Ontmoet Afrikakenner Wim Kok
Wim Kok — mededirecteur van reisorganisatie Matoke Tours — woonde ruim elf jaar in Oeganda en keerde pas geleden terug. In een openhartig gesprek vertelt hij over de reizen die hij maakte met zijn zoontje, en over de uitdagingen (en kansen) voor het Afrikaanse cultuurtoerisme. ‘Ga je alleen voor de foto? Of ga je voor een onvergetelijke ervaring?’
Wat maakt reizen door Afrika zo speciaal?
‘Reizen door Afrika wordt steeds comfortabeler, maar je kunt er nog steeds écht op avontuur gaan. Toen mijn zoon Noah (8) drie of vier was, gingen we al op safari. Ik had een Landcruiser en kocht er een daktent bij. Met z’n tweetjes trokken we de natuur in. We moesten zelf koken en ons eigen kampvuurtje stoken. Wel spannend natuurlijk, met zo’n kleine erbij. Ineens realiseerde ik me: we zitten samen in een daktent in het midden van een nationaal park, en er lopen leeuwen over onze camp site. Die angst, maar ook dat volledige vertrouwen van hem, in mij als ouder, dat vond ik bijzonder om mee te maken. Het kan ook voorkomen dat je in the middle of nowhere een lekke band krijgt. Het is daar niet zoals hier. Er is niemand die je kunt bellen. Je moet zelfredzaam zijn. Dat is het grote verschil met andere continenten: het leven in Afrika is veel echter. Voor kinderen is dit een prachtige levensles.’
Waar moet je op letten als je met kinderen door Afrika trekt?
‘Steeds meer mensen kiezen voor een reis door Afrika. Hierdoor ontstaat er een beter en eerlijker beeld van het continent. Toch denk ik dat veel mensen nog steeds een verkeerd beeld van Afrika — of sommige landen — hebben. Een groot deel is goed en veilig te bereizen. Op de meeste plekken heb je internet, telefoonverbinding en comfortabele lodges. In mijn optiek kan een kind van zes of zeven jaar zonder problemen mee op reis. Op de manier waarop ik het deed, althans, met een auto en daktent. Het kan natuurlijk ook op de comfortabele manier. Je gaat dan op georganiseerde safari’s en verblijft in lodges met zwembaden. Dit is natuurlijk ook te doen voor jongere kinderen.
Veel bestemmingen in Afrika zijn louter gericht op safari. Je zit dan de hele tijd in de auto; van A naar B en door de safari-parken zelf. Kinderen willen gewoon spelen. Ze vinden het te gek om op safari te gaan maar willen ook buiten zijn. Ze willen voetballen, ravotten, in bomen klimmen, onder watervallen douchen en door de jungle banjeren. Juist dat is zo leuk aan minder bekende familiebestemmingen als Oeganda en Madagaskar. Je gaat niet alleen op safari maar kunt ook raften op de Nijl, paddleboarden op Lake Mutanda, mountainbiken tussen de zebra’s en giraffen en op zoek gaan naar chimpansees (Oeganda). Of snorkelen, walvissen spotten, hiken en in de jungle zoeken naar kameleons en lemuren (Madagaskar). In mijn beleving is dit voor veel kinderen diverser, actiever en daardoor leuker dan een klassieke safaribestemming. Reizen met kinderen is ook op andere vlakken een verrijking. Jonge kinderen zijn ongeremd. Zij stellen vragen die je zelf niet snel zou stellen. Maar het werkt ook andersom, zo merkte ik. Stamleden stelden vragen aan Noah die ze aan mij waarschijnlijk niet durfden te stellen. Zoals: ‘Hoe kan het dat een vliegtuig vliegt als zijn vleugels niet bewegen?’ Dit zijn kleine, maar dierbare reismomenten.’
De bekendste stam in Ethiopië is het Mursi-volk. (Foto: Matoke Tours)
Hoe kom je in contact met zulke stammen?
‘Eigenlijk vinden alle Oost-Afrikaanse stammen hun oorsprong in Ethiopië. Je hebt de Mursi, de Hamer, de Ari, de Nyangatom, en nog vele anderen. De volkeren die nu nog in Ethiopië wonen zijn ongelooflijk fotogeniek. Toch staat de organisatie rondom tribal tourism (cultuurtoerisme) nog in de kinderschoenen. Dat heeft vooral te maken met het feit dat Ethiopië een heel trots land is. Ethiopië is het enige land in Afrika dat nooit gekoloniseerd is geweest én ‘het westen’ (lees: Mussolini) heeft verslagen. Ze zijn er ontzettend trots op. Niet altijd even terecht, maar ik zal je het geschiedenislesje besparen. De trotse Ethiopiërs wonen vooral centraal in het land en in het noorden. Ze zijn met name trots op hun historie, kerken en kastelen. De stammen in het zuiden vinden ze maar niks. Het tribal tourism is daardoor pas laat op gang gekomen en nog steeds niet heel goed georganiseerd. Logisch, want als je een culturele reiservaring wil verkopen zul je er eerst zélf respect voor moeten opbrengen. De bekendste stam in Ethiopië is het Mursi-volk, te herkennen aan hun plaatlippen. Een bezoek aan de Mursi is niet altijd een leuke ervaring. Ze zijn gewend aan toeristen en rekenen een vast bedrag per foto. Ze drinken veel alcohol en zijn gedrild in hun gedrag. Ze hebben zelfs trucjes om vaker op de foto te staan. Door bijvoorbeeld snel naast iemand te springen als er een foto van hem of haar wordt gemaakt. Als ze zien dat ze erop staan, vragen ze ook weer geld. De stammen die langs de weg zitten of onderweg zijn naar andere gebieden zijn logistiek gemakkelijker te bereiken en dus drukbezochter. In samenwerking met onze lokale agent ging ik daarom op zoek naar stammen die moeilijker bereikbaar en dus authentieker zijn. Je moet het een beetje zien als volgt: je hebt het centrum en de buiten-wijken eromheen. De meeste toeristen blijven in het centrum hangen, maar als je de échte inwoners wil ontmoeten moet je buiten het oude stadscentrum zijn. Na wekenlang in een auto door Zuid-Ethiopië te hebben gereden, vond ik waar ik naar zocht: een Mursi-gemeenschap die op een afgelegen locatie woont en zelden wordt bezocht. Er was natuurlijk geen hotel in de buurt. En dat betekende: kamperen. Kamperen past niet echt binnen ons aanbod. Maar we bieden het nu wel aan onze klanten aan. Ga je alleen voor de foto? Prima! De foto’s worden prachtig, maar de ervaring wellicht iets minder. Ga je voor de ervaring? Dan moet je op je comfort inleveren, zodat je er iets héél bijzonders voor terugkrijgt.’
Hoe draagt Matoke Tours bij aan de instandhouding van inheemse culturen?
‘Met het bewaren van cultuur en behouden van authenticiteit bedoelen mensen vaak onbewust het in stand houden van armoede.Mensen willen zich nu eenmaal ontwikkelen. En dat betekent dat stammen, in hun huidige vorm, over vijftig jaar waarschijnlijk niet meer bestaan. Is dat dan slecht? Wil je niet liever dat die mensen ook een mooi huis hebben, een opleiding volgen en zich ontwikkelen? Wél is het een reden om de stammen die nu nog authentiek zijn zo snel mogelijk te bezoeken!’
Wil je zelf een keer naar Afrika? Hier vind je alle Afrika reizen die Wim aanbiedt.
Hoofdafbeelding: Wim Kok
