De windvanger van Tanger
Marokko
Afrika
Flashpacker
De windvanger van Tanger
Tanger is geen toeristisch ontwikkelde stad als Marrakech. Het is zelfs geen koningsstad, dus ook een georganiseerde reis langs deze steden komt hier niet langs. Wat is het dan wel? Is het interessant om te bezoeken? Of een handige uitvalsbasis voor het achterland en het Rif-gebergte? “I am a son of the sea’ verklaart Mirhoun, een lokale bouwvakker. Ik wil de wind voelen. Trouwens, welkom in Tanger!’
Stilzwijgen
Tangier, Tangiers of Tanger. Hoe je het schrijft of uitspreekt maakt niet zo veel uit. De stad zelf nog het allerminst. Ook in het straatbeeld van de Noord-Marokkaanse stad worden de namen door elkaar gebruikt. Een luid gejuich galmt simultaan vanuit de kleine theehuizen aan het plein Petit Socco, dat midden in de medina ligt. Mannen zitten aan de buis gekluisterd voor een voetbalwedstrijd en moedigen de teams gezamenlijk aan alsof het nationale elftal de WK-finale aan het winnen is. Het blijkt echter te gaan om een gewone wedstrijd uit de Spaanse competitie, maar het enthousiasme is er niet minder om. Even verderop spelen jongens van een jaar of acht hun eigen voetbalwedstrijdje. Op het openbaar te betreden betonnen dak van een winkelpand schieten ze een tennisbal in het rond. Deze kaatst soms af op het roestige kanon dat vroeger indringers buiten moest houden en nog steeds zijn loop naar de zee heeft gericht. Ook hier luid gejuich, nu van de voetballertjes zelf. Maar niemand kijkt op. De paar lokale bezoekers van theehuis Tingis aan Petit Socco zitten buiten op het terras stilzwijgend achter hun glas muntthee of kopje koffie. Het geluid van het naastgelegen café Central met de televisie deert ze niet. Een mondaine dame met grote donkere zonnebril heeft de muts van haar mooi in de plooi vallende kaftan over het hoofd geslagen, zonder enige beweging van haar hoofd kijkt ze voor zich uit. Ik probeer haar blik te volgen, maar het lukt me niet, ze kijkt in het oneindige. Enkele stoelen verderop sukkelt een oudere bezoeker weg, zijn fez-hoedje schuin op het hoofd en met zijn arm leunend tegen de stoel naast hem. Weer anderen zijn druk in gesprek of kijken juist naar elke voorbijganger. Verder is het opvallend rustig, het is ten slotte zaterdagmiddag en in menig stad zijn de straten dan overvol. Niet in Tanger. Niet vandaag. In de winkeltjes in de medina hangen de verkoopwaren in het halfduister met de gelige verlichting van een simpel peertje.
Krekels
Natuurlijk zijn ook hier, zoals in soeks wereldwijd, voetbalshirts te koop, gemaakt in China. Deze shirts vertegenwoordigen voornamelijk de grote clubs uit de Spaanse competitie om de nationaliteit van de meeste bezoekers tevreden te stellen. Maar het is geen verkoopkermis zoals in bijvoorbeeld Marrakech. Boekwinkels, stoffenwinkels en pittoreske restaurantjes sieren sommige steegjes, ook al is het aanbod niet echt groot. Hier geen krekels-uit-een-doosje of het bekende geroep ‘kijken, kijken, niet kopen’ als men doorheeft dat je Nederlander bent. Niets van dat. Sterker nog, uitermate vriendelijke verkopers knikken alleen maar, spreken je soms in het Spaans aan, of antwoorden met merci als je ze in het Frans – naast het Arabisch de voertaal – bedankt voor de eer. De twee steden verhouden zich wellicht het beste als het drukke en populaire Amsterdam (Marrakech) ten opzichte van het minder toeristische Rotterdam (Tanger).
Het leven dat traag voorbijkomt aanschouwen en bespreken, het lijkt wel de favoriete bezigheid van jong en oud. In het park zitten mannen en vrouwen, gescheiden van elkaar, met drukke gebaren de actualiteit door te nemen. Net als bij het befaamde Gran Café de Paris. Speelde dit café in de Tweede Wereldoorlog een grote rol als ontmoetingsplek tussen internationale spionnen, nu is vooral het oude authentieke interieur nog een trekpleister. Buiten op het terras zit je op de smalle stoep in de uitlaatgassen en getoeter van het voorbijrazende verkeer, met uitzicht op de Franse Ambassade.
Mijmeren
Toch is het verleden nog verfijnd voelbaar in de straten, op de pleinen en – vooral – op de caféterrassen. De stad trok vanaf de jaren twintig van de vorige eeuw vooral bohemiens, kunstenaars en schrijvers aan. Jack Kerouac, William Burroughs en Paul Bowles om er een paar te noemen. Ook popgroepen als The Beatles en The Rolling Stones rekenden Tanger tot hun favoriet omdat er veel kon en mocht. Vooral café Hafa, ‘sinds 1921’, gold en geldt als een geliefde ontmoetingsplek. Het is even zoeken naar de zijstraat tegenover het voetbalstadion, maar gelukkig weet iedereen op straat waar het is en loopt er al snel iemand mee om de weg te wijzen. Hij moest er toch zijn voor zijn kopje muntthee. Werklieden leggen de laatste hand aan mozaïek tafelbladen die op de betonnen vierkanten tafels worden gelegd. Alles is wit gesaust en de tribuneachtige opstelling doet vermoeden dat iedereen iets spectaculairs verwacht. De stoelen en het uitzicht zijn op de zee gericht. Men tuurt, mijmert of roert in het glaasje met mierzoete thee dat een vriendelijke oude kelner met een roestig metalen rekje per zes glaasjes rondbrengt. Net als in 1921 waarschijnlijk gebeurde. Spectaculairder gaat het niet worden, maar dat is ook niet nodig. Het turen en mijmeren is in Tanger tot een kunst verheven. En de kunstenaars zijn nu niet de internationale beroemdheden. Het zijn de bewoners. Maar het geeft niet, je mag er als bezoeker naar kijken of zelfs mee praten, maar liever niet fotograferen. Ze vinden het wel allemaal best zo, want het leven gaat hier toch wel door, zij het met een slakkengangetje. Geen moderne vierbaans kustweg die zo uit een dure badplaats aan de Cote d’Azur geplukt kan zijn en langs de stad kronkelt brengt daar verandering in. Tanger heeft zichzelf al meerdere malen opnieuw uitgevonden en is ook nu volop in ontwikkeling.
Mozaïek
“I am a son of the sea’ verklaart Mirhoun, een lokale bouwvakker van eind veertig terwijl hij uitkijkt over de haven en de zee. ‘Elke morgen kom ik hier, soms meerdere keren per dag. Ik wil de wind voelen. Trouwens, welkom in Tanger!’Mirhounheeft nieuws voor ons. Hij weet te vertellen dat de huidige rij disco’s die in de jaren negentig aan de boulevard zijn gebouwd, verplaatst zullen worden in verband met geluidsoverlast. Naar de plek waar hij nu staat, buiten de stadsmuur ter hoogte van de rustieke kasba met een klein museum. “Die boulevard wordt weer in ere hersteld’, zo meldt hij, “naar de grandeur van vroeger.” Als ik wijs op de authentieke maar ook vervallen huisjes achter ons, knikt hij. “Ja, die gaan dan verdwijnen. Maar het plan is nog niet helemaal rond hoor” vergoelijkt hij. Over grandeur gesproken: deze is nog zeer goed te vinden in het oudste hotel van de stad: Hotel Continental, dat ook uitkijkt over de zee-inham en de haven. En over een winderig plein waar de hoge en enige aanwezige palmboom vervaarlijk heen en weer zwiept voor het kamerraam. De wind giert door de kieren en langs het uitgedroogde raamrubber van het enkelglas naar binnen. Het is de grootste kamer van het hotel, tevens een van de weinige die nog niet gerenoveerd is tot een modern allegaartje. Maar voor de kamers moet je in dit hotel niet zijn. Wel voor de ontbijtzaal en de andere min of meer openbare ruimtes, neem die kamer er maar voor lief bij. Prachtige betegelde vloeren, wanden en plafonds. Doorkijkjes naar nog meer mozaïek in het ernaast gelegen halletje, trots ingelijste zwart-wit foto’s uit vervlogen decennia van bezoekende beroemdheden en hartelijk groetende obers in originele zwart-witte oberuitrusting. Zo hoort het nog te zijn. En zo is het nog in Tanger.
(Dit blog publiceerde ik in 2012 op de website https://www.reisomdewereld.nl/ )
Foto's
