Een birr voor een beeld
Omovallei
Ethiopië
Sidonius
Een birr voor een beeld
Eigenlijk zag ik er wel een beetje tegenop, tegen een bezoek aan de verschillende 'primitieve' stammen in Zuid Ethiopië. Na alle berichten en horrorverhalen over boze en zelfs stenengooiende Mursi's als je niet of onvoldoende betaalt voor foto's, aarzelde ik toch. Maar mijn nieuwsgierigheid wint het altijd van onzekerheid, en als ik dan toch naar Ethiopië ga wil ik zoveel mogelijk zien. Dus zowel het Noorden als het Zuiden. Een gewaarschuwd mens telt bovendien voor twee....
Vanaf het begin van de reis spaar ik blijmoedig mijn kleine coupures birr, de Ethiopische valuta. Vooral briefjes van 5 en 10 birr, die 20 respectievelijk 40 eurocent waard zijn. Mensen vragen 5 birr per persoon per foto, laat ik mij vertellen. Ik zal niet moeilijk doen en dat ook betalen, zij het met gemengde gevoelens. Enerzijds ben ik beïnvloed door de algemeen gangbare mening onder reisfotografen dat betalen voor foto's niet wenselijk is. Anderzijds knaagt er altijd iets bij mij: waarom zou ik er niet iets voor teruggeven als ik van een persoon een vurig gewenste foto mag maken?
Meestal, bij voorbeeld op een markt, probeer ik iets te kopen van degene die ik wil fotograferen. Een paar bananen, een sieraad, een souvenir, you name it. In Zuid Ethiopië is dat iets ingewikkelder: wat moet ik met een geit, of een schaap? Met een bos uien of een zakje zaden maak je mij ook niet blij op reis, evenmin als met een plastic teiltje of een blikje vers koevet voor in het haar.
Ruilhandel ligt in Ethiopië dus wat lastiger. Of toch niet? Ik wil foto's, de mensen willen birr, hoe moeilijk kan het zijn?
Met deze instelling komen we aan bij onze eerste stam: de Dassanech. Een groep dorpsbewoners in prachtige kleding en versierselen staat ons op te wachten op de oever van de rivier die we net zijn overgestoken. We worden verwacht. Ze staan op een heuvel, tegen een prachtige blauwe lucht, en ik zie direct een schitterende foto voor me. Maar het devies van de onvermijdelijke lokale gids luidt: niet fotograferen voordat we in het dorp zijn. Anders loopt het hele dorp uit naar de rivieroever en dat is om onduidelijke reden niet de bedoeling. Balen.
We lopen naar het dorp en worden vriendelijk opgewacht door bewoners die, na een korte uitleg van de gids over hun leven en gebruiken, allemaal om het hardst roepen om een foto! Kies mij, kies mij, nee kies mij! Hier was ik niet op voorbereid, en het voelt even ongemakkelijk om de ene vrouw wel, en de andere niet te kiezen. Wat ben ik toch goed opgevoed: niemand voortrekken, niet discrimineren, iedereen gelijk behandelen....dat gaat hier niet lukken. Ik verman mij en stap af op twee oudere dames die hand in hand rustig afwachten. Leid hen voorzichtig naar een hutje en weg van de andere gegadigden, en maak mijn foto. Betaal ieder 5 birr, een vriendelijke knik, en klaar is Kees.
Zo gaat het dus. Ook in de dorpen van andere stammen. Aankomst, uitleg, wachtende dorpsbewoners in hun mooiste outfit, klaar om zich met verve aan te bieden voor foto's. Ik kies, een persoon of een groepje en een plek, klik en betaal. Net als op de markt. Het gaat me steeds gemakkelijker af, krijg er zelfs lol in. Ik doe na het eerste dorp ter voorbereiding een aantal 5 en 10 birr biljetten in mijn broekzak, maak foto's en betaal tot mijn broekzak leeg is. Einde fotoshoot. Als de dorpsbewoners dat niet geloven en blijven aandringen op meer foto's, blijkt een spelletje goed te werken: ik zeg en gebaar "foto-foto-foto, birr-birr-birr,....finishd!" en trek mijn lege broekzakken naar buiten. Dat werkt op de lachspieren, de vrouwen herhalen mijn mantra en we hebben plezier met elkaar.
Op de markten komen we natuurlijk onaangekondigd, maar ook hier geldt dat voor een persoonlijk portret betaald moet worden. Algemene overzichtsfoto's zijn gratis, maar mensen vinden het niet prettig als ze zien dat je foto's van ze maakt op afstand.
Ik ontmoet bij het verlaten van een markt een prachtige oude vrouw. Vraag haar een foto, betaal haar en besef dat zij nu weer meer geld te besteden heeft. Misschien kan ze een banaantje of bosje uien extra kopen met haar net verdiende poseergeld, en ik ben een mooie foto rijker.
Wat is er eigenlijk mis met betalen voor foto's? Ik ben helemaal om, het ongemakkelijke gevoel is weg, dit voelt gelijkwaardig. Een win-win situatie, in economische termen. De volgende uitdaging voor de fotograaf is om de mensen wat losser te krijgen, zodat het er allemaal wat minder geposeerd uit ziet.
Ik ben een ervaring en inzicht rijker, dat mij zeker zal helpen op volgende reizen. Dank daarvoor,'primitieve' volkeren van Ethiopië!
Foto's
