Maak kennis met de Jimmy Nelson Foundation
Veel inheemse culturen dreigen te verdwijnen zonder dat de buitenwereld ooit iets van hun waardevolle gebruiken en kennis heeft vernomen. De Jimmy Nelson Foundation, een nieuwe stichting van de wereldberoemde reisfotograaf, probeert daar verandering in te brengen door vrijwilligers deze culturen te laten documenteren.
Ongeveer een jaar na ons interview met Jimmy Nelson zijn we terug in zijn kantoor. Niet voor Jimmy zelf dit keer, maar voor Kieke van Maarschalkerwaart en Gretel Sánchez, de drijvende krachten achter de Jimmy Nelson Foundation. Deze nieuwe stichting stuurt vrijwilligers op reis om inheemse culturen te documenteren. ‘Door inheemse culturen een gezicht te geven, hopen we ze voor de toekomst te behouden.’ De Jimmy Nelson Foundation wordt door een klein team gerund, waarvan wij van Columbus de meeste mensen kennen. We worden hartelijk ontvangen – ook door de kantoorhond – en krijgen een kijkje in de keuken van de meester. Het interview met de enthousiaste dames van de Jimmy Nelson foundation vindt plaats in het kantoor van Jimmy zelf. Omringd door prachtige portretten en talloze oude camera's gaan we in gesprek met Kieke en Gretel. Jimmy Nelson komt af en toe binnen om thee te brengen ...
Voor de mensen die de stichting nog niet kennen; wat is het ultieme doel?
‘Culturen zullen altijd onderhevig blijven aan veranderingen, dus het is niet dat we denken: mensen mógen niet veranderen. Wij lopen immers ook niet meer op klompen. Maar we weten wel van onze tradities af. Wij vinden het dan ook belangrijk dat inheemse culturen en tradities worden vastgelegd, voordat ze opgaan in de dominante cultuur en langzaam verdwijnen. Onze missie ligt in het verlengde van Jimmy’s werk – hij kan het immers niet alleen- en is tweeledig. Enerzijds proberen we binnen lokale gemeenschappen een gevoel van culturele trots aan te wakkeren. Anderzijds proberen we wereldwijd bewustzijn te creëren door mensen via social media en onze website in contact te laten komen met inheemse volkeren. Het langetermijndoel is dat we, door inheemse volkeren en hun gebruiken te documenteren, een uitgebreide online bibliotheek van culturele trots aanleggen.
Hoe klaar je zo'n megaklus in de praktijk?
Door vrijwilligersprojecten op touw te zetten. Een aantal keer per jaar reizen we met een kleine groep vrijwilligers naar alle uithoeken van de wereld, om door de ogen van de locals, festivals, bijeenkomsten, bijzondere beroepen en andere gebruiken die er straks misschien niet meer zijn, te documenteren. Op onze website vind je een wereldkaart met de locaties van de projecten. Als je op de locaties klikt krijg je informatie, foto’s, video’s en interviews te zien. We hopen dat dit een publiek platform zal worden, zodat uiteindelijk ook andere reizigers hun materiaal kunnen delen. Daarnaast zijn we bezig om een lesprogramma beschikbaar te maken voor leerkrachten. Zo kan de hele klas mee op wereldreis. Het programma maakt gebruik van 360 gradentechnologie, waardoor jongeren al spelenderwijs in aanraking komen met andere culturen. Het geld dat nodig is voor deze projecten komt voort uit de verkoop van Jimmy’s boeken en prints, maar ook uit de opbrengsten van lezingen. Hopelijk wordt dit nog aangevuld door donateurs.’
Welke culturele waarden zijn jullie bijgebleven naar aanleiding van de projecten?
‘Wat ons vooral is bijgebleven is hoe mensen uit inheemse culturen voor elkaar zorgen. Dat missen we hier in Nederland weleens. Als je het vergelijkt met veel inheemse culturen, hebben wij weinig respect voor vaders en moeders, opa’s en oma’s. Kijk alleen al naar hoeveel ouderen eenzaam zijn. Eigenlijk vinden we ze maar lastig. We zetten ze in een bejaardenhuis en het komt nooit echt uit als we ernaartoe moeten. Als je dan op vakantie bent en er gebeurt wat met ze, worden ze bij de eerste hulp naar binnen gekukeld, omdat er niemand is om voor ze te zorgen. Het zijn potverdorie je ouders of grootouders! Zorg voor elkaar. Zie de waarde van elkaar. Zelfs bij onze eigen families en vrienden zien we dit terug. Niet dat ze dat bewust doen, trouwens. Dat komt gewoon door de 24/7-maatschappij waar we in leven. In andere landen zijn families de hele dag samen. En opa of oma is misschien wel de belangrijkste en meest gerespecteerde persoon in de groep; zij waarborgen de culturele kennis. Wat ons ook opviel: we zijn hier in Nederland niet zo aanrakerig. Een aanraking leidt meteen tot een #MeToo-affaire. Een groot contrast met andere culturen; binnen de kortste keren zwaait een wildvreemde een arm om je heen, of sta je innig te knuffelen. Hetzelfde geldt voor kinderen. Hier is het spannend om een kind uit handen te geven. Dáár komt zo’n kleine hummel gewoon lekker op schoot zitten, of je haar vlechten. Zo’n dreadlock gaat er bij ons nooit meer uit. De sfeer is gewoon goed en warm. Dat vinden we misschien nog wel het mooiste, dat er ruimte is voor elkaar en voor de ander.’
Zitten de gemeenschappen die jullie bezoeken eigenlijk wel op ons westerlingen te wachten?
‘Dat is natuurlijk de vraag. Het ultieme doel is dat we met de stichting iets terugdoen voor de culturen die we bezoeken, door ze een gezicht te geven en ze te behouden voor de toekomst. Maar dat kan niet op stel en sprong. Er is tijd en onderzoek nodig om, samen met de gemeenschappen, projecten op te zetten. En er is tijd nodig om nieuwe generaties bewust te maken van cultuurbehoud. We halen ons geen illusies in het hoofd. Of wij nu een project organiseren naar een gemeenschap, of dat Columbus Travel er een artikel aan wijdt; vroeg of laat zullen er tóch wel mensen heengaan. Wij proberen de mindset van die bezoekers te veranderen, en ze op een andere manier naar een andere cultuur te laten kijken. Als een cultuur waar ze van kunnen leren. Ga je bij de Hadzabe, Csikós of Quechua – of een andere inheemse gemeenschap – op bezoek? Ga dan de interactie met ze aan, probeer ze te begrijpen, zodat je na thuiskomt allicht een beetje opener staat voor nieuwe leef- en denkwijzen. We leven nu eenmaal in een globaliserende wereld. Het gaat erom dat we met z’n allen en punt bereiken waarop we elkaar begrijpen. Om elkaar te begrijpen moeten we met elkaar het gesprek aangaan. Niet alleen maar foto’s nemen en weer gaan. Verbinding, daar gaat het om. Veel toeristen maken foto’s zonder te vragen of dat oké is. Hoe zou jij het vinden als er ineens iemand voor je opduikt met een camera? Dat doe je hier toch ook niet? Iemands woonplaats is immers geen openluchtmuseum. Dat is wat mensen moeten inzien. Mensen met een inheemse cultuur zijn eigenlijk buurmannen- en vrouwen. Er zit alleen een vlieg- of treinreis tussen.’
jimmynelsonfoundation.com
De Jimmy Nelson Foundation stelt zich voor. (Bron: YouTube)
Het hele interview met de Jimmy Nelson Foundation lezen? Columbus Travel editie 85 ligt nu in de winkel! Kijk hieronder voor een sneak peek.
Hoofdafbeelding: Tanin Kayvan
