Tom Waes over thuisblijven en de schoonheid van Vlaanderen
In het nieuwe tv-programma Reizen Waes: Vlaanderen, dat vanaf 3 januari wordt uitgezonden, ontdekt de Belgische avonturier Tom Waes een compleet nieuwe wereld: zijn eigen streek.
Tot welke inzichten ben je gekomen door de opnames?
‘Ik heb vaak gedacht dat ik New York of Londen beter kende dan mijn eigen stad. Door de coronacrisis ben ik erachter gekomen dat het óók heel mooi kan zijn om vlak bij huis op reis te gaan. In een van de afleveringen van Reizen Waes: Vlaanderen ga ik op ontdekking uit in mijn woonplaats Antwerpen. Dat doe ik samen met een 85-jarige sinjoor, een rasechte Antwerpenaar. Toen ik hem ophaalde uit het woon-zorgcentrum zat hij al 3,5 maand in lockdown. Bovendien was hij al dertig jaar lang niet meer voorbij de twee straten rond het tehuis geweest. Er ging voor ons beiden een wereld open; hij zag gebouwen en winkelstraten die hij niet herkende en ik kreeg op elke straathoek te horen wat er vroeger had gestaan – een oud politiebureau of het huis van een havenmeester. Het voelde daardoor aan als een dubbele ontdekkingstocht. Ook in de rest van Vlaanderen valt nog genoeg te ontdekken. Een van mijn hobby’s is fotografie. Ik heb over de hele wereld op mijn buik gelegen om olifanten, luipaarden en andere wilde dieren te fotograferen. Tijdens de eerste lockdown in België dacht ik: Waarom doe ik dat hier niet? Ik ben meteen op de fiets gesprongen en naar een natuurgebied op twintig kilometer van mijn huis gereden. Die dag heb ik prachtige foto’s gemaakt van vogels. Voorheen zou ik dat nooit hebben gedaan. Er moest altijd een zeldzaam dier zijn. Nu weet ik dat fotograferen in mijn eigen omgeving net zo bevredigend kan zijn.’
Welke ontmoeting in Reizen Waes: Vlaanderen heeft de meeste indruk op je gemaakt?
‘Voor de eerste aflevering werd ik door de redactie op pad gestuurd in West-Vlaanderen. Ik wist van niets. Er werd mij alleen verteld: ‘Je moet daar en daar naar binnen gaan en dan zal iemand je verder helpen’. De man die mij ontving bleek een archivaris te zijn. Mijn familie en ik hebben altijd in het duister getast over de dood van mijn overgrootvader. We wisten alleen dat hij stierf tijdens de Eerste Wereldoorlog. De archivaris kon eindelijk duidelijkheid verschaffen. In het archief dat hij liet zien staat precies beschreven hoe en waar mijn overgrootvader overleed en waar hij begraven ligt. Een emotioneel moment voor mij en nog veel emotioneler voor mijn moeder. Sinds de opname is ze al drie keer bij het graf geweest.’
Zoeken naar de lokale sheriff in Vlaams-Brabant. Foto: Eén
In Reizen Waes zoek je vaak de cultuurverschillen op. Hoe lastig is het om een programma te maken in je eigen land, waar die cultuurverschillen niet meer bestaan?
‘Eerlijk gezegd was ik er in het begin een beetje bang voor. Hoe pak je zoiets aan in je eigen land? Omdat we niet goed wisten waar we moesten beginnen, deden we een oproep aan de kijkers van de Vlaamse zender Eén. Daar kwamen meer dan zesduizend tips op binnen, van vreemde tradities tot rare gerechten en van mooie plekjes tot ontroerende verhalen. Het Reizen Waes-concept is eigenlijk vrij simpel: in een aflevering komen vier of vijf hartverwarmende ontmoetingen aan bod. Met dank aan de vele tips zijn we erin geslaagd om in elke provincie vijf interessante individuen op te rakelen. Het feit dat cultuurverschillen in veel gevallen afwezig waren, maakte het juist vertrouwd. Maar vergis je niet; in België is het wel degelijk mogelijk om cultuurverschillen op te zoeken. Een West-Vlaming is een heel ander type dan een Antwerpenaar. Ook allochtone gemeenschappen hebben de oproep opgepikt. Ik ben bijvoorbeeld uitgenodigd in de Congolese Matongewijk in Brussel en de multiculturele Cités in Genk. Beide staan bekend als ‘moeilijke’ wijk. Ik ben heel blij dat ik daar eens binnen mocht kijken. In Sint Truiden bevindt zich een grote Sikh-gemeenschap. Ook zij hebben me uitgenodigd. ’s Nachts ging ik naar een lokale Sikh-tempel. Stel je voor: je staat aan een doodnormale Vlaamse weg en voor een doodnormale Vlaamse voordeur. Maar als je binnenstapt en de deur achter je dicht doet, sta je ineens in India. Heel maf en heel leuk. Reizen Waes: Vlaanderen is een aaneenschakeling van reizen in eigen land. Ik heb de cultuurverschillen dus niet hoeven missen.’
Is er in je nieuwe programma ook ruimte voor maatschappelijke discussies?
‘Elk land heeft z’n eigen problemen en dat geldt ook voor België. Die problemen gaan we in het programma zeker niet uit de weg. Neem bijvoorbeeld de Cités in Genk. In de jaren vijftig werden deze mijnwerkersdorpen uit de grond gestampt om plek te bieden aan gastarbeiders. Marokkanen, Grieken, Italianen, Turken; ze werden allemaal in die wijken gedropt en samen met Belgen de mijnen ingestuurd. Inmiddels wonen die mensen al zo lang naast elkaar dat de Cités zijn uitgegroeid tot een toonvoorbeeld van integratie. Ik vroeg aan een van die jongens: Hoe kan het dat er hier geen racisme is? ‘Als we bovenkomen uit de mijnen,’ antwoordde hij, ‘zijn we allemaal zwart’. Ik vond het een treffende uitspraak. In de buurt van Antwerpen brachten we een bezoek aan het dorpje Doel. Midden jaren zeventig zijn de inwoners weggedreven omdat de haven ging uitbreiden. Honderden gezinnen zijn toen noodgedwongen verhuisd. Hoewel de uitbreidingsplannen inmiddels zijn gewijzigd, is de discussie over het gedwongen vertrek weer aangewakkerd. Mijn team en ik gingen er kamperen en hebben met meerdere mensen gesproken over het probleem.’
Kanoën in Oost-Vlaanderen. Foto Eén
Stel je eens voor dat het productiehuis tegen jou zegt: 'Tom, Reizen Waes: Vlaanderen smaakt naar meer. We willen dat je alleen nog maar programma's maakt over Vlaanderen'. Hoe reageer jij dan?
‘Ik denk niet dat ik het zou doen. Ik heb eigenlijk altijd programma’s gemaakt die ik zelf goed vond. Voor mij is het een kwestie van stoppen op het juiste moment. Het is zeker mogelijk om nog een nieuw seizoen over Vlaanderen te maken. Maar zodra we er in de brainstormsessies achter komen dat we in dezelfde vijver vissen als voorheen, is het tijd om te stoppen.’
Heb je, tot slot, nog concrete reistips voor als de grenzen straks weer officieel open zijn?
‘Het klinkt onnozel, maar als je nog nooit in Brugge
bent geweest, is dit het moment – uiteraard na de lockdown of
direct na corona. Brugge lijkt echt op Venetië en is ongelooflijk
mooi. Onder normale omstandigheden is het er onuitstaanbaar druk.
In de binnenstad wonen slechts twintigduizend mensen, maar op
jaarbasis wordt de stad door maar liefst acht miljoen toeristen
bezocht. Nu zijn dat er nul. Als Nederlander ben je er natuurlijk
snel. Nationaal Park Hoge Kempen in Limburg
is een van de natuurplekken die ik door het programma heb ontdekt.
Het gebied, dat vlak bij Zutendaal ligt, is het enige nationale
park in Vlaanderen en een van de weinige stukken oerbos van het
land. Het bos kan ongestoord zijn gang gaan, omdat parkbeheerders
uitheemse boomsoorten weghalen. Vooral de weidsheid is
indrukwekkend. Ik ben er intussen al drie keer doorheen gelopen en
ik heb meerdere keren gedacht: dit heb ik in Alaska of Canada óók
al gezien. Het bewijst maar weer dat je niet ver hóéft te reizen om
mooie dingen te zien.’
Reizen Waes: Vlaanderen wordt sinds 3 januari 2021
uitgezonden op de Belgische zender Eén en sinds
29 januari op NPO 3. Je kunt de afleveringen terugkijken op
npo3.nl. Kun je geen genoeg krijgen van Tom
Waes? Lees ook:
- Columbus Travel-gasthoofdredacteur Tom Waes op de biechtstoel
- Quiz: hoe goed ken jij 'Reizen Waes'?
- Dit zijn Waes' top 10 reisfavorieten
Ben je benieuwd naar Columbus editie 97, waar Tom Waes gasthoofdredacteur van is? Hieronder vind je vast een voorproefje. Hebben? Je bestelt de editie in onze webshop!
Nog meer reisinspiratie? Volg Columbus Travel op Facebook en/of Instagram en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief!
