100 dagen
Kigali
Rwanda
Danny-Hartogs
100 dagen
Het is 7 april 1994, vanuit de studio van de radiozender Radio Télévision Libre des Mille Collines klinken de woorden ‘Kap de hoge bomen nu!’, de Hutu luisteraars wisten dat dit het sein was voor de grote zuivering die nu in de geschiedenisboeken bekend staat als de Rwandese genocide. In 100 dagen tijd werden 800.000 mensen in koelen bloede afgeslacht. De Tutsi bevolking en gematigde Hutu’s waren nergens veilig, men vluchtte de kerken in, echter de bebloede kleren en kogelgaten zijn een stille getuige van wat hier heeft plaatsgevonden. De beelden van de vluchtende en doodsbange bevolking van Rwanda zijn de eerste nieuwsfeiten die ik me kan herinneren uit mijn jeugd.
In het Kigali Memorial Center staan de woorden van Jimmy Carter uit 1979 op een muur geschreven refererend aan de gruwelijkheden van de Tweede Wereldoorlog, “Out of our memory...of the Holocaust we must forge an unshakeable oath with all civilized people that never again will the world stand silent, never again will the world...fail to act in time to prevent this terrible crime of genocide....,” waarom kon dit dan toch 15 jaar later gebeuren onder de ogen van de Westerse landen. Hier zijn genoeg boeken en documentaires over geschreven dus daar ga ik mijn vingers niet eens aan branden. Nu bijna twee decennia later loop ik door de straten van Kigali waar eens de rotte geur van lichamen hing, in de kerk van Nyamata hangt de geur nog steeds, stapels kleren geven een misselijk gevoel en in de tombes achter de kerk zijn de restanten van 2.500 slachtoffers opgestapeld om dit keer het bewijs te bewaren en de mensheid zich dit keer wel aan haar woord te houden, ‘Dit mag nooit meer gebeuren.” Ingeslagen schedels kijken me vragend aan, waar waren jullie om ons te beschermen. De roep van VN commandant Roméo Dallaire werd niet gehoord.
Het is nu 2012 en ik leer in Kigali dat de strikte scheiding tussen Tutsi en Hutu gemaakt is door de Belgische kolonisten. In de bestaande structuur aan het eind van de 19e eeuw waren er al etnische verschillen tussen de twee groepen, echter een Tutsi superioriteit kwam beter uit in het samenstellen van een landsbestuur. In de jaren ’30 van de twintigste eeuw werd besloten om aan nationale identificatiesysteem in te voeren; iedereen met tien of meer koeien werd een Tutsi . Met terugwerkende kracht is het natuurlijk altijd makkelijk praten, echter deze economische verdeling van een bevolking zorgt natuurlijk alleen maar voor een groter gat tussen arm en rijk en dus tussen Tutsi en Hutu, de tijdbom was 'geset'. Wederom wil ik me niet focussen op de schuldvraag maar wanneer ik door 21st century Rwanda reis dan krijg ik toch het gevoel dat de Westerse samenleving op één of andere manier haar schuldgevoel probeert af te kopen. Komend vanuit Tanzania, voor Afrikaanse begrippen een grote economie, reizend door het broodarme Burundi, lijkt Rwanda een kapitalistisch paradijs. De grens passerend valt me op dat alle huizen, winkels, scholen en kerken beter gebouwd zijn. Een andere nationale vlag dan ik me als kind van het journaal kan herinneren. Kigali heeft al een aantal bankgebouwen die niet zouden misstaan in Europese hoofdsteden en op het terras zijn veel internationale hulpverleners en investeerders te vinden om de Rwandese economie en samenleving een boost te geven. Laten we hopen dat deze stabielere financiële fundering zijn weg vindt in een betere samenwerking tussen de verschillende bevolkingsgroepen want ik heb nog nooit zo'n pijn in mijn hart gevoeld toen ik de foto’s van baby’s, peuters en kleuters zag, wetend welk gruwelijk lot hun is overkomen in die 100 dagen. Met tranen in mijn ogen stap ik het Memorial Center uit.
Foto's
