Vraag een doorsnee Nederlander naar het Midden-Oosten en de kans is groot dat je een aarzeling in de blik ziet. Oorlog, religieus fanatisme, vrouwenonderdrukking: het zijn hardnekkige beelden die door nieuwsberichten worden gevoed, maar lang niet altijd representatief zijn voor de werkelijkheid. Het Midden-Oosten is geen monolithisch blok, net zomin als de Arabischtalige wereld dat is. Van de koninklijke paleizen in Jordanië tot de bruisende soeks van Marokko en de stranden van Oman – de verschillen zijn groot, en juist dat maakt deze regio zo fascinerend. Tijd om vooroordelen te ontkrachten en nuance te brengen in een werelddeel dat vaak verkeerd begrepen wordt. We nemen je mee langs de culturele overeenkomsten én grote verschillen tussen Arabisch-sprekende landen in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
Taalgebruik in Arabische landen: van klassiek Arabisch tot dialecten
Arabisch is de verbindende factor tussen landen als Jordanië, Egypte, Saoedi-Arabië, Marokko, Algerije, Libanon en Oman. Toch betekent dat niet dat je in Casablanca dezelfde Arabische klanken hoort als in Beiroet. Klassiek Arabisch (Fus’ha) is de officiële schrijftaal en wordt onderwezen op scholen, maar in het dagelijks leven spreken mensen dialecten die soms zó verschillend zijn dat een Marokkaan moeite heeft om een Irakees te verstaan. In sommige landen, zoals Libanon en Tunesië, gebruiken ze veel Franse leenwoorden, terwijl je in Egypte eerder Engelse woorden terughoort.
Engels in Arabische landen: in landen als de Verenigde Arabische Emiraten, Qatar en Bahrein is de Engelse taal alomtegenwoordig, mede door het grote aantal expats. In Marokko en Algerije is Frans vaak belangrijker dan Engels. In Syrië, Irak en Jemen zijn taalbarrières groter, zeker buiten de steden. Toch kun je als reiziger vrijwel overal terecht met een paar Engelse zinnen, een glimlach en wat creatief handgebarenwerk.
Kledingvoorschriften: wat draag je waar?
Wie denkt dat in alle Arabische landen hoofddoeken en lange gewaden de norm zijn, komt bedrogen uit. De kledingvoorschriften voor reizigers verschillen sterk per land. In de streng islamitische Golfstaten (zoals Saoedi-Arabië en Koeweit) horen vrouwen zich te bedekken: bedekte schouders, lange rokken of broeken en soms zelfs een hoofddoek, al is dat laatste voor buitenlandse vrouwen meestal niet verplicht. De sfeer is een stuk losser in Marokko, Jordanië en Egypte, al waarderen ze het ook daar als je je respectvol kleedt; denk aan een lange jurk in plaats van een korte broek. In Libanon en de Verenigde Arabische Emiraten zie je in de steden en aan het strand vaak westerse kleding, al blijft discretie ook daar het sleutelwoord.
Voor mannen geldt: tanktops en korte broeken zijn in de meeste landen niet verboden, maar kunnen ongepast overkomen, zeker in religieuze context of op het platteland.
Respect voor religie en lokale gebruiken
De islam speelt een centrale rol in het dagelijks leven in bijna alle Arabisch-sprekende landen. Christelijke minderheden zijn aanwezig in o.a. Libanon, Egypte en Jordanië. In sommige landen zijn religieuze wetten strikt (zoals in Saoedi-Arabië), elders is religie vooral cultureel van aard.
Let op tijdens de ramadan: eten, drinken of roken in het openbaar overdag wordt als respectloos ervaren.
Verder geldt: toon respect voor lokale gebruiken. Geef geen kus of knuffel in het openbaar, zeker niet als stel. Vraag altijd toestemming voor het maken van foto’s van mensen, zeker vrouwen. En pas je gedrag aan in heilige plaatsen: trek je schoenen uit, wees stil en draag gepaste kleding. Vragen naar iemands religie, het bekritiseren van de islam of beledigen van profeten is in geen enkel land gepast, en kan in sommige gevallen zelfs juridische gevolgen hebben.
Vrouwenrechten en reizen als vrouw in het Midden-Oosten
De behandeling van vrouwen verschilt aanzienlijk van land tot land. In landen als Marokko, Tunesië en Libanon is de rol van vrouwen in het publieke leven relatief groot: ze studeren, werken, reizen alleen. In andere landen, zoals Saoedi-Arabië, zijn er nog altijd beperkingen, hoewel er daar de afgelopen jaren ook hervormingen zijn doorgevoerd: vrouwen mogen er inmiddels autorijden, reizen zonder mannelijke voogd en bepaalde beroepen uitoefenen.
Voor vrouwelijke reizigers geldt: wees je bewust van culturele gevoeligheden. Alleen reizen is in de meeste landen prima mogelijk, maar het helpt als je een zelfverzekerde houding aanneemt en je kleedt volgens lokale normen.
Alcohol in Arabisch-sprekende landen: verboden of toegestaan?
Alcoholgebruik is in sommige Arabisch-sprekende landen strikt verboden – denk aan Koeweit, Libië of Saoedi-Arabië, waar je als reiziger geen druppel zult vinden. In andere landen wordt alcohol gedoogd of zelfs vrijelijk verkocht aan buitenlanders, zoals in Jordanië, Libanon, Egypte en Marokko. In de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar kun je op bepaalde plekken drinken – doorgaans in hotels of speciaal gelicentieerde bars. Het devies: informeer vooraf en toon je altijd respectvol, ook als je ‘maar een biertje’ drinkt.
Belangrijk: ook als alcohol verkrijgbaar is, blijft openbaar dronkenschap not done en kan het juridische gevolgen hebben.
Veiligheid in het Midden-Oosten en Noord-Afrika
Tot slot het onderwerp dat voor veel mensen doorslaggevend is: veiligheid. Het is belangrijk om niet alle landen over één kam te scheren. Ja, er zijn gebieden waar je als reiziger niets te zoeken hebt (denk aan Syrië, Jemen of bepaalde grensgebieden in Irak), maar er zijn ook landen waar het relatief veilig en stabiel is, zoals Oman, Jordanië, Marokko en de Emiraten. De lokale bevolking is vaak juist buitengewoon gastvrij, trots om hun land aan bezoekers te laten zien en wars van het beeld dat in het Westen over hen bestaat.
Advies: raadpleeg altijd het reisadvies van het ministerie van Buitenlandse Zaken, vermijd politieke demonstraties en wees alert, maar niet paranoïde.
Conclusie: reis met respect en nieuwsgierigheid
De Arabisch-sprekende wereld is géén eenheidsworst, maar een lappendeken van culturen, talen en gebruiken. Wie verder kijkt dan stereotypes, wordt beloond met warme ontmoetingen, verrijkende ervaringen en een nieuw perspectief op een vaak onbegrepen regio. Niet ieder land is op elk moment geschikt om te bereizen – dat geldt overigens wereldwijd – maar in veel Arabische landen word je als reiziger met open armen ontvangen. Laat je niet leiden door angst, maar door nieuwsgierigheid.
Volg Columbus Travel op Facebook, Instagram, Spotify en/of YouTube en meld je aan voor onze wekelijkse nieuwsbrief.
