10 Unesco-werelderfgoederen in Duitsland die je niet wilt missen
Met maar liefst 52 vermeldingen op de prestigieuze Unesco-lijst heeft Duitsland de op twee na grootste Werelderfgoedverzameling. We zoomen in op de cultuur- én natuurschatten in vier minder bekende regio’s, van oerbeukenbossen en historische zilvermijnen tot een Donaustad met duizend monumenten.
1. Ontdek het erfgoed van Saksen
Foto's 1 en 3: Getty Images. Foto 2: Sylvio Dittrich.
Deelstaat Saksen deelt zijn erfgoed! In het meest oostelijke stukje Duitsland zijn de buren nooit ver weg. Twee Unescosites liggen zelfs pal op de grens: het landschapspark van Muskau loopt door tot in Polen en de mijnbouwcentra van het Ertsgebergte liggen verspreid over Duitsland en Tsjechië. In de stadjes van de Oberlausitz, een grensoverschrijdende streek met een prachtig Unesco-Biosfeerreservaat, wordt Sorbisch gesproken, een erkende Slavische taal in Duitsland.
1.1 Ontdek de Sorbische cultuur van Oberlausitz
Oberlausitz is uniek. De natuur van deze regio is heel anders dan in de rest van Saksen. In het noorden ligt een van de soortenrijkste natuurgebieden van Duitsland. Het Oberlausitzer Heide- und Teichlandschaft, met meer dan duizend plantensoorten en een belangrijk rustgebied voor tal van trekvogels, is een Unesco-Biosfeerreservaat. Dit landschap van honderden vijvers en meertjes laat zich bij voorkeur te voet of per fiets verkennen. Vergeet niet af en toe te stoppen om kennis te maken met de Sorbische cultuur. In delen van de Oberlausitz wordt namelijk Sorbisch gesproken, een erkende Slavische taal in Duitsland. Vooral in de stadjes Bautzen en Kamenz worden de culturele banden met Polen en Tsjechië geëerd.
1.2 Graaf in het mijnverleden van het Ertsgebergte
Het culturele landschap van het Ertsgebergte is (letterlijk) diepgaand gevormd door achthonderd jaar nagenoeg ononderbroken mijnbouw naar onder andere ijzer, kobalt, koper, tin, uranium en zilver. De grandeur van Dresden was niet mogelijk geweest zonder de winning van zilvererts en tin in dit bergland. In het Saksische Erzgebirge – in Tsjechië bekend als Krušnohoří – vind je naast mijnen ook innovatieve waterbeheersystemen, smeltlocaties en historische mijnstadjes. Het Unesco-werelderfgoed bestaat uit liefst 22 clusters, waarvan er zeventien (met ruim vierhonderd objecten) in Saksen te vinden zijn. Een graaftocht in het verleden begint in de omgeving van Freiberg, het oudste en belangrijkste zilvermijngebied van het Erzgebirge. Het mijnstadje uit 1168 heeft veel van haar middeleeuwse charme behouden. Een uurtje naar het westen, vlakbij Chemnitz, ligt Hartmannsdorf. Het bos van Hartmannsdorfer Forst is een van de oudste en best bewaarde mijnlandschappen van het Ertsgebergte. Verder naar het zuiden zijn ook de stadjes Annaberg-Buchholz en Marienberg een bezoek waard.
1.3 Laat je om de tuin leiden in Bad Muskau
Prins Hermann von Pückler-Muskau was een kleurrijke persoonlijkheid met vele talenten. De scherpzinnige schrijver met een vrije geest raakte tijdens een bezoek aan Engeland volledig in de ban van de kunst van het tuinieren. Als ware autodidact creëerde Prins Hermann in het Saksische Muskau vanaf 1815 een landschapspark van wereldklasse. Nieuw daarbij was dat de tuinvisionair niet probeerde een klassiek, paradijselijk landschap op te roepen, maar zijn park naadloos liet aansluiten aan bij het omringende cultuurlandschap. Deze baanbrekende manier van landschapsarchitectuur laat zich eerder typeren als een schilderij met planten en kreeg navolging in heel Europa en Amerika. In 1945 werd Prins Hermanns schepping letterlijk in tweeën gehakt door de nieuwe grens tussen Duitsland en Polen. Pas na het einde van de Koude Oorlog kon het park weer grotendeels hersteld worden. Nu verbindt het Muskauer Park (of Park Mużakowski) mensen opnieuw, passend bij de geest van de kosmopolitische grondlegger.
2. Het erfgoed van Regensburg
Foto 1: Getty Images. Foto 2: Regensburg Tourismus, Katja Fouad- Vollmer. Foto 3: Michael Vogl
Met meer dan duizend monumenten is de historische binnenstad van Regensburg een plaats om keer op keer naar terug te keren. Verder kijken is niet nodig, vonden ook de Romeinen: de Donau vormde eeuwenlang de grens van hun rijk. Met bijna twee millennia aan geschiedenis is Regensburg een zeldzame stad met niet één, maar twee plekjes op de Unesco-werelderfgoedlijst.
2.1 Slenter door de altstadt van Regensburg
Regensburg wordt beschouwd als de best bewaarde middeleeuwse stad van Duitsland. De Britse sterarchitect Sir Norman Foster omschreef Regensburg zelfs als ‘een van de mooiste steden ter wereld’. Maar de geschiedenis van deze stad gaat veel verder terug dan de middeleeuwen. Regensburg werd in het jaar 179 na Christus door de Romeinen gesticht als Castra Regina. Die eeuwenlange geschiedenis heeft geresulteerd in een groot aantal Romeinse, romaanse en gotische gebouwen én een vermelding op de Unesco-werelderfgoedlijst. Vooral de architectuur uit de elfde tot de dertiende eeuw – de markt, het stadhuis, de Regensburger Dom en de Oude Brug over de Donau – bepaalt het karakter van de stad. Binnen de muren van de Altstadt zijn vandaag de dag nog altijd talloze ambachtslieden actief. Samen met de kleine boetiekjes in het historische centrum bieden ze een unieke winkelervaring. Slenter op je gemak door de oude straatjes, strijk neer in een traditionele Beierse biertuin en laat niet na om vanuit de Altstadt óók de sprong naar het heden te maken: het internationale lichtkunstfestival Re.Light, de Kurzfilmwoche, het jazzfestival Sparks and Visions en de immersive art van Genesis II, een licht- en video-installatie in de Minoritenkirche, bewijzen stuk voor stuk dat er in Regensburg ook nu nog volop werelderfgoed wordt gemaakt.
2.2 Zoek de grens op aan de Donau
Regensburg prijkt niet één, maar twee keer op de Unesco-werelderfgoedlijst. Als stad aan de Donau maakt Regensburg onderdeel uit van de Donau-Limes, de bijna zeshonderd kilometer lange Donaugrens van het Romeinse rijk. Wie goed speurt vindt Romeinse elementen terug in het landschap en de oude stadspoort Porta Praetoria is het grootste nog resterende Romeinse bouwwerk in Beieren. De verhalen over de lange, veelbewogen geschiedenis van Regensburg komen pas echt tot leven tijdens een rondleiding door de historische binnenstad, die je ook als individuele reiziger kunt boeken. Of zoek de Romeinse grens op en ontdek Regensburg vanaf het water, met een boottocht over de Donau. Wandel je liever op eigen houtje door de Altstadt? Online vind je gratis luistertochten.
3. Het erfgoed van Thüringen
Foto 1: Dominik Ketz. Foto 2: Getty Images. Foto 3: Joachim Köhler
Er zijn weinig plekken in Duitsland waar zowel het culturele als het natuurlijke erfgoed zo goed bewaard zijn gebleven als in Thüringen. De sporen uit het verleden zijn divers, van middeleeuwse gebouwen waar de plaatselijke Joodse gemeenschap samenleefde met een christelijke meerderheid tot een machtig kasteel waar de Duitse schrijftaal werd geboren. Zelfs de diepgroene bossen herinneren aan lang vervlogen dagen: in het oerbeukenbos van Hainich waan je je in voormenselijke tijden.
3.1 Concentreer je op kasteel Wartburg
Ben je op zoek naar een geschikte plek voor een workation? Overweeg dan eens een verblijf in Thüringen. In het stadje Eisenach vertaalde Maarten Luther in slechts elf weken tijd het gehele Nieuwe Testament uit het Grieks en Latijn in het Duits. ‘Junker Jörg’, zoals hij hier werd genoemd, wist zich tijdens zijn ballingschap in het romantische kasteel Wartburg dusdanig goed te concentreren dat hij in één moeite door de Duitse schrijftaal creëerde. Wartburg wordt dan ook gezien als belangrijkste kasteel van Duitsland. Daarnaast vormde het een inspiratiebron voor Slot Neuschwanstein en werd het kasteel, niet ver van de voormalige binnen-Duitse grens gelegen, in 1989 een symbool van de Duitse hereniging. De ligging aan de top van een rotswand, hoog boven het diepgroene Thüringer Woud, fascineert bezoekers al sinds Goethe en Liszt er graag kwamen.
3.2. Ontdek de (cultuur)schat van Erfurt
Het Joodse leven is al meer dan 1700 jaar onlosmakelijk met Duitsland verbonden. Erfurt, de hoofdstad van Thüringen, was al in de middeleeuwen een belangrijk Joods centrum. In de grotendeels intacte historische binnenstad vind je unieke bouwwerken uit deze tijd. De Oude Synagoge is een van de oudste, grootste en best bewaarde middeleeuwse synagogen in Europa. Samen met het Stenen Huis uit 1250 en het Mikwe, een ritueel bad waarbij eerder de spirituele reinheid dan hygiëne het doel is, vind je het Joods-middeleeuws erfgoed van Erfurt sinds 2023 terug op de Werelderfgoedlijst van Unesco. De monumenale gebouwen, de grafstenen, manuscripten en de zogenaamde Schat van Erfurt met duizenden zilveren munten en gouden sieraden bieden inzicht in het dagelijkse leven van de Joodse gemeenschap. Ook nodigt het erfgoed uit om te reflecteren op thema’s als co-existentie tussen Joden en christenen, vervolging en verdrijving.
3.3 Wandel door het oerbeukenbos van Hainich
Wist je dat ruim een kwart van alle Europese beukenbossen in Duitsland groeit? In Nationaal Park Hainich heeft de natuur vrij spel. Het bos, waarvan een deel al sinds de laatste ijstijd bestaat, is een van de laatste restanten van de ooit uitgestrekte oerbossen die heel Midden-Europa bedekten. Met een oppervlakte van 130 vierkante kilometer is Hainich het grootste aaneengesloten loofbos van Duitsland. Het zuidelijke deel vormt niet alleen het enige nationale park in Thüringen, maar staat daarnaast op de Unesco-werelderfgoedlijst. Voor een kennismaking op niveau wandel je het 540 meter lange boomkroonpad op 24 meter boven de grond. Hier zie je het bos op een onvergelijkbare manier. Wil je ook de bosbewoners beter leren kennen? In het nabijgelegen Wilde Kattendorp Hütscheroda kun je wilde katten en lynxen spotten.
4. Het erfgoed van Weimar
Foto 1: Standbeeld van Goethe en Schiller. Foto 2: Bauhaus-Universiteit Weimar. Beide: Getty Images
In Weimar hangt de inspiratie haast tastbaar in de lucht. Het kleine stadje is een broeinest van revolutionaire ideeën waar beroemde filosofen, musici, schrijvers en architecten hun creaties lieten rijpen.
4.1 Raak verlicht in klassiek Weimar
Ver weg van hectische metropolen vonden schilders, schrijvers, dichters, musici en filosofen een rijke voedingsbodem voor hun ideeën in de kleine Thüringse stad Weimar. Johann Wolfgang Goethe, Friedrich Schiller, Johann Sebastian Bach en Franz Liszt creëerden literaire en muzikale werelden die tot de dag van vandaag blijven intrigeren. Weimar bloeide in de late achttiende en vroege negentiende eeuw op tot intellectueel en cultureel centrum van de Verlichting. Dat is nog altijd goed te zien: twaalf klassieke gebouwen, waaronder het barokke huis van Johann Wolfgang Goethe, het neoclassicistische Stadtschloss en lustslot Belvedere, vormen samen de werelderfgoedsite Klassiek Weimar.
4.2 Word uitbundig van minimalisme met Bauhaus
De intellectuele ontwikkelingen hielden in Weimar geen halt bij het aanbreken van de twintigste eeuw. Architect Walter Gropius bracht de Europese artistieke avant-garde naar de stad en in 1923, precies honderd jaar geleden, verrees Haus Am Horn. Het modelhuis werd speciaal gemaakt voor de eerste grote Bauhaus-tentoonstelling. Bauhaus zou een wereldwijde revolutie teweegbrengen in design en architectuur. De ontwerpschool combineert vorm- en kleurexperimenten, architectonische iconen met het alledaagse en uitbundigheid met minimalisme. Het proefhuis was toen al controversieel: véél te modern. Maar de moderne wereld laat zich niet tegenhouden. Vanuit bakermat Weimar verspreidde Bauhaus zich over de hele wereld om een groot deel van de architectuur van de twintigste eeuw te vormen.
Volg de acht Unesco-routes door Duitsland
Met maar liefst 52 werelderfgoedlocaties neemt Duitsland trots de derde plaats in op de wereldranglijst. Als kers op de taart biedt het land acht bijzondere Unesco-routes. Ontdek de schoonheid van innovatieve technologieën op de industriële cultuurroute in Stuttgart, Essen, Hannover en Hamburg, bezoek interactive musea en archeologische parken op de gezinsroute en ontspan op de wellnessroute zowel mentaal als fysiek, bijvoorbeeld in een historisch kuuroord of de Abdij van Reichenau. Of je nu liefhebber bent van architectuur, geschiedenis, natuur of gewoonweg van avontuur houdt, de routes bieden voor ieder wat wils.Kijk voor nog meer werelderfgoedinspiratie op Germany.Travel en op onze Wereldwonderen-themapagina.
