Als je nu Pentidattilo bezoekt, moet je goed kijken waar je loopt — vloeren zijn vaak ingestort, delen van de grond weggespoeld, paden overwoekerd. De huizen zijn verworden tot ruïnes. Je raakt maar al te makkelijk verdwaald in het doolhof van steegjes en doodlopende weggetjes. En overal waar je komt, word je overmand door een spookachtige stilte — de wraak van de natuur is zoet.