Humberto Tan en het Atlantisch Woud in Zuid-Amerika: a love story
Het Atlantisch Woud, aan de oostkust van Zuid-Amerika, behoort tot de meest biodiverse én bedreigde ecosystemen op aarde. Mede door ontbossing is het woud met 83 procent geslonken. Humberto Tan is ambassadeur voor het Wereld Natuur Fonds. Begin 2020 bracht hij een bezoek aan Brazilië om het woud te fotograferen. ‘De kaalslag die ik zag deed pijn. Tegelijkertijd zag ik hoop.’
Je bent ambassadeur voor WWF. Wat houdt die rol precies in?
‘Mijn liefde voor natuur en wilde dieren stamt uit mijn kindertijd. Ik groeide op in de Amsterdamse Bijlmer en was bijna altijd buiten te vinden. De rand van de stad was toen nog wild. Op regenachtige dagen bladerde ik urenlang door de Lekturama-dierenencyclopedie van mijn moeder. Mijn eigen jeugd bewijst dat de liefde voor natuur vanzelf komt als je als kind de vrijheid krijgt om de natuur te ontdekken. Die natuur-liefde wil ik ook graag overbrengen als ambassadeur. Ik ben al jaren actief voor WWF en zet me op verschillende manieren in. Soms krijg ik de gelegenheid om een WWF- project te bezoeken. In Zambia ging ik op pad met gepassioneerde natuurbeschermers, die dag in dag uit op zoek gaan naar ‘hun’ leeuwen, luipaarden en wilde honden. Eerder dit jaar heb ik een bijzondere reis gemaakt naar het Atlantisch Woud in Brazilië, om de natuur en haar beschermers vast te leggen.’
WWF Nederland focust zich voornamelijk op het Atlantisch Woud. Waarom juist op dit gebied?
‘Het Atlantisch Woud strekt zich uit over Argentinië, Brazilië en Paraguay en is in meerdere opzichten uniek. Er leven duizend soorten vogels en 24 soorten apen, en op één hectare bos staan tot wel 440 verschillende soorten bomen. Ook andere dieren vinden onderdak in het woud, zoals de machtige jaguar, de prachtige zevenkleurige tangare en de Alagoasmiersluiper (bedreigde vogelsoorten). Veel van de dieren die hier leven komen nergens anders voor. Voor mensen is het gebied al net zo onmisbaar. Ruim dertig procent van de inwoners van Zuid-Amerika is afhankelijk van water uit het Atlantisch Woud. Ooit was dit bijzondere gebied ruim dertig keer zo groot als Nederland. Nu past ons land er nog maar vijf keer in. Bossen maken in hoog tempo plaats voor landbouw en uitdijende steden. Het leefgebied van veel dieren wordt hierdoor verkleind en versnipperd. Een ander probleem is droogte. De stukken bos zijn te klein om vocht goed vast te houden, en dat heeft ernstige gevolgen voor mens, dier en plant. Als we dit unieke regenwoud willen redden moeten we nu in actie komen.’
Het Atlantisch Woud biedt onderdak aan veel diersoorten, waaronder de jaguar en het klauwaapje.
Welke rol spelen wij als westerlingen in de verwoesting van het Atlantisch Woud?
‘Hier in het westen zouden we meer naar onszelf moeten kijken. Het is makkelijk om de situatie af te doen als een ver-van-mijn-bed-show. Wat veel mensen niet weten is dat ‘onze’ koeien worden gevoed met veevoer dat gemaakt is van soja uit ontboste gebieden in Zuid-Amerika. Sterker nog: de Europese Unie is één van de grootste importeurs van soja (voor veevoer), palmolie, cacao en hout. Om de productie van deze goederen mogelijk te maken worden waardevolle natuurgebieden vernietigd. Natuurorganisaties als WWF oefenen al jarenlang druk uit op de Europese Commissie, en met succes. De Europese Commissie werkt hard aan een ‘bossenwet’ die erop toeziet dat producten die afkomstig zijn uit recent ontboste gebieden niet meer worden verhandeld op de Europese markt. Steun jij dit wetsvoorstel? Tot en met 10 december kun je een petitie tekenen op wwf.nl/bossenwet.’
'Als we dit unieke regenwoud willen redden moeten we nu in actie komen'
Op welke manier kan toerisme bijdragen aan een ommekeer?
‘Ecotoerisme draagt enorm bij aan natuurbescherming. Een van de prille succesverhalen is Serra do Urubu. Dit 360 hectare grote regenwoud is uitgeroepen tot reservaat en heeft een eigen reddingsplan. Inkomsten uit het ecotoerisme vloeien terug naar de lokale bevolking en er worden bomen geplant. Houtskoolproductie en grootschalige houtkap zijn daarentegen taboe. Bezoekers krijgen absoluut waar voor hun geld. De resterende natuur is weelderig en er zijn maar liefst 37 zeldzame vogelsoorten te zien die eerst verdwenen waren en nu weer terug zijn gekeerd. In Murici verloopt de bescherming iets moeizamer. WWF en de Braziliaanse Vogelbescherming zijn hier een project gestart om het tij te keren. Met het geld dat binnenkomt worden stukken bos verbonden en hersteld. Er is geld voor de eerste zeventig hectare. Ook in andere delen van het Atlantisch Woud gloort hoop. Kijk bijvoorbeeld naar het gouden leeuwaapje. Het regenwoud telde nog maar honderdvijftig van deze klauwaapjes, verdeeld over vier plukjes bos. Inmiddels zijn die plukjes bij elkaar gebracht tot één groot bos. Het aantal gouden leeuwaapjes groeide hierdoor tot drieduizend. Nog steeds niet veel, maar de soort is voorlopig van uitsterven gered. Dit bewijst maar weer dat gerichte natuurbescherming kan bijdragen aan het behoud van soorten die op het randje staan.’
Het is twee voor twaalf, maar nog niet te laat. In 2050 wil WWF een biljoen bomen beschermen of hebben aangeplant. Zelf bijdragen aan een leefbare aarde vol levende bossen? Ga naar wwf.nl/bos
